محبوب در دنیا؛ محجور در ایران

مریم غدیرپور

با وجود جایگاه محبوب بیمه عمر در جهان، این خدمت در ایران همچنان ناشناخته مانده است؛ تورم های بالا، نوسان اقتصادی، ضعف اطلاع‌رسانی و نبود مشوق باعث شده سهم آن در سبد خانوارها کمتر از استاندارد باشد.

به گزارش عصر اقتصاد؛ هرجا صحبت از کاهش ریسک به میان می‌آید، بی‌شک صنعت بیمه نقش‌آفرین است. امروزه انسان‌ها برای کاهش ریسک جانی و مالی در دوران سالمندی نیز به دنبال راهکارند. نوع بشر از ابتدای حیات با مشکلات و کمبودهای بسیار دست‌وپنجه نرم کرده و همواره کوشیده تا به شیوه‌های گوناگون راهی برای آسایش خاطر و افزایش رفاه بیابد.

با توسعه شهرنشینی، ابزارهای متعددی برای افزایش رفاه و آسایش به وجود آمد که صنعت بیمه یکی از مهم‌ترین آنهاست. بشر در دنیای مدرن دریافته است که یک راه عملی و موثر برای مقابله با مشکلات غیرمنتظره، استفاده از بیمه است. بیمه‌هایی که می‌توانند در هر شرایطی همچون چتری اطمینان‌بخش، مانع بارش حوادث شوند.

نگاهی به جامعه نشان می‌دهد سالمندان باوجود کوچک شدن سفره معیشت، همچنان مجبورند کار کنند؛ زیرا اغلب مستمری بازنشستگی برای گذران زندگی کافی نیست. در چنین شرایطی، صنعت بیمه و به ویژه بیمه عمر برای کاهش ریسک‌های دوران سالمندی یا پس از سن بازنشستگی وارد میدان می‌شود.

بر اساس آمار، متوسط هزینه بیمه عمر در فنلاند حدود ۷ هزار دلار است، اما این رقم در ایران فقط حدود ۵ دلار برآورد می‌شود؛ فاصله فاحش، نیازمند تحول ساختاری و آموزشی

بیمه عمر که در جهان سابقه‌ای طولانی دارد و در کشورهای پیشرفته از جایگاه مناسبی برخوردار است، طی سال‌های اخیر در سبد پوشش بیمه‌ای خانوار ایرانی نیز نقش پررنگی به خود گرفته است. در ادامه چشم‌انداز این صنعت از نگاه برخی کارشناسان مطرح می‌شود:

سهم بیمه در سبد خانوار افزایش یافته است

مسعود همتی گل‌سفیدی، کارشناس بیمه درباره ضریب نفوذ بیمه عمر در میان خانوار ایرانی گفت: در سال‌های اخیر با مزمن شدن تورم در اقتصاد کشور و پیچیده‌تر شدن شرایط معیشتی، صنعت بیمه به عنوان یکی از ارکان حیاتی اقتصاد و رفاه اجتماعی، نقش پررنگی یافته است.

پوشش‌های بیمه‌ای در حوزه‌های مختلف مانند بیمه خودرو، تکمیلی درمان، بیمه عمر، بیمه آتش‌سوزی و … افزایش یافته و خرید انواع بیمه‌نامه جهت پوشش ریسک در سبد خرید خانوار جا باز کرده است.

آگاهی؛ عامل رشد ضریب نفوذ بیمه عمر

همتی گل‌سفیدی با اشاره به آینده صعودی استقبال از بیمه عمر در ایران یادآور شد: در سال‌های پیش‌رو، رشد فروش بیمه عمر با افزایش تقاضا برای محصولات حفاظتی از سوی مشتریان جوان و دیجیتال‌محور رخ خواهد داد. این رشد، بیانگر آگاهی نسل جوان‌تر از مزایای بیمه‌های عمر طولانی است.

بنابراین پیش‌بینی می‌شود اگر اوضاع اقتصادی بهبود یابد و نرخ بهره افزایش یابد، فروش بیمه عمر هم به علت افزایش بازدهی و محبوبیت، رشد کند.

این کارشناس صنعت بیمه تأکید کرد: بیمه مرکزی نقشی کلیدی در گسترش اقبال عمومی به بیمه عمر دارد. این صنعت با حمایت بیمه مرکزی و شرکت‌های بیمه دولتی و خصوصی، می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد کشور داشته باشد و به نیازهای متنوع جامعه پاسخ دهد. بیمه مرکزی باید با ابزارهای خود اهمیت بیمه عمر و نقش آن در تأمین آتیه را به جامعه بشناساند. البته جای خالی حمایت دولت از پوشش‌های عمر و سرمایه‌گذاری به شدت احساس می‌شود.

موانع پیش روی بیمه عمر

همتی گل‌سفیدی افزود: اقتصاد ایران ناخواسته موانعی را بر سر راه گسترش بیمه عمر گذاشته است؛ تغییرات مداوم اقتصادی باعث شده شرکت‌های بیمه نتوانند به تعهدات خود به شکل مطلوب عمل کنند. نوسانات نرخ ارز و اقتصاد، روی سرمایه‌گذاری‌ها و سودآوری شرکت‌های بیمه اثر می‌گذارد و تعهدات بیمه‌گرهای عمر را دچار مشکل می‌کند.

وی تصریح کرد: فروش بیمه‌نامه عمر و رونق آن در ایران نوپاست و مخاطبان عمده آن جوان‌ها هستند؛ بنابراین لازم است صنعت بیمه با توسعه فناوری‌های جدید، خدمات خود را مدرن و کارآمد کند. همچنین باید برنامه‌ای تدوین شود تا نرخ رشد بیمه عمر به صورت پلکانی افزایش یابد و فروش آن به سطح استاندارد جهانی نزدیک شود. شایان ذکر است در کشورهای پیشرفته، بیمه عمر جزو بیمه‌های پایه است. برای نمونه در نروژ دوران سالمندی شادتر سپری می‌شود.

بیمه عمر؛ راه‌حل مقابله با بحران

مرجان اکرمی، کارشناس بیمه درباره ضرورت افزایش ضریب نفوذ بیمه عمر گفت: همان‌طور که از نام این بیمه پیداست، ماهیت آن مشارکت در خسارت و جایگزین ساختن اطمینان به جای نااطمینانی دوران پس از بازنشستگی یا از کارافتادگی است. این بیمه، راهکاری برای پوشش ریسک و پاسخی به زندگی پرمخاطره است. تأمین بهداشت روان، هدفی اجتماعی‌ست و دولت‌ها ملزم به فراهم آوردن آن هستند. داشتن بیمه عمر یکی از راه‌های کمک به این هدف است.

کارشناسان تاکید دارند برای رسیدن سهم بیمه عمر به میانگین جهانی، باید نرخ رشد این خدمت به صورت پلکانی افزایش یافته و تنوع و جذابیت محصولات بیمه‌ای متناسب با نیاز جامعه ارتقا یابد

وی تأکید کرد: علاوه بر بیمه درمان و مراقبت‌های پزشکی، دومین بیمه مناسب برای سالمندان، بیمه عمر و سرمایه‌گذاری است و در ایران نیز از بیمه‌نامه‌های مناسب برای سالمندان به شمار می‌رود. زیرا دست بیمه‌گذار را برای انتخاب و تعیین جزئیات باز می‌گذارد: تعیین مبلغ حق‌بیمه و مدت اعتبار بیمه‌نامه (از ۵ تا ۳۰ سال) با خود بیمه‌گذار است. بنابراین حتی برای بالای ۵۰ سال‌ها نیز توصیه به خرید این بیمه‌نامه می‌شود.

ایرانی‌های بی‌رغبت

این کارشناس، ضریب نفوذ بیمه عمر را نسبت به کشورهای دیگر کمتر برشمرد و یادآور شد: جایگاه بیمه عمر در ایران از حیث نفوذ و تقاضا پایین است. با این حال به دلیل اوضاع اقتصادی و تورم، شاهد تمایل بیشتر مردم به خرید برای تأمین مالی بلندمدت هستیم. لازم به ذکر است در کشوری مانند فنلاند متوسط هزینه خرید بیمه عمر ۷ هزار دلار و در ایران فقط حدود ۵ دلار است.

وی اطلاع‌رسانی را مهم‌ترین عامل افزایش ضریب نفوذ دانست و گفت: در کشورهای پیشرفته، بیمه عمر برای مردم اهمیت بسزایی دارد و برای دریافت آن حساسیت و دقت زیادی دارند؛ اما ایرانیان به دلیل نوسان اقتصادی غالباً سرمایه را به طلا و ارز تبدیل می‌کنند. در نگرش سنتی مردم، همیشه روز مبادا وجود دارد و معمولاً با اندوخته‌هایی مانند طلا و ملک برای آن روز آماده می‌شوند. اما اگر آگاهی‌رسانی به‌درستی انجام شود، بیمه عمر نیز می‌تواند ریسک‌های زندگی را پوشش دهد.

اکرمی ادامه داد: بیمه عمر و زندگی از پرطرفدارترین بیمه‌های دنیاست؛ زیرا هر فرد بسته به نیاز، نوع پوشش را خود انتخاب می‌کند. بیمه عمر و سرمایه‌گذاری نه‌فقط در ایران، بلکه در همه جهان جنبه سودآوری دارد.

در شرایط تورم و کاهش ارزش مستمری، خرید بیمه عمر به ویژه برای سالمندان راهی مطمئن برای جبران ریسک درآمد و ارتقای آرامش خاطر خانوارها در سال‌های آینده خواهد بود

این بیمه علاوه بر ایجاد اندوخته مالی مطمئن، با ارائه پوشش‌های تکمیلی مانند بیماری خاص یا هزینه درمان، بهترین حمایت را از بیمه‌گذار انجام می‌دهد. بنابراین باید در ایران نیز اقدامات اثربخش برای افزایش ضریب نفوذ آن صورت گیرد.

کلام آخر

صنعت بیمه یکی از حوزه‌های مؤثر بر اقتصاد ملی است که نقش بسزایی در بهبود و ثبات اقتصاد ایفا می‌کند. این صنعت با جمع‌آوری حق بیمه‌ها به توسعه اقتصادی کمک می‌کند و با ایجاد امنیت و اطمینان برای فعالیت‌های اقتصادی، خدماتی، تولیدی و… روند سازندگی و پیشرفت را تسهیل می‌کند. با آنکه بیمه عمر بر اساس آمار، یکی از محبوب‌ترین بیمه‌نامه‌های دنیاست، اما در ایران چندان جدی گرفته نشده است.

متولیان  باید با متنوع سازی سبد های سرمایه گذاری ضمن پوشش ریسک تورم های بالا در ایران بر اطلاع‌رسانی و ارتقای آگاهی درباره این پوشش ریسک اقدام کنند. چرا که همه افراد، برای تضمین آینده خود و خانواده‌شان به این بیمه نیاز دارند؛ نیازی که روزبه‌روز هم بیشتر خواهد شد. همچنین بیمه عمر تاثیر مهمی در تأمین بهداشت روان جامعه دارد.