نان یارانه‌ای گم شد، مردم گرانی می‌خورند!
اکرم رضائی نژاد
در حالی که دولت با تأخیر در پرداخت یارانه نانوایان و سردرگمی در قیمت‌گذاری نان، بازار این کالای اساسی را با نابسامانی مواجه کرده، گزارش‌ها از افزایش تخلفات نانوایی‌ها از جمله گران‌فروشی، کم‌فروشی و کاهش کیفیت نان حکایت دارد.
از سوی دیگر، طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان نه تنها نتوانسته عدالت را در توزیع یارانه برقرار کند، بلکه به گفته کارشناسان، به بحران دامن زده است.
گزارش‌های میدانی نیز نشان می‌دهد قیمت نان سنگک به ۲۵ هزارتومان رسیده و در برخی نقاط تهران تا ۷۰ هزار تومان نیز افزایش یافته است.
به گزارش عصراقتصاد، محمد جلالی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، با اشاره به تأخیر دولت در پرداخت یارانه نان به نانوایان، هشدار داده است که این وضعیت به افزایش خودسرانه قیمت نان منجر شده است.
وی تأکید کرد: دولت باید یارانه نانوایان و سوخت آن‌ها را به‌موقع پرداخت کند و بهانه‌ای برای گران‌فروشی در اختیار آن‌ها قرار ندهد.
جلالی با بیان اینکه دهک‌های اول تا هفتم جامعه وابسته به نان یارانه‌ای هستند، خواستار مدیریت فوری قیمت نان توسط دولت شد.
او همچنین از اختلاف فاحش قیمت نان یارانه‌ای و آزاد انتقاد کرد و گفت این شکاف قیمتی، زمینه را برای تخلفات نانوایان فراهم کرده است.
نظارت ضعیف دولت و افزایش تخلفات
در عین حال، علی فرهادی، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی، اعلام کرد که گران‌فروشی نان در صدر شکایات مردمی تهران قرار دارد.
به گفته وی، علی‌رغم تدابیر نظارتی، توزیع نان در پایتخت به‌درستی انجام نمی‌شود و این موضوع به نارضایتی عمومی دامن زده است.
آمارهای تعزیرات نشان می‌دهد از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون، ۱۲۴ هزار پرونده تخلف تشکیل شده که بخش عمده‌ای از آن‌ها مربوط به حوزه کالا و خدمات، از جمله نان بوده است.
طرح هوشمندسازی یارانه نان: عدالت یا آشفتگی؟
طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان با هدف شفاف‌سازی توزیع یارانه و کاهش قاچاق آرد از سال ۱۴۰۱ آغاز شد. در این طرح، یارانه مستقیماً به نان فروخته‌شده تعلق می‌گرفت و نانوایان موظف به استفاده از کارت‌خوان‌های هوشمند برای ثبت فروش بودند.
با این حال، به گفته محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان اتاق اصناف ایران، این طرح نه‌تنها به عدالت منجر نشده، بلکه هر سه ضلع مردم، دولت و نانوایان را ناراضی کرده است. وی معتقد است راه حل واقعی، پرداخت مستقیم یارانه به مردم و آزادسازی قیمت نان است.
کاهش مصرف آرد یا افزایش تخلفات؟
رسول نظافتی، مدیر اجرایی طرح هوشمندسازی یارانه نان، ادعا کرده است که این طرح در ۳۶ ماه گذشته از هدررفت ۵ میلیون تن آرد جلوگیری کرده و ۹۶ هزار میلیارد تومان در هزینه‌های دولت صرفه‌جویی شده است.
محمد سلیمانی، رئیس اتحادیه صنف نانوایان سنگکی تهران دراین مورد گفت: قیمت نان سنگک آزاد ۲۵ هزارتومان اعلام شده و در خصوص نان یارانه‌ای تصمیمی گرفته نشده است.
به گفته وی، قیمت گندم نان آزاد پز از ۱۲ هزارتومان به ۲۱ هزار و ۷۰۰ تومان افزایش یافت و همین امر موجب شد قیمت نان سنگک آزادپز از ۱۷ هزارتومان به ۲۵ هزارتومان برسد. گفتنی است قیمت نان سنگک یارانه ای ۵ هزارتومان است که نانوایی بدلیل افزایش هزینه ها تمکین نمی کنند.
اما در مقابل، گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد نانوایان از کارت‌خوان‌های هوشمند استفاده نمی‌کنند و قیمت نان در برخی نقاط تهران تا ۷۰ هزار تومان نیز افزایش یافته است. حتی نایب‌رئیس اتحادیه نان سنگکی تهران وجود چنین قیمت‌هایی را تکذیب کرده، اما مشاهدات عینی خلاف این ادعا را ثابت می‌کند.
واقعی‌سازی قیمت نان با حفظ یارانه برای نیازمندان
مهدی امیدوار، نائب رئیس اتاق اصناف ایران، معتقد است قیمت‌گذاری نان باید بر اساس هزینه‌های واقعی نانوایان باشد . وی پیشنهاد داد: آرد باید تک‌نرخی و آزاد شود، اما در مرحله مصرف، یارانه مستقیماً به دهک‌های نیازمند پرداخت شود.
حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران، نیز اعلام کرد در صورت تکرار تخلفات، واحدهای متخلف پلمب و با نانوایان جدید جایگزین خواهند شد . وی از مردم خواست تا موارد گران‌فروشی را به اتاق اصناف گزارش دهند.
نان، سیاست‌زدگی و آینده مبهم
بحران نان در ایران ترکیبی از سیاست‌گذاری‌های نادرست، نظارت ضعیف و اجرای ناقص طرح‌ها است. تا زمانی که دولت نتواند یارانه نانوایان را به‌موقع پرداخت و قیمت‌گذاری را بر اساس واقعیت‌های اقتصادی تنظیم کند، این چالش ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر، طرح‌های هوشمندسازی بدون مشارکت بخش خصوصی و نظارت مستمر محکوم به شکست هستند.
