سرمقاله
سید وحیدرضا پرهیزکاری
بر اساس گزارش پایش ملی کسب‌وکار (تابستان ۱۳۹۹) یکی از موانع اصلی کسب‌وکارها نبود نقدینگی و دشواری تامین مالی از بانکهاست. ریشه اصلی کمبود نقدینگی و سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مولد، بازدهی بالا و غیرمعقول فعالیت‌های غیرمولد در ایران است. در این میان، مالیات بر عایدی سرمایه ابزاری است که با کاهش جذابیت فعالیت‌های غیر مولد نقدینگی لازم برای فعالیت‌های مولد را فراهم می‌کند. از طرفی دیگر، با کاهش سود فعالیت‌های غیر مولد، بانک‌ها نیز مجبور به اعطای اعتبار به فعالیت‌های تولیدی می‌شوند. یکی دیگر از موانع تولید نبود ثبات اقتصادی است که پژوهش‌ها نشان می‌دهد یکی از آثار مثبت این مالیات ایجاد ثبات در اقتصاد است.
از مواردی که در چند سال اخیر همواره مورد تاکید کارشناسان اقتصادی و رهبر انقلاب بوده، حمایت از تولید داخلی است. رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اهمیت بخش تولید تاکید کردند اگر جهش تولید در کشور اتفاق بیفتد، تاثیر عمیق اقتصادی در کشور دارد و علاوه بر حل و رفع بخش بزرگی از مشکلات اقتصادی کشور، تضمین‌کننده اشتغال و امنیت ملی ما نیز خواهد بود.
به همین دلیل، حل موانع تولید یکی از دغدغه‌های اصلی سیاستمداران است. بنا بر گزارش پایش ملی محیط کسب‌وکار در تابستان ۹۹ رقم شاخص کسب و کار ۶.۰۵ (بدترین نمره شاخص ۱۰ است) محاسبه شده است.
نبود نقدینگی لازم، مشکل اصلی تولیدکنندگان
یکی از موانع اصلی کسب و کار که در این گزارش به آن اشاره شده است دشواری تأمین مالی از بانکهاست. نبود نقدینگی لازم یکی از مشکلاتی است که اکثر تولیدکنندگان آن را به عنوان مشکلی عمده در کسب‌وکار خود بیان می‌کنند. ریشه اصلی کمبود نقدینگی و سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مولد بازدهی بالا و غیرمعقول فعالیت‌های غیرمولد در ایران است.
مالیات بر عایدی سرمایه لازمه حمایت از تولید
اکثر کشورهای جهان برای حل این مشکل، مالیات بر عایدی سرمایه را در دستور کار خود قرار داده‌اند. مالیات بر عایدی سرمایه با کنترل سایر بازارهای غیرمولد که اغلب با هدف سوداگری و دلالی شکل گرفته است، نقدینگی را به سمت تولید هدایت می‌کند.
در گزارش صندوق بین المللی پول (IMF) بیان شده است که مالیات بر عایدی سرمایه در ترکیب سرمایه‌گذاری ها اثر می گذارد. با اجرای مالیات بر عایدی سرمایه، سرمایه به سمت دارایی‌هایی حرکت می‌کند که نرخ مالیاتی کمتری دارند. به همین دلیل در برخی از کشورها فعالیت های مفید و برخی از اوراق و سهام از این مالیات معاف شده اند.
هدایت بانک به تولید با مالیات بر عایدی سرمایه
از طرفی دیگر، وجود بازارهای غیرمولد با سودهای کلان باعث شده است که بانک‌ها نیز انگیزه‌ای برای تامین مالی فعالیت‌های مولد و تولیدی نداشته باشند. کاهش جذابیت سایر بازارها باعث می‌شود که بانک‌ها نیز به جای دامن زدن به فعالیت در بازارهایی مانند مسکن، ارز و طلا، منابع مالی خود را بیشتر از گذشته در اختیار بخش تولید قرار دهند. از این رو، مالیات بر عایدی سرمایه با هدایت سرمایه‌گذاری‌ها به سمت فعالیت‌های مولد و تسهیل تامین مالی تولیدکنندگان از بانک‌ها، به رفع مشکل کمبود نقدینگی تولیدکنندگان کمک می‌کند.
ثبات برای تولیدکنندگان؛ نتیجه مالیات بر عایدی سرمایه
یکی دیگر از موانع کسب و کار که در گزارش پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران نیز به آن اشاره شده است نبود ثبات اقتصادی از طریق تغییر سیاست‌ها و قوانین و افزایش قیمت مواد اولیه است. نبود امنیت و ثبات اقتصادی همواره مهم‌ترین تهدید برای کارآفرینان، فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران بوده است. قوانین متغیر و پیش‌بینی‌پذیر نبودن اقتصاد و نبود ثبات اقتصادی از جمله عواملی است که اقتصاد کشور را با چالش مواجه و فعالیت‌های اقتصادی را از سمت فعالیت‌های مولد به سمت فعالیت‌های سوداگرانه و سود جویانه، هدایت کرده است.
یکی از آثار مثبت مالیات بر عایدی سرمایه در ارتباط با تولید، ایجاد ثبات در اقتصاد است. این پایه مالیاتی با کاهش فعالیت‌های کوتاه‌مدت سفته‌بازی و دلالی به ثبات اقتصادی کمک بسزایی می‌کند. پژوهش انجام‌شده در بیش از ۲۵ هزار شرکت از ۲۶ کشور بین سال‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۴ نشان می‌دهد که مالیات بر عایدی سرمایه با ایجاد ثبات، کاهش نوسانات قیمتی و پوشش ریسک، باعث افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و در نتیجه افزایش سود تولید می‌شود.
