واکنش سریع و طلایی به التهاب ارزی

مریم غدیرپور

حراج سکه در روزهای شنبه و یکشنبه هفته جاری، تازه‌ترین اقدام بانک مرکزی برای مدیریت بازار طلا و کنترل نوسانات قیمتی محسوب می‌شود. این رویداد که بر اساس اعلام رسمی بانک مرکزی با هدف تنظیم عرضه و تقاضا برگزار شد، چندمین مرحله از حراج‌های سکه در سال جاری به‌شمار می‌آید.

مستندات رسانه‌ای نشان می‌دهد که از ابتدای سال تاکنون، بانک مرکزی در مقاطع مختلف با هدف مهار التهابات ناشی از تغییرات نرخ ارز و انتظارات تورمی، اقدام به عرضه سکه از طریق حراج کرده است تا رفتارهای هیجانی و سفته‌بازانه در بازار را محدود کند اما آیا می تواند این اقدام  جلو تحرکات نقدینگی را که تولید روزانه ان به بیش از ۱۵۰۰ میلیارد تومان  رسیده است، بگیرد؟

بررسی ها  نشان می دهد که این سیاست نه‌تنها برای کنترل لحظه‌ای قیمت‌ها، بلکه به‌عنوان بخشی از روند سیاستی بانک مرکزی در جهت حفظ ثبات پولی و مدیریت نقدینگی اجرا می‌شود. کارشناسان اقتصادی معتقدند افزایش نقدینگی  که احتمالا رشد آن در سال جاری  در محدوده ۳۸ تا ۴۰ درصد خواهد رسید و همچنین  فاصله میان نرخ رسمی ارز و بازار آزاد، بانک مرکزی را واداشته تا از ابزارهایی همچون حراج سکه را برای جمع آوری و  کنترل سرعت  گردش نقدینگی  در دستور کار خود قرار دهد.

تداوم حراج‌های سکه از سوی بانک مرکزی در سال جاری با هدف کنترل هیجانات بازار و تعدیل تقاضای سرمایه‌ای صورت گرفته است

به همین دلیل، تداوم این حراج‌ها در ماه‌های گذشته بیانگر تلاش نهاد ناظر پولی برای جلوگیری از رکورد شکنی دوباره قیمت‌ها و بازگرداندن تعادل نسبی به بازار طلا است.

در ادامه این رویداد و با هدف بررسی ابعاد تأثیر حراج‌های اخیر بر روند قیمت‌گذاری و انتظارات بازار، روزنامه عصر اقتصاد گفت‌وگویی اختصاصی با محمد کشتی‌آرای، از کارشناسان برجسته حوزه طلا و جواهرات انجام داده است.

عرضه باید هدفمند باشد

 محمد کشتی‌آرای، از کارشناسان برجسته حوزه طلا و جواهرات در این گفت‌وگو ضمن اشاره به نقش بانک مرکزی در ایجاد ثبات مقطعی در بازار، تأکید کرده که عرضه هدفمند سکه می‌تواند موجب کاهش التهاب تقاضا و تعدیل تدریجی نرخ‌ها شود.

کشتی‌آرای معتقد است ادامه این سیاست در همراهی با مدیریت نرخ ارز، می‌تواند از رشد هیجانی قیمت طلا جلوگیری کرده و زمینه‌ساز بازگشت آرامش به بازار فلز زرد شود.

وی علت برگزاری حراج‌های متعدد سکه از سوی بانک مرکزی را در چند عامل اساسی دانست و افزود: افزایش حجم نقدینگی در جامعه و میل سرمایه‌گذاران خرد به تبدیل دارایی‌های ریالی به طلا، موجب شده بانک مرکزی برای جلوگیری از تشدید فشار تقاضا و رشد غیرواقعی قیمت‌ها، عرضه در قالب حراج را به‌صورت پی‌در‌پی اجرا کند.

الزامی بی تاثیر بر تورم

کشتی آرای معتقد است: در شرایطی که بازار دچار کمبود عرضه واقعی و افزایش تقاضای مصرفی و سرمایه‌ای می‌شود، ورود بانک مرکزی به عنوان عرضه‌کننده‌، به‌منزله تنظیم‌کننده تعادل قیمتی عمل می‌کند و می‌تواند از ایجاد صف‌های خرید و رفتارهای هیجانی در بازار جلوگیری کند.

این کارشناسان برجسته حوزه طلا و جواهرات با اشاره به این موضوع که سیاست حراج در کوتاه‌مدت می‌تواند به مهار نرخ‌ها بینجامد، اضافه کرد: این اقدام به تنهایی قادر به کنترل پایدار تورم نیست، مگر آنکه سایر ابزارهای سیاست پولی از جمله مدیریت نرخ ارز و کنترل نقدینگی نیز هم‌زمان به کار گرفته شود.

مسکن موقت بانک مرکزی

وی تصریح کرد: ریشه اصلی افزایش قیمت طلا در نوسانات ارزی و کاهش ارزش پول ملی نهفته است و حراج‌های سکه تنها نقش مُسکن موقت را دارند. از نگاه این کارشناس، تداوم عرضه‌ها در شرایطی می‌تواند اثرگذار باشد که با ثبات در بخش‌های مالی و ارزی همراه شود و سیاست‌های هماهنگ در حوزه بودجه و تجارت خارجی نیز دنبال گردد. وی نتیجه گرفت که حراج‌های مستمر اگرچه مانع جهش‌های ناگهانی قیمت می‌شوند، اما تأثیر آن‌ها بر کنترل کلی تورم محدود و زمان‌دار است.

محمد کشتی‌آرای در درباره بهترین راهکار برای جلوگیری از جهش قیمت طلا در ایران توضیح داد:  ثبات نرخ ارز، اصلی‌ترین مؤلفه کنترل قیمت در بازار طلاست. بنابراین تا زمانی که انتظارات تورمی ناشی از نوسان ارز در جامعه وجود داشته باشد، حتی با برگزاری حراج‌های متعدد یا تزریق سکه به بازار، امکان کنترل پایدار قیمت فراهم نخواهد شد. وی تأکید کرد: سیاست‌گذار پولی باید با ایجاد ثبات در بازار ارز، کاهش کسری بودجه و کنترل نقدینگی، مسیر انتظارات قیمتی را تعدیل کند تا سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های غیرمولد از جمله طلا سوق پیدا نکنند.

بکارگیری تجربه ناکامی سالهای گذشته

این کارشناس بازار طلا با اشاره به تجربه سال‌های گذشته گفت هرگاه سیاست‌های ارزی و پولی در هماهنگی و انسجام اجرا شده‌اند، بازار طلا نیز آرام گرفته و قیمت‌ها به‌صورت طبیعی تعدیل شده‌اند.

 وی در ادامه تصریح کرد:  بانک مرکزی باید از تصمیم‌های مقطعی پرهیز کرده و برنامه کنترل بازار را در چارچوبی بلندمدت و شفاف برای فعالان اقتصادی تبیین کند تا رفتارهای هیجانی جای خود را به تحلیل‌های واقعی بدهند.

تنها با هماهنگی سیاست‌های پولی و ارزی و کاهش انتظارات تورمی، می‌توان از جهش دوباره قیمت طلا جلوگیری کرد و بازار را به ثبات پایدار رساند

 رئیس اسبق اتحادیه طلاو و جواهر تهران در مورد آینده بازار پیش‌بینی کرد: چنانچه وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور در ماه‌های آتی به سمت آرامش پیش رود و نرخ ارز تثبیت شود، بازار طلا در مسیری با نوسان محدود حرکت خواهد کرد.

به باور وی، در صورت تداوم مدیریت هوشمند نقدینگی و کنترل سوداگری ارزی، احتمال کاهش تدریجی تقاضای سرمایه‌ای و بازگشت ثبات نسبی در بازار طلا وجود دارد؛ اما اگر انتظارات تورمی تشدید شود، مجدداً شاهد نوسانات صعودی خواهیم بود.

آِینده طلا چه می شود

در ادامه کشتی‌آرای به تحولات بازار جهانی طلا نیز اشاره کرد و گفت: تغییرات نرخ بهره در اقتصادهای عمده، به‌ویژه سیاست‌های پولی فدرال رزرو آمریکا، از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر مسیر قیمتی طلا در ماه‌های آینده است.

وی توضیح داد: در صورت کاهش نرخ بهره جهانی و افزایش تقاضا برای دارایی‌های امن، احتمال رشد بهای جهانی طلا وجود دارد و این روند به طور غیرمستقیم بر قیمت طلا در ایران نیز اثر خواهد گذاشت.

این کارشناس برجسته حوزه طلا و جواهرات تأکید کرد: اگر هم‌زمان با این تحولات، بازار ارز داخلی در وضعیت باثباتی قرار گیرد، افزایش جهانی قیمت طلا می‌تواند با شدت کمتری در ایران منعکس شود؛ اما در صورت نوسان در نرخ ارز، تأثیر رشد اونس جهانی بر قیمت داخلی چند برابر خواهد شد. کشتی‌آرای نتیجه گرفت که آینده بازار طلا در ایران بستگی تنگاتنگی به تعامل میان سیاست‌های پولی داخلی و جهت‌گیری اقتصاد جهانی دارد.

کلام آخر

بانک مرکزی با تداوم حراج سکه در تلاش است تا از افزایش تقاضای سفته‌بازانه و رشد غیرمنطقی قیمت جلوگیری کند. اما همچنان  این اقدام به ریشه اصلی یعنی تولید نقدینگی بالا  نمی پردازد بلکه تنها در تلاش است با ابزاری که در اختیار دارد روند گردش نقدینگی خلق شده روزانه را  کند لذا با وجود تأثیر مقطعی این اقدام بر ثبات نسبی بازار، کارشناسان معتقدند که ریشه نوسانات در متغیرهای کلان اقتصادی  اهم از هزینه های بالای  دولت و کسری بودجه و خلق نقدینگی زیاد است.

در نهایت حراج سکه تنها زمانی می‌تواند مؤثر باشد که هم‌زمان ثبات ارزی، کنترل نقدینگی و هماهنگی سیاست‌های مالی در کشور برقرار شود. بنابراین آینده بازار طلا را وابسته به رفتار نرخ بهره جهانی و مدیریت هوشمند سیاست‌های داخلی می‌داند که بدون هماهنگی، هرگونه اصلاح قیمتی تنها کوتاه‌مدت خواهد بود.