لوبیا چیتی لوکس شد

لوبیا چیتی، این روزها نه یک کالای اساسی که کالایی لوکس به حساب می‌آید! قیمت سرسام‌آور این محصول پرمصرف که در برخی فروشگاه‌ها به نیم میلیون تومان هم رسیده، زنگ خطر را برای معیشت خانوارها به صدا درآورده است.

اما پشت این گرانی افسارگسیخته دلایلی از خشکسالی و کمبود تولید گرفته تا بازی بزرگ واردکنندگان و سکوت نهادهای نظارتی نهفته است که می‌تواند به بحرانی تبدیل شود که سفره میلیون‌ها ایرانی را خالی‌تر کند.

به گزارش عصراقتصاد، بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، قیمت لوبیا چیتی در فروردین ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶۷ درصد افزایش یافته و به طور متوسط به ۲۶۵ هزار تومان در هر کیلوگرم رسیده است.

این در حالیست که در برخی خرده‌فروشی‌ها، قیمت لوبیا چیتی درجه یک به ۵۰۰ هزار تومان و حتی بیشتر (نمونه‌های شرکتی با قیمت ۵۵۵ هزار تومان برای ۹۰۰ گرم) گزارش شده است.

در عین حال، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، قیمت منطقی این کالا را ۳۷۰ هزار تومان اعلام کرده، اما برخی فروشندگان با سودهای غیرمنطقی (تا ۲۰۰ درصد) اقدام به فروش می‌کنند.

دلایل افزایش قیمت

تولید داخلی کاهش یافته است به طوریکه خشکسالی در استان‌های اصلی تولید مانند فارس و خمین (تولید ۶۵۰ هزار تن در سال ۱۴۰۲) باعث کاهش عرضه شده است.

همچنین تغییر نرخ ارز از ۲۸,۵۰۰ تومان (ارز ترجیحی) به ارز بازار توافقی (نزدیک ۷۰,۰۰۰ تومان) هزینه واردات را افزایش داده است. این در حالیست که ۸۰ درصد لوبیا چیتی مصرفی وارداتی است و از کشورهایی مانند چین، قرقیزستان و ازبکستان وارد می‌شود. به گفته رئیس انجمن حبوبات ایران، تغییرات ارزی اخیر (حذف ارز ترجیحی و نیما) مستقیماً بر قیمت‌ها تأثیر گذاشته است.

از سوی دیگر عرضه قطره‌چکانی لوبیاچینی باعث افزایش قیمت شده است. سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران از “عرضه دوفاکتوره” توسط واردکنندگان برای ایجاد حباب قیمتی خبر داده است.

اما در این میان، بازار حبوبات به حال خود رها شده و مواردی از احتکار گزارش شده است.

تأثیرات اجتماعی و اقتصادی

به این ترتیب در اثر افزایش قیمت‌ها تقاضا نیز کاهش می‌یابد. سرانه مصرف حبوبات در ایران (۸-۱۰ کیلوگرم) از میانگین جهانی (۱۴-۱۶ کیلوگرم) کمتر است و این گرانی می‌تواند آن را بیشتر کاهش دهد.

اما در شرایطی که با گرانی گوشت و حالا حبوبات، خانوارها به سمت منابع پروتئینی کم‌کیفیت‌تر گرایش پیدا می‌کنند، برخی فروشندگان حبوبات از کاهش شدید خرید مشتریان خبر داده‌اند.

واکنش‌های رسمی

اتحادیه بنکداران، پیشنهاد “حذف ارز ترجیحی و واردات با ارز آزاد” همراه با “کالابرگ حمایتی” را داده است.

از سوی دیگر، وزارت جهاد کشاورزی در اسفند ماه سال گذشته اعلام کرد که با هدف تنظیم بازار داخلی، صادرات سیب‌زمینی و انواع حبوبات از جمله لوبیا، به مدت دو ماه ممنوع شده است. با این حال، به نظر می‌رسد این ممنوعیت هنوز نتوانسته تأثیر ملموسی بر کاهش قیمت‌ها در بازار بگذارد.

داوود لپه‌چی، رئیس انجمن حبوبات ایران در این باره گفت: در میان حبوباتی که در داخل کشور کشت و تولید می‌شود تنها نخود رسمی یا همان نخود آبگوشتی است که امکان صادرات آن وجود دارد اما از آنجا که امسال سال آبی خوبی نبود و کشت حبوبات کاهش داشت صادرات این کالا هم تا پایان سال ممنوع است.

پشت پرده بحران

حسین فرهادی، سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌وگویی درباره این افزایش قیمت بی‌رویه توضیح داد: در اواخر سال گذشته با تغییر نرخ ارز نیمایی به بازار توافقی این سیگنال به واردکنندگان حبوبات وارد شد که با افزایش نرخ حبوبات در آینده نزدیک روبه‌رو خواهیم شد. این اتفاق به کاهش عرضه از سوی تامین‌کنندگان و افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی قیمت انواع حبوبات انجامید.

علاوه بر این افزایش نرخ ارز در بازار آزاد در اواخر پارسال نیز به این گرانی دامن زد. این افزایش قیمت در مورد لوبیای چیتی بیشتر از دیگر حبوبات مشهود بود و افزایش قیمت این قلم کالا تا ۲۰۰ درصد پیش رفت.

وی افزود: با این حال با فروکش کردن نرخ ارز در هفته‌های گذشته قیمت انواع حبوبات از جمله لوبیا چیتی حدود ۲۰ درصد کاهش پیدا کرد اما همچنان قیمت این کالا بی‌رویه گران است. لوبیا چیتی باید حداکثر با قیمت ۲۰۰ هزار تومان در هر کیلو در اختیار مصرف‌کننده قرار بگیرد و در عمده‌فروشی‌ها حدود ۱۵۰ هزار تومان قیمت داشته باشد در حالی که اکنون قیمت عمده‌فروشی این کالا ۲۷۰ هزار تومان در هر کیلو است.

فرهادی تصریح کرد: هر رقمی بالاتر از ارقام یادشده برای لوبیا چیتی حبابی است که به دلیل عرضه قطره‌چکانی از سوی واردکنندگان ایجاد شده است.

سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی اظهار کرد: در شرایطی که بازار در کمبود به سر می‌برد، واردکنندگان که عرضه‌کننده نیز هستند بدون توجه به تقاضای بازار با عرضه دوفاکتوره کنترل قیمت‌ها را در اختیار می‌گیرند.

وی خاطرنشان کرد: البته لوبیا چیتی در داخل کشور در حوالی شیراز و خمین کشت می‌شود اما خشکسالی شیراز در سال گذشته تولید این کالا را کاهش داد و دولت باید برای جبران کاهش تولید داخل جریان واردات این کالا را تسهیل می‌کرد اما این اتفاق نیفتاد و بازار با کمبود روبه‌رو شد و تعادل آن بر هم ریخت.

فرهادی اضافه کرد: در این شرایط تنها وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند با ورود به بازار حباب قیمت لوبیاچیتی را از بین ببرد.

به هر حال، بحران لوبیا چیتی تنها یک مشکل قیمتی نیست، بلکه نشانه‌ای از اختلال در نظام توزیع و ضعف مدیریت منابع ارزی است. برای حل این مشکل، اقدامات فوری مانند تنظیم بازار از طریق واردات گسترده، نظارت جدی بر قیمت‌گذاری، حمایت از کشاورزان داخلی ضروری به نظر می‌رسد.