چالش ایرانی موبایل آمریکایی

نیلوفر جمالی

یکی از مشخصه های اصلی آیفون ۱۴ داشتن زیرساخت استفاده از اینترنت و تماس از طریق استارلینک با پرداخت آبونمان آن است.

از آنجا که ایران به دنبال طرح صیانت از فضای مجازی است و در ماه های اخیر آن را به مرحله اجرا نزدیک کرده است اما همین نکته گمانه زنی های جدی را ایجاد کرده است که ممنوعیت ورود این نسل از گوشی های آمریکایی به ایران بی ارتباط با امکانات آن نیست و امروز در حالی که بسیاری از مصرف کنندگان این رده از گوشی ها با مشکل رجیستری و امکان استفاده قانونی از آن مواجه هستند و همین مسئله به چالشی برای مصرف کنندگان ایرانی این گوشی موبایل آمریکایی بدل شده است.

اما سئوال اینجاست آیا واقعا این قابلیت در دسترس است یا فقط در حد تبلیغات بوده و حربه ای برای فروش محسوب می شود؟

مدت‌ها است صحبت هایی از افزوده شدن قابلیت ارتباطات ماهواره‌ای به گوشی‌های آیفون شنیده می‌شود و حدود یک سال پیش، یعنی از زمان طراحی آیفون‌های ۱۳ اپل قرار بر این بود که ویژگی تماس ماهواره‌ای به آن اضافه شود؛ اما در نهایت این‌طور نشد و اپل آیفون‌های ۱۳ را بدون ارتباطات ماهواره‌ای معرفی و عرضه کرد.

اما بحث ارتباطات ماهواره‌ای برای آیفون ۱۴ جدی تر به نظر می رسد و برخی از رسانه‌ها و منابع خبری که معمولا اخبار پنهانی شرکت‌ها را درز می‌دهند؛ گفتند آیفون ۱۴ زیرساخت استفاده از استارلینک را به همراه دارد.

ارتباط در حد اضطرار

اما نکاتی در این زمینه وجود دارد؛ سایت بلومبرگ در گزارش جدیدی خبر داده است که اپل در آیفون ۱۴ از مودم‌های اسنپدراگون X65 کوالکام استفاده خواهد کرد و به دنبال سفارش انبوه آن است. علت آن نیز پشتیبانی مودم X65 از ارتباطات ۴G LTE و ۵G و البته ارتباطات ماهواره ارتفاع پایین است.

به این معنی که گوشی‌های آیفون فقط می‌توانند به ماهواره‌های اسپیس‌ایکس برای تماس‌های اضطراری، ارسال پیامک و گزارش‌های بحرانی استفاده کنند و فعلا خبری از اتصال به اینترنت استارلینک وجود ندارد.

در حال حاضر گوشی‌های اپل می‌توانند از ارتباطات ماهواره‌ای ارتفاع پایین برای تماس‌ها و پیامک‌ها و ارتباطات اضطراری استفاده کنند؛ اما شاید در آینده، این قابلیت فراهم شود و مثلا کاربران آیفون بتوانند به طور مستقیم یک بسته اینترنت استارلینک را خریداری و فعال کرده و به طور مستقیم به اکسس‌پوینت‌های اسپیس‌ایکس وصل شوند.

در واقع تراشه مودم X65 کوالکام اولین مودم فایوجی ۱۰ گیگابیتی با فناوری ساخت ۵ نانومتری محسوب می‌شود و دارای چندین ویژگی بسیار بزرگی است می‌تواند پوشش‌دهی بهتری از سیگنال‌های ۴G و ۵G (هم فرکانس زیر ۶ گیگاهرتز و هم فرکانس‌های میلی‌متری) و ارتباطات ماهواره‌ای داشته باشد.

در همین راستا بود که استارلینک در مرداد ماه خبر داد از سال آینده، گوشی‌های ۵G می‌توانند تماس و پیامک اضطراری از طریق ماهواره‌های استارلینک داشته باشند و بعد در شهریور ماه، آیفون‌های ۱۴ با قابلیت تماس اضطراری ماهواره‌ای معرفی شدند.

از آنجا که ایفون های ۱۴ به سیستم ماهواره ای متصل هستند و حتی نمونه های مورد استفاده در امریکا بدون سیمکارت ارائه می شود؛ پس توان ارتباط ماهواره ای به استارلینک را دارد و بستر برقراری تماس اینترنتی را دارد.

حتی اگر الان این قابلیت فعال نشده باشد؛ اما در آینده امکان برقراری این ارتباط وجود دارد.

ممنوعه های آیفون ۱۴

و حالا با این روند احتمال اجازه و امکان ورود این فناوری به ایران محدود تر می شود. در همین راستا است که فعالیت های رسانه ای و صنفی برای ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ به بهانه های مختلف از جمله خروج ارز از کشور اقدام کرده اند.

خبرگزاری تسنیم با تهیه فیلمی تاکید کرده است که ورود ایفون ۱۴ یعنی هدررفت منابع ارزی کشور. در این گزارش تصویری آمده است: « طبق آمارها واردات گوشی های آیفون ۱۳ فقط در نیمه دوم سال به تنهایی حدود ۹۰۰ میلیارد دلار ارز از منابع ارزی کشور را به خود اختصاص داده است.

این یعنی بیش از ۲۰ درصد کل ارز تخصیص یافته به واردات گوشی‌های تلفن همراه فقط به واردات این مدل از برند اپل هزینه شده است. این در حالی است که طبق آمارها تنها ۵ درصد از مردم این مدل تلفن همراه را تهیه و یا در بازار خرید و فروش کردند.

با این وجود پیش‌بینی‌ها حکایت از تخصیص یک میلیارد دلار ارز برای واردات آیفون ۱۴ دارد اما مهم تر از میزان تخصیص ارز، محل تامین آن است. در شرایط فعلی که با کمبود منابع ارزی مواجه هستیم اختصاص این میزان ارز برای جمعیت محدودی از کشور غیرمنطقی است.

خوشبختانه از آنجا که در حوزه تلفن همراه طرح ریجستری اجرا می‌شود، پدیده‌ای به نام قاچاق برای آن صدق نمی کند. به همین دلیل برای جلوگیری و یا محدودیت واردات این محصول با ارز دولتی افزایش تعرفه و مالیات واردات اقدام درستی خواهد بود.

در حال حاضر با محدودیت ایجاد شده در ثبت سفارش گوشی های بالای ۶۰۰ دلار تمام گوشی های آیفون ۱۴ موجود در بازار به صورت مسافری وارد کشور شده اند.

به همین دلیل هیچ یک از این گوشی ها تاکنون ریجستر نشده اما انتظار می‌رود با اعمال فشار برخی از افراد و نهادهای ذی نفوذ این گوشی ها ریجستر شوند.

بنابراین باید انتظار داشت، حداقل یک میلیارد دلار دیگر تا پایان سال به واردات این گوشی ها اختصاص یافته و همچنان هدر رفت منابع ارزی را شاهد باشیم.»

درصد مصرف اعلام شده این گوشی هوشمند در گزارش یاد شده از نظر اقتصادی نمی تواند برای واردکنندگان آن صرفه اقتصادی داشته باشد و این سوال ایجاد می شود که آیا تجار می توانند انقدر بی منطق به واردات بی رویه محصولی بپردازند که برایشان سودآوری نداشه باشد و روی دستشان بماند؟

این در حالی است که هنوز واردات رسمی آیفون ۱۴ صورت نگرفته؛ اما تقاضا برای آن به میزانی بوده است که شنبه همین هفته سامانه همتا به واحدهای صنفی در مورد گوشی آیفون ۱۴ هشدار داد و تاکید کرد: «پیرو اخبار ضدونقیض در رسانه‌ها و سوالات مکرر مخاطبان در مورد وضعیت آیفون ۱۴، به اطلاع می‌رساند با توجه به عدم واردات قانونی این مدل از گوشی‌ها، کلیه گوشی‌های آیفون ۱۴ بازار قاچاق هستند.

لذا به کلیه واحدهای صنفی اکیداً توصیه می‌شود تا زمان تعیین تکلیف وضعیت واردات قانونی آیفون ۱۴ از خریدوفروش آن خودداری کنند. متاسفانه واحدهای صنفی متخلف با وعده و وعید، این گوشی‌ها را به مردم می‌فروشند که ضروری است اتحادیه‌های مربوطه و نهادهای نظارتی با آن‌ها برخورد کنند.»

پس تقاضا برای این گوشی به قدری بوده است که بسیاری مبادرت به قاچاق آن یا ورود مسافری این محصول داشته باشند و نمی توان خیلی به آمار اعلام شده تقاضا در گزارش یاد شده استناد کرد.

همچنین مصطفی قمری‌وفا، سخنگوی بانک مرکزی اعلام کرد که تامین ارز در ۷ ماهه‌ ابتدایی امسال برای گوشی‌های آیفون حدود ۲۶۰ میلیون دلار بوده است و  ارز تأمین شده برای گوشی‌های آیفون در سال جاری نسب به ۷ ماهه‌ ابتدایی سال ۱۴۰۰‌ رقم ۲۵۰ میلیون دلار کاهش داشته است.

فراموش نکنیم که در حال حاضر آیفون ۱۴ به‌صورت رسمی وارد کشور نشده از همین رو شناسه گمرکی این کالا در سامانه‌ها ثبت نشده  و تجار امکان ثبت سفارش و ترخیص را ندارند؛ حتی اگر این مدل گوشی‌ها از طریق مسافری برای مصرف شخصی وارد کشور شوند، به دلیل اینکه شناسه آن در سامانه‌ها ثبت نمی‌شود، در نتیجه امکان رجیستری آن وجود ندارد. همچنین زمان مشخصی برای ثبت سفارش این مدل گوشی‌ها و نحوه‌ تأمین ارز آن اعلام نشده است.

زنگ خطر

در نهایت به نظر می رسد هم به دلایل اقتصادی ناشی از کمبود منابع و هم به دلیل شرایطی که می تواند در آینده احتمال نظارت بر شبکه ارتباطات داخلی را تضعیف کند دولت تمایلی ندارد که امکان استفاده گسترده از نسل جدید گوشی های همراه آمریکایی آیفون را در کشور فراهم سازد که کاملا قابل درک است و فعالین بازار و مصرف کنندگان باید با توجه به همین نکته در مورد انتخاب کالای مورد نظر خود تصمیم گیری کنند.

اما تجربه ثابت کرده است فناوری های جدید به سرعت همه گیر می شوند و منطق اقتصادی هم حکم می کند که شرکت استارلینک خدمات خود را محدود به یک نوع برند نساخته و در آینده نزدیک می توان انتظار داشت که خدمات ماهواره ای سهل الوصول توسط تمامی برندهای مطرح گوشی همراه ارایه شود و مدیران و سیاست گذاران اگر به صورت جدی دغدغه این موضوع را دارند باید به فکر چاره باشند وگرنه ممنوعیت واردات و حتی برخوردهای محدودیت زایی که جایگزینی را پیشنهاد نکند در میان مدت و بلند مدت حتما محکوم به شکست خواهد بود.