اکرم رضائی نژاد، گروه ایران – در حالی‌که سامانه «سپند» با همکاری آموزش‌وپرورش و شهرداری به‌عنوان راه‌حلی برای معضل رفت‌وآمد دانش‌آموزان راه‌اندازی شده، پشت پرده‌ای از بی‌برنامگی، آیین‌نامه‌های بی‌اثر، و حتی در برخی موارد رشوه‌خواری برخی مدیران مدارس، امنیت جانی و روانی دانش‌آموزان را تهدید می‌کند.
مرتضی آزادمنجیری، بنیان‌گذار و رئیس انجمن صنفی شرکت‌های پیمانکاری سرویس مدارس، در گفت‌وگویی صریح از «سیستم شترمرغی» نهادها، تبانی‌ها و قصور قانونی در این بخش پرده برمی‌دارد.
به گزارش عصراقتصاد، با آغاز سال تحصیلی، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین، حضور به‌موقع و امن فرزندانشان در مدرسه است؛ چالشی که با اشتغال والدین و ترافیک سنگین صبحگاهی دوچندان می‌شود. در این میان، «سپند» — سامانه حمل‌ونقل دانش‌آموزی — با همکاری آموزش‌وپرورش و شهرداری آغاز به کار کرده و طبق آمار رسمی، تاکنون بیش از ۱۰ هزار و ۵۵۰ دانش‌آموز در آن ثبت‌نام کرده‌اند.
این سامانه با به‌کارگیری رانندگان دارای پروانه تاکسیرانی و مجوز حمل سرویس مدارس، خیال بسیاری از خانواده‌ها را آسوده کرده است. والدینی می‌گویند:«از وقتی سپند آمده، ترافیک سبک‌تر شده، بچه‌ها به‌موقع می‌رسند، و از همه مهم‌تر، می‌توانیم به راننده اعتماد کنیم.»
با این حال، پشت این آرامش ظاهری، واقعیت‌های تلخی وجود دارد؛ واقعیت‌هایی که مرتضی آزادمنجیری، رئیس انجمن صنفی شرکت‌های کارفرمایی و پیمانکاران سرویس مدارس، بی‌پرده درباره آنها سخن می‌گوید.
او گفت: «انجمن صنفی سرویس مدارس را با هدف حفاظت از جان دانش‌آموزان و ایجاد نظم در ناوگان راه‌اندازی کردم. اما امروز، نبود برنامه‌ریزی شفاف، آیین‌نامه‌های بی‌اثر، و فعالیت پیمانکاران بدون مجوز، جان بچه‌ها را به خطر انداخته است.»
وی افزود: «سیستمی ایجاد شده که من آن را “شترمرغی” می‌نامم؛ یعنی هیچ دستگاهی مسئولیت کامل را قبول نمی‌کند، اما کنار هم نمی‌رود. نتیجه‌اش فقط سردرگمی مردم و پیمانکاران است.»
آزادمنجیری ادامه داد: «در جلسات با دادستانی پیشنهاد دادم که اتحادیه تخصصی سرویس مدارس تشکیل شود تا فقط به پیمانکاران دارای جواز کسب معتبر مجوز بدهد. اما موانع اداری سنگ‌اندازی می‌کنند و اجازه نمی‌دهند.»
او گفت: «تاکسیرانی و آموزش‌وپرورش هر کدام سامانه‌های خود را دارند، مثل سپند. ولی هدف اصلی — امنیت جسمی و روانی دانش‌آموزان و رانندگان — گم شده است. بعضی دستگاه‌ها مقاومت می‌کنند چون منافع مالی پشت آن است. این مقاومت‌ها مستقیم به ضرر خانواده‌ها و بچه‌ها تمام می‌شود.»
سامانه سپند با هدف ایمنی دانش‌آموزان راه‌اندازی شد، اما بی‌برنامگی، رشوه‌خواری و آیین‌نامه‌های بی‌اثر، امنیت سرویس مدارس را به بازی خطرناک عده ای خاص سپرده است
وی با اشاره به مستندات تخلفات گفت: «ما حتی اسناد تخلف سه مدیر مدرسه را به همراه ارقام مبالغی که به حساب شرکت نرفته، ارائه دادیم، ولی نتیجه‌ای نگرفتیم. آموزش‌وپرورش باید بازرس‌هایی از داخل صنف انتخاب کند تا گزارش‌ها واقعی باشد، اما تاکنون به این مطالبه توجهی نشده است.»
آزادمنجیری با عصبانیت گلایه می‌کند: «جان بچه‌ها سرمایه ملی است. هیچ مصلحتی نباید آن را به خطر بیندازد، اما متأسفانه مرکز پژوهش‌های مجلس هنوز به آیین‌نامه‌ای استناد می‌کند که از سال ۸۷ خاک می‌خورد و با شرایط امروز اصلاً تطابق ندارد.»
از آیین‌نامه تا اجرا؛ فاصله‌ای به اندازه جان
وی درباره آیین‌نامه مرکز پژوهش‌های مجلس اظهار کرد: «این آیین‌نامه سخت‌گیرانه است؛ رانندگان باید تأییدیه روانی، سوءپیشینه پاک و سلامت کامل داشته باشند. حتی باید مراقب در سرویس حاضر باشد، اما این مورد فقط در ون‌های مدارس غیرانتفاعی اجرا می‌شود. در خودروهای سواری خبری از مراقب نیست.»
او افزود: «از نظر مالی، آیین‌نامه ساکت است و ما تابع نرخ تاکسیرانی هستیم، اما این نرخ‌ها غیرواقعی است. امسال هزینه‌ها حدود ۴۰ درصد افزایش داشته، ولی نرخ مصوب قابل اجرا نیست. درصد پیمانکار، مالیات و بیمه، و متأسفانه مبالغی که بعضی مدیران مدرسه به‌عنوان رشوه می‌گیرند، همه فشار را روی راننده می‌گذارد.»
به گفته وی، حتی در مواردی که قرارداد رسمی بین شرکت و مدرسه منعقد شده، باز هم حق‌وحقوق پیمانکاران پرداخت نمی‌شود: «امسال دادستانی ورود کرده اما نیازمند مستندات برای اثبات رشوه‌خواری است. سال‌ها این تخلفات ادامه داشته و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که این روند حتی امنیت جانی دانش‌آموزان را تهدید می‌کند.»
وی مجدد تأکید کرد: «مسئله مالی یک‌طرف، نگرانی اصلی ما جان بچه‌هاست. جز انجمن صنفی، پیگیری جدی‌ای نمی‌بینم. امیدوارم دادستانی استان تهران با قدرت و براساس مستندات اقدام کند.»
در کنار این مسائل، شورای ترافیک نصب برچسب سرویس مدارس را برای همه رانندگان شرکت‌های حمل‌ونقل الزامی کرده است. مسئولان شهری می‌گویند این اقدام برای شناسایی سریع خودروها و افزایش امنیت انجام شده است.
با این حال، کارشناسان معتقدند تا زمانی که «مسئولیت‌پذیری» به‌جای «پاسکاری» قرار نگیرد، سامانه‌هایی مثل سپند صرفاً مُسکن خواهند بود نه درمان اصلی.
سامانه سپند توانسته اعتماد بخشی از خانواده‌ها را جلب و کمی از بار ترافیک بکاهد. اما شکاف‌های قانونی، سوءاستفاده‌های مالی، و نبود ضمانت اجرایی برای آیین‌نامه‌ها باعث شده است که این سامانه، به‌جای حل کامل مشکل، به جزیره‌ای آرام در دریای پرآشوب سیستم سرویس مدارس تبدیل شود.
همان‌طور که آزادمنجیری هشدار می‌دهد، تا زمانی که جان بچه‌ها اولویت نباشد، امنیت آنها در گرو تصمیمات و منافع پشت‌پرده باقی خواهد ماند.
