معاملات کپی تریدینگ در دستور کار کمیته فقهی سازمان بورس

مسعود وطنخواه

یک تحلیل‌گر بازار سرمایه مجاز شمرده شدن کپی‌تریدینگ را موهبتی برای بورس دانست و ابراز امیدواری کرد که قسمتی از کاستی‌های بازار سرمایه با این روش پوشش داده شود.

کپی‌تریدینگ (Copy Trading) روشی است که در آن معامله‌گر تازه‌کار، یک معامله‌گر حرفه‌ای را انتخاب می‌کند و هر کاری که او کرد را دقیقا مو به مو انجام می‌دهد زیرا می‌داند که این فرد برای معاملاتش تحلیل‌هایی دارد تا به سود دست یابد و ضرر را به پایین‌ترین حد خود برساند. معامله‌گران تازه‌کار بهتر است در کپی‌تریدینگ با مبلغ بسیار پایین شروع کنند تا درفرایند آزمون و خطا ضمن شناسایی نقص‌های خود از ضررهای بیشتر جلوگیری کنند.

مجتبی بهرامی با بیان اینکه کپی‌تریدینگ جزو دستاورهای حوزه فناوری و تکنولوزی است که سال‌ها در سیستم‌های معاملاتی دنیا در حال اجرا و استفاده است به «عصر اقتصاد» گفت: تعدادی از معامله‌گران با استفاده از کپی‌تریدینگ از یک معامله‌گر یا تحلیل‌گر خبره که از قبل با او آشنا هستند، درخواست می‌کنند که معاملات این فرد خبره (راهبر) را به صورت زنده دنبال کنند و با تقلید از او دست به خریدوفروش می‌زنند.

این تحلیل‌گر بازار سرمایه افزود: در این روش معامله‌کنندگان تقلیدی به دلیل دسترسی و استفاده از این بستر بر اساس دستورالعمل‌های سازمان بورس و رگلاتورها، درصدی به فرد خبره پرداخت می‌کنند تا بتوانند از تمام جزئیات پنل معاملاتی راهبر استفاده کنند.

بهرامی با بیان اینکه سیگنال‌فروشی به صورت غیرشفاف و کانال‌های تلگرامی ویژه وجود دارد که در سال گذشته پول‌هایی می‌گرفتند و خودشان دست به فروش می‌زدند، ادامه داد: در این سیستم افراد پیرو چون به صورت شفاف معاملات را می‌بینند احتمال زیان‌های گروهی کاهش پیدا می‌کند.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، با گذشت زمان و ورود شرکت‌های رتبه‌سنج به این بازار سبب می‌شود که تحلیل‌گران برتر و با رتبه بالاتر مشخص شوند

او درباره مزایای دیگر این سیستم اظهار کرد: از سوی دیگر افراد جوانی که سرمایه‌های کمی دارند انگیزه پیدا می‌کنند تا وقت بیشتری را برای تحلیل صرف کنند که این امر سبب رشد و بالا رفتن معلومات تحلیل‌گران می‌شود

بهرامی پیش‌بینی کرد این روش می‌تواند مانع سفته‌بازی شود و ادامه داد: همواره گروهی از شرکت‌های بازار سرمایه ارزش پائینی دارند یا با رشد قیمتی وارد محدوده حباب قیمتی می‌شوند در این زمان سفته‌بازان برای خروج از این شرکت‌ها اقدام به موج تبلیغاتی قوی می‌کنند تا با بازارسازی این سهام را گران بفروشند. اما به دلیل اینکه همزمان اقدام فروش از سوی تحلیل‌گران از سوی افراد پیرو نیز رصد می‌شود، افراد سودجو در این امر ناکام می‌مانند.

سفته‌بازی اصطلاح رایجی در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری است و غالباً از به‌عنوان عملی فرصت‌طلبانه و منفی یاد می‌شود. سفته‌بازها افرادی هستند که به مطالعه و بررسی دقیق نوسانات قیمت کالا و خدمات می‌پردازند و برای دست‌یابی به سودهای بالا، اقدام به معاملات پرریسک می‌کنند.

این تحلیل‌گر بازار سرمایه مجاز شمرده شدن کپی‌تریدینگ را موهبتی برای بورس دانست و ابراز امیدواری کرد که قسمتی از کاستی‌های بازار سرمایه با این روش پوشش داده شود.

معاملات کپی و تقلیدی

 بر اساس خبر منتشرشده از کمیته فقهی سازمان بورس در آخرین جلسه خود اجازه استفاده از «معاملات کپی و معاملات تقلیدی» را داده است. در این روش سهامداران می‌توانند از طریق یک پلتفرم از روی دست یک فرد خبره خرید و فروش کنند و معاملات مشابهی داشته باشند که این اقدام به نوعی اسفاده از تجارب فرد یا افراد خبره است و این افراد یا سازمان‌های خبره می‌توانند به دلیل استفاده از «حق انتفاع از اطلاعات» از افراد پیرو و زیرمجموعه هزینه دریافت کنند.

سیگنال خرید و فروش به زبان ساده به معنای معرفی یک سهم برای خرید است و سیگنال‌فروش هم به معنای بررسی برای خارج شدن از سهم است. با دریافت سیگنال خرید فرد می‌تواند برای سرمایه‌گذاری در بورس تصمیم بگیرد. در بورس ایران با توجه به داغ شدن بورس و افزایش حجم نقدینگی در بازار سرمایه افراد زیادی به طرف سیگنال‌‌دهی در بورس رفتند که گاه به درستی و بعضا به غلط سیگنال‌‌هایی را برای خریداران و فروشندگان بورس می‌دهند. این سیگنال‌‌ها شامل سیگنال خرید و فروش است که در زمان بالا و پایین شدن ارزش هر سهم انجام می‌شود.

پیش از این روشی به نام سیگنال‌فروشی در جامعه رواج پیدا کرده بود که در یک سال گذشته به صورت غیرنظام‌مند شاهد بودیم؛ به طوری که گاها مشاهد می‌شد افرادی بدون تجربه و داشتن تجربه کافی در کانال‌ها اقدام به دادن اطلاعات برای خریدوفروش سهام کرده بودند و در مقابل این اطلاعات هزینه هم دریافت می‌کردند که در جامعه این گروه به سیگنال‌فروشان معروف شدند.

معاون حقوقی سازمان بورس پیش از این با بیان تخلفات بورسی در فضای مجازی مانند کانال ۱۰هزار نفری پسر ۱۲ساله و شاطر نانوا، از برنامه سازمان بورس برای استانداردسازی فعالیت‌ها خبر داده بود.

جعفر جمالی درباره اینکه چه فعالیت‌های بورسی در فضای مجازی قانونی و چه فعالیت‌هایی غیرقانونی تلقی می‌شود گفته بود: «اصولاً فضای مجازی با فضای واقعی تفاوتی ندارد و همان هنجارشکنی‌هایی که در فضای واقعی خلاف مقررات و تخلف و جرم است در فضای مجازی نیز همین منطق را دارا است.»

او افزوده بود: «فعالیت‌های قانونی بازار سرمایه اگر مستلزم دریافت مجوز باشند به شخص مجوز تعلق می‌گیرد زیرا قانون بازار، فعالیت غیرقانونی را جرم اعلام می‌کند. پس اگر شخصی بدون اخذ مجوز در فضای مجازی، خدمات مالی یا اموری که در صلاحیت نهادهای مالی است انجام دهد، ممنوع و جرم است.»

این مقام مسئول ادامه داده بود: «فضای مجازی بستری را فراهم کرد که افراد با ایجاد کانال و عضوگیری امکان مانور بیشتری را در اقتصاد پیدا می‌کنند. تا امروز سازمان بورس هیچ مجوز جداگانه‌ای برای فعالیت در فضای مجازی در حوزه بورس نداد اما در واقعیت بسیاری از سرمایه‌های انسانی هستند که اهل قلم و دانش، کارشناس، مسلط بر زیر و بم بازار سرمایه هستند و در فضای مجازی فعالیت می‌کنند که اینها می‌توانند رکنی به ارکان بازار سرمایه بیفزایند.»

جمالی عنوان کرد: «سازمان بورس در تلاش است تا برای این افراد مجوز و استانداردهای فعالیت در فضای مجازی تعریف کند ولی چون قانون مشاوران سرمایه‌گذاری، افراد حقوقی تعریف کرد با یک ایراد قانونی مواجه است. اکنون هم با کمیسیون اقتصادی مجلس در تعامل بسیار فشرده است تا این قانون مناسب و اختیارات لازم را به سازمان بدهند. همچنین با مرکز ملی فضای مجازی جهت ارائه اختیارات کافی استانداردهای مجازی در ارتباطات با بازار سرمایه و در راستای صدور مجوز برای اشخاصی که شرایط فعالیت در این حوزه را دارند در ارتباط است.»

او تصریح کرده بود: «سازمان اگر بخواهد به افراد مجوز بدهد، حتی‌الامکان آسان می‌گیرد و زمینه‌های ورود افرادی که صلاحیت و سواد این کار را ندارند و به قصد سوء‌استفاده در فضای مجازی فعالیت می‌کنند، مسدود می‌کند. افرادی که به آنها مجوز فعالیت در فضای مجازی تعلق می‌گیرد باید تحصیلات مرتبط و سابقه فعالیت در فضای مجازی و یا بازار سرمایه داشته باشند.»

توضیحات دبیر کمیته فقهی سازمان بورس درباره معاملات کپی و معاملات تقلیدی

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس از بررسی و جمع‌بندی موضوع «معاملات کپی و معاملات تقلیدی» در جلسه اخیر این کمیته تخصصی خبر داد .

در این روش معاملاتی، افراد پیرو از تصمیم‌های راهبر آگاه می‌شوند و می‌توانند سبد دارایی‌های خودشان را بر مبنای استراتژی‌های معاملاتی راهبر تنظیم کنند.

مجید پیره با بیان اینکه معاملات کپی و معاملات تقلیدی در بازارهای سرمایه توسعه‌یافته مورد استفاده قرار گرفته است، به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) گفت: معاملات کپی و معاملات تقلیدی یکی از راه‌کارهای توسعه بازار  و بهبود تصمیم‌های سرمایه‌گذاری و رفتارهای معاملاتی فعالان بازار سرمایه است.

او ادامه داد: در این‌گونه معاملات، یک فرد که خبره بازار است به عنوان «راهبر» به سکو یا پلتفرم اجازه دسترسی به سوابق معاملاتی خود را می‌دهد. سکو این اجازه را می‌یابد که به سوابق معاملاتی راهبر دسترسی داشته باشد و آنها را در اختیار مجموعه‌ای که «پیرو» خوانده می‌شود، قرار دهد.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، «پیرو» را رکن اساسی دیگر معاملات کپی و معاملات تقلیدی برشمرد و تصریح کرد: پیرو، افرادی هستند که بخشی یا تمام معاملات خود را برمبنای معاملات راهبر تنظیم می‌کنند. با توجه به اطلاعاتی که راهبر از معاملات خود در اختیار سکو قرار می‌دهد، سکو سفارش‌های معاملاتی که مربوط به پیرو است را نیز تنظیم می‌کند و برای اجرا در اختیار کارگزاری قرار می‌هد.

به گفته این مقام مسئول، در این روش معاملاتی، افراد پیرو از تصمیم‌های راهبر آگاه می‌شوند و می‌توانند سبد دارایی‌های خودشان را بر مبنای استراتژی‌های معاملاتی راهبر تنظیم کنند.

او ادامه داد: این موضوع طی دو جلسه در کمیته فقهی سازمان به بحث، گفت‌وگو و بررسی گذاشته شد و در نهایت این کمیته معاملات کپی و معاملات تقلیدی را از باب «حق انتفاع از اطلاعات» تایید کرد. بر این اساس، راهبر انتفاع اطلاعاتی که در اختیار دارد را به سکو واگذار می‌کند. سکو نیز این اطلاعات را در اختیار افراد پیرو قرار می‌دهد. راهبر نیز در برابر این اقدام، مبلغی را دریافت می‌کند.

معاملات کپی و معاملات تقلیدی، «حق انتفاع از اطلاعات» راهبر را در اختیار افراد پیرو قرار می‌دهد. این امر به اصلاح رفتارها و استراتژی‌های معاملاتی سرمایه‌گذاران و در نهایت به توسعه بازار و بهبود تصمیم‌های سرمایه‌گذاری و رفتارهای معاملاتی فعالان بازار سرمایه می‌انجامد.

پیره درباره مصوبات کمیته فقهی در موضوع معاملات کپی و معاملات تقلیدی، خاطرنشان کرد: در مصوبه این کمیته تاکید شد که توسعه معاملات کپی و معاملات تقلیدی در بازار سرمایه در حالی که اینکه می‌تواند به اصلاح رفتارها و استراتژی‌های معاملاتی سرمایه‌گذاران کمک کند، از سوی دیگر، می‌تواند منشا بالقوه‌ای برای رخدادن برخی آسیب‌ها نیز باشد.

او در همین راستا افزود: با توجه به اینکه در شریعت اسلام , «اضرار» و «ضرر رساندن» به دیگران نهی شده است، کمیته تخصصی فقهی تاکید بر رصد معاملات کپی و معاملات تقلیدی از سوی نهادهای ناظر در مجموعه بازار سرمایه دارد تا از سوء‌استفاده‌های احتمالی پیشگیری شود.

دبیر کمیته فقهی سازمان به نکته دوم در مصوبه این کمیته اشاره کرد و اذعان کرد: کمیته تخصصی فقهی لازم دانسته است تا دستورالعمل و فرایندهای معاملات کپی و معاملات تقلیدی پیش از نهایی و اجرایی شدن در این کمیته مورد بررسی قرار بگیرد.