قیمت بلیط هواپیما در آسمان سر در گمی

درخواست وزیر راه و مخالفت ستاد تنظیم بازار با افزایش قیمت بلیط هواپیما در سفرهای نوروزی باعث شد تا ایرلاین‌ها به دنبال جبران هزینه‌ها باشند به همین دلیل از دولت درخواست کاهش هزینه‌های جانبی کرده‌اند.

ستاد تنظیم بازار از دو ماه گذشته در حالی جایگزین شورای‌ عالی هواپیمایی و مسئول قیمت‌گذاری بلیط هواپیما شد که ایرلاین‌ها دو هفته پیش احتمال می‌دادند ستاد تنظیم بازار برای افزایش کمتر از ۳۰ درصدی بهای بلیط به اجماع رسیده است. اما روزدوشنبه و با مخالفت این ستاد تا پایان سال و توافق وزیر راه و شهرسازی با ایرلاین‌ها در رشد نکردن قیمت بلیط هواپیما تا اواخر اسفند، ایرلاین‌ها به دنبال جبران هزینه‌ها تا چند هفته باقی مانده تا پایان سال شدند.

مخالفت با افزایش قیمت بلیط هواپیما از سوی ایرلاین‌ها زمانی جدی شد که انجمن شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرد افزایش قیمت در راستای آزادسازی نرخ بلیط در قانون پنجم توسعه صورت گرفته است اما همین موضوع باعث شد تا دولت با این موضوع مخالفت کرده و هر گونه قیمتگذاری را به ستاد تنظیم بازار محول کند. با گذشت بیش از یک ماه از این اقدام ایرلاین‌ها هر بار به هر نحوی و هر بار با یک روش جدیدی دولت و مردم را تحت فشار قرار داد.

یکی از روش‌ها از سوی ایرلاین‌ها برای تحت فشار گذاشتن دولت برای افزایش قیمت بلیط هواپیما و جبران تاخیر در اجرایی شدن آن، زمینگیر کردن عمدی هواپیماها برای بر هم زدن تعادل عرضه و تقاضا بود.

بر اساس گزارش‌های سازمان هواپیمایی کشوری، ۲۰۰ فروند هواپیمای مسافربری زمین‌گیر شده‌اند که برخی منابع خبری، اجرایی‌نشدن مصوبه افزایش ۳۰ درصدی نرخ بلیط پروازهای داخلی، را دلیل این موضوع اعلام کردند.

مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، با اشاره به زمین‌گیرشدن نزدیک به ۲۰۰ فروند هواپیمای مسافربری، درباره افزایش هزینه‌ ایرلاین‌ها معتقد است: «حدود ۷۰ درصد هزینه شرکت‌های هواپیمایی ارزی است.

با توجه به رشد نرخ دلار طی ماه های اخیر، ایرلاین‌ها با مشکلات فراوانی برای سرویس‌دهی به مسافران مواجه شده‌اند.» به‌ گفته اسعدی سامانی، قیمت کنونی بلیط هواپیما با دلار ۲۴ هزار تومانی محاسبه شده؛ در حالی که نرخ دلار به محدوده ۴۰ هزار تومان رسیده است. بدین‌ترتیب در صورت عدم تامین منابع مالی، باقی هواپیماهای فعال نیز زمین‌گیر خواهند شد.

طبق آخرین آمارهای منتشر شده از مسئولین سازمان هواپیمای کشوری، از مجموعه ۳۳۰ هواپیمای مسافربری در ایران، ۱۵۵ هواپیما به دلیل فرسودگی و نبودن قطعات از رده خارج شده‌اند و تنها ۱۷۵ فروند در خط پرواز قرار دارند.

حال گزارش‌های اخیر نیز نشان می‌دهد شرکت‌های هواپیمایی ۵۰ هواپیما از میان هواپیماهای مسافربری فعال را زمین‌گیر کرده‌اند. با این اقدام، شمار هواپیماهای مسافربری عملیاتی در ایران به ۱۲۵ فروند برای ۸۰ میلیون نفر می‌رسد، که تقریبا ناچیز است.

ایرلاین‌ها بعد از اینکه بازی زمین‌گیر کردن هواپیما تا حدودی نخ‌نما شد به فکر یک روش دیگر افتادند تا به نوعی عقب‌ماندگی در عدم افزایش قیمت بلیط هواپیما را جبران کنند.

این روش اگر چه سال‌هاست ادامه دارد و برای اجرای آن به قانون استناد می‌شود شناورسازی قیمت بلیط است. آزادسازی بلیط هواپیما و قطار که از زمان آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت دوازدهم باب شد نشان داد هنوز نسبت به آن واکنش‌های منفی وجود دارد.

مجتبی یوسفی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که آزادسازی قیمت بلیط هواپیما آیا مخالف قانون است یا خیر؟ می‌گوید: برخی آزادسازی قیمت بلیط هواپیما را به برنامه پنجم توسعه استناد می‌دهند، این در شرایطی ممکن است که قدرت و اختیار انتخاب را برای مردم قائل باشیم. شاید بگویید که آزادسازی قیمت‌ها در حوزه خودروسازی هم وجود دارد. این اقدام می‌تواند موفق باشد که قدرت و اختیار انتخاب را برای مردم قائل باشیم.

وی با تاکید بر اینکه زمانی که انحصار در خدمات‌رسانی حاکم باشد متقاضیان خدمات کمتری را دریافت می‌کنند، ادامه داد: اگر دقت کنید متوجه خواهید شد که مسافران پرواز برای تهیه بلیط هواپیما در روزهای عادی هم دچار مشکل می‌شوند. حال وقتی به ایام خاصی مثل ایام نوروز و یا مراسمات دینی نزدیک می‌شویم تهیه بلیط هواپیما سخت و سخت‌تر می‌شود.

یوسفی ادامه داد: این در حالیست که مسافر در ایران نمی‌تواند حتی ایرلاین خود را انتخاب کند. در حالیکه در سایر کشورها خدمات ارائه شده به مسافران با توجه به هزینه پرداختی آنها ممکن می‌شود و مسافران با مراجعه به ایستگاه‌های ریلی و هوایی می‌توانند انتخاب کنند که کدام وسیله نقلیه با چه امکاناتی برای مسافرت مناسب است.

نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: شناورسازی قیمت بلیط هواپیما اجحاف در حق مسافران است. شناورسازی بلیط‌ در شرایطی می‌تواند مفید باشد که ایرلاین‌ها خدمات مناسب و رضایت‌بخش به مسافران ارائه کنند. اما وقتی این خدمات ارائه نمی‌شود و مسافران رضایت ندارند قطعا شناورسازی اجحاف در حق مسافران است.

به نظر می‌رسد شناورسازی بلیط هواپیما نیز که گفته می‌شود کمیسیون عمران مجلس به طور جدی پیگیر شناورسازی قیمت بلیط هواپیما در قانون برنامه است مادامی که اصلاح نشود ادامه خواهد داشت.

اما سوالی که مطرح است این است که ایرلاین‌ها و شرکت‌های هواپیمایی با وجود آزادسازی قیمت بلیت هواپیما در آذر۹۴ همچنان از یارانه‌های دولتی از جمله سوخت تقریبا رایگان استفاده می‌کنند.

هر چند برخی ایرلاین‌ها در کنار شناورسازی قیمت بلیط هواپیما با هماهنگی آژانس‌ها فروش بلیط را منوط به اقامت در برخی هتل‌های خاص می کنند. اخیرا برخی از آژانس‌ها با هماهنگی برخی ایرلاین‌ها بلیط با هتل به فروش می‌رسانند.

اما رفیعی، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی فروش اجبرای تور به مسافران به جای پرواز به مردم را تخلف دانسته است.

او می‌گوید: فروش تور به مسافران به جای پرواز تخلف است؛ آژانس‌ها حق ندارند بلیطی را به مردم بفروشند که هتل هم داشته باشد و باید با آن‌ها برخورد شود.

اما ایرلاین‌ها در تازه‌ترین بازی خود هر چند قدیمی به دنبال این هستند که اگر قرار است قیمت بلیط هواپیما در تعطیلات نوروز هم افزایش نیابد حداقل دولت به دنبال کاهش هزینه‌های جانبی باشد.

به هر صورت باید پذیرفت که رشد بی‌رویه تورم و افزایش قیمت دلار و ارز در کنار افزایش ۵۷ درصدی کارکنان این مجموعه صنعت هواپیمایی نیازمند حمایت‌هایی برای ادامه حیات است که افزایش بلیط مسافران نیز شاید رفع‌کننده مشکل آنها نباشد. به همین دلیل ایرلاین‌ها از دولت خواسته‌اند تا آنها را در تامین هزینه‌ها کمک کند. چرا که عمده هزینه‌ها در صنعت هوایی بر اساس دلار است و هزینه فرودگاهی و تامین قطعات سبب شده تا این هزینه برای ایرلاین‌ها بالا برود.

اگر چه بذرپاش وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده است که اجازه افزایش قیمت بلیط هواپیما در سفرهای نوروزی را ندادیم اما قبول داریم که شرکت‌ها تحت فشار هستند. به هر حال تا الان صبوری کرده اند تا سفر ارزان‌تر را داشته باشیم و از آنها ممنون هستیم.

اما این تشکر برای ایرلاین‌ها نمی‌تواند جبران‌کننده هزینه‌ها و کاهش زیان آنها باشد. به همین دلیل درخواست شرکت‌های هواپیمایی برای کاهش برخی هزینه‌های جانبی اگر چه در دولت در حال پیگیری است اما به نظر می رسد رشد نرخ ارز در این هفته‌های اخیر، تصمیم هر چه سریعتر برای کاهش هزینه‌های جانبی را از سوی دولت و وزارت راه و شهرسازی بیش از پیش ضروری می‌سازد.

ایرلاین‌ها معتقد هستند که از اول آذر سال گذشته ایرلاین‌ها قیمت بلیت پروازهای داخلی را داوطلبانه ۱۵ درصد کاهش دادند و قرار شد در قبال آن دولت یک سری اقدامات را انجام دهد که جبران کاهش را داشته باشد. متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی در بحث تسهیلات بانکی، ارز نیمایی، ریالی شدن عوارض فرودگاهی، تخفیف در هزینه‌های فرودگاهی و… انجام نشده است.

امسال ۳۹ درصد دستمزد افزایش یافت و تعرفه گمرکی قطعات و موتور هواپیما بر اساس ارز جهانگیری بود که امسال به نرخ ETS یعنی حدود ۲۵ هزار تومان رسیده است. از سوی دیگر تورم جهانی را داشته‌ایم که سبب شده هزینه تامین قطعات را ۳۰ درصد افزایش دهد. سال گذشته لاستیک هواپیما ۱۲۰۰ دلار خریداری می‌شد امسال به بالای ۲۷۰۰ دلار رسیده است.

اینها باعث شده تا هزینه ایرلاین‌ها افزایش یابد و اگر قرار است صنعت هوایی سر پا بماند و مسافران نیز به راحتی و با انتخاب بهتر بتوانند بلیط هواپیما با قیمت مناسب تهیه کنند دولت باید نه مقابل ایرلاین‌ها، بلکه در کنار آنها و در نهایت به نفع مردم و مسافران اقدام کند.