چرا سفته الکترونیک (eNote) نیاز اقتصاد امروز مردم در همه کشورهاست

مهرداد حاجی‎ زاده فلاح، مدرس علوم بانکی

اقدام وزارت امور اقتصادی و دارایی برای الکترونیکی‎ شدن سفته، می‎تواند تحولی جدید به نفع آحاد جامعه باشد و افزایش اعتماد مردم به نظام اقتصادی و حضور مطمئن‎ تر در بازار را به همراه دارد و از طرفی یکی از روش‎های دقیق برای ثبت و ضبط و افزایش درجه اعتماد به اشخاص و شرکت‎ ها به شمار می‎ رود.

این در حالی است که این مساله از سالیان قبل در کشورهای توسعه‎یافته جهان مرسوم شده است.

بسیاری از ما با امضای الکترونیک به عنوان ابزاری سریع و آسان پیشبرد امور آشنا هستیم. اما چرا نمی‎توانیم فقط یک امضای دیجیتالی را روی سفته بزنید؟ چه چیزی سفته را بسیار متمایز می ‎کند؟ و eNote چیست؟

در سال ۲۰۰۰، کنگره قانون ESIGN (امضاهای الکترونیکی در تجارت جهانی و ملی) را به تصویب رساند و ایالت‎ های آمریکا را مجبور کرد که امضاها و سوابق الکترونیکی را به عنوان ابزار معتبر، قانونی و قابل اجرا برای انجام تراکنش‎ها، و سوابق قابل انتقال بپذیرند.

این مساله در ۴۷ ایالت، قانون UETA (قانون تراکنش‌های الکترونیکی یکسان) تصویب و اجرا شد و دستورالعمل‌های یکسانی را برای پذیرش امضاها و سوابق الکترونیکی ایجاد کرد.

سفته منحصر به فرد است. تعهد به بازپرداخت وام برای اقامت به طور سنتی با یک سفته کتبی کاغذی قابل معامله اثبات می‎شود.

نوشته فیزیکی  چگونه قابلیت تغییر به شکل الکترونیکی دارد؟ انتقال سفته کتبی عموماً با تحویل فیزیکی اصل برگه امضا شده با جوهر امضای خودکار و همراه با یک «برنامه» کتبی یا مهر شده انجام می‌شود و بدین‌ترتیب به انتقال‌گیرنده حق اجرا و مطالعه  را می‌دهد.

اما همانطور که صنعت به سمت جایگزینی اسکناس‎های کاغذی حرکت کرد، فرآیند جدیدی برای جایگزینی تحویل فیزیکی در اختیار داشتن و امضای سفته کاغذی «اصل» باید ایجاد شود.

 بیشتر سفته ‎ها تحت طرح قانونی «اسناد قابل معامله» قرار می‎ گیرند که با ماده ۳ قانون تجارت یکنواخت (UCC) اعمال می‎شود.

 قانون تجارت یکنواخت به تنهایی از سفته‎ای که به عنوان سوابق الکترونیکی اجرا می‎شود، پشتیبانی نمی‎کند. اما مهمتر از آن صنعت و وام‎گیرندگان نیاز به تضمین و حمایت دارند.

یک پی دی اف سفته امضا شده توسط وام گیرنده می‎ تواند به راحتی تکثیر شود و فوراً از طریق ایمیل به تعداد بی‎ نهایتی از مردم ارسال شود، بازار سیاه اسکناس‎های تقلبی تکراری می‎ تواند به خریداران ناآگاه فروخته شود، وام‎گیرندگان ممکن است در معرض چندین ادعای تقلبی قرار گیرند، زیرا اسکناس آنها بدون اینکه کسی بداند (برخلاف نسخه کاغذی با امضای خاص) به سرمایه ‎گذاران متعددی فروخته شد که یکی از سفته‎ های امضاشده الکترونیکی، اصل و تنها اسکناس قابل اجرا است.

به همین دلیل است که eNotes به توجه و قانونگذاری ویژه نیاز داشت و صرف امضای الکترونیکی روی pdf یادداشت کافی نبود.

نسخه الکترونیکی یک سفته الکترونیکی قابل معامله مبتنی بر کاغذ است. این فقط یک نسخه پی دی اف سفته نیست. قانون انتقال الکترونیکی یکنواخت است که چارچوبی را برای امضا، ذخیره و انتقال یادداشت‌های الکترونیکی از وام‎دهنده اصلی به خریداران بعدی ایجاد می‌کند.

اصطلاح فنی و حقوقی برای eNote تحت UETA فلوریدا «موارد قابل انتقال» نامیده می‎ شود.

 eNotes ‌به جای توجه به الزامات «تصرف» و «ثبت‌نامه» سفته کاغذی، بر «کنترل» و «انتقال کنترل» سوابق الکترونیکی که مالکیت آن را نشان می‌دهد، تمرکز دارد.  لذا eNote به صورت زیر است:

به صورت الکترونیکی از سوی وام‎ دهنده

اگر این یک eNote است که قرار است برای فروش به اداره فدرال وام و خانه ارائه شود، باید توجه داشته باشیم که آنها از ابزار متحدالشکلی استفاده می‎ کنند.

تا نشان دهند که سفته یک eNote است. اگر قرار است از eNote به عنوان بخشی از بسته وام استفاده شود، باید حاوی سرصفحه‌ها، پاورقی‌ها و بندهای اضافی باشد که با ابزار الکترونیکی ساپورت می‌شود.

سفته الکترونیکی سپس از سوی وام‎دهنده به وسیله پلت فرم مشخصی انتخاب شده و از سوی وام‎دهنده بارگذاری می‎شود.

امضای الکترونیکی از سوی وام‎ گیرنده

از سوی فناوری امضای دیجیتال ایجاد شده است، لذا باید بلافاصله پس از اعمال آخرین امضای وام‎گیرنده، روی سند امضا شده اعمال شود. اگر تغییری در سند ایجاد شود، مهر و موم به خطر می‎افتد، بنابراین مشخص می‎شود که سند تغییر یافته است.

 این روش به سادگی ردیابی می کند که چه کسی کنترل می‎کند که کدام eNote ذخیره شده است؟  eNote واقعی از سوی وام‎دهنده یا متولی تعیین شده آن در ” eVault ” ذخیره و نگهداری می‎ شود.

eVault ها پلتفرم‎ های الکترونیکی هستند که برای ذخیره eNote و ادغام مستقیم با MERS ساخته شده ‎اند ثبت الکترونیکی آن وام‎دهنده باید آماده باشد تا نشان دهد که eNote، در حالی که در کنترل وام‎ دهنده است، از زمان امضای آن به طور غیرمجاز تغییر نکرده است و به عنوان نسخه معتبر قابل استناد است.

سوابق قابل انتقال:

برای اهداف این بند سوابق قابل انتقال به یک پرونده الکترونیکی اطلاق می‎شود که:

۱. اگر سوابق الکترونیکی به صورت مکتوب باشد،

۲. صادرکننده پرونده الکترونیکی  صریحاً موافقت کرده است که سابقه قابل انتقال باشد.

اگر سیستمی که برای اثبات انتقال  منافع در سابقه قابل انتقال به کار می‎رود، به طور قابل اتکای آن شخص را به عنوان شخصی که سابقه قابل انتقال به او صادر یا منتقل شده است، کنترل کند.

اگر رکورد قابل انتقال به گونه‌ای ایجاد، ذخیره و تخصیص داده شود، به نظر می‌رسد که یک شخص کنترل یک رکورد قابل انتقال را در اختیار دارد:

۱.  یک نسخه معتبر واحد از رکورد قابل انتقال وجود دارد که منحصر به فرد، قابل شناسایی و غیرقابل تغییر است.

۲.  کپی معتبر. شخصی را که دارای کنترل است، به عنوان شخصی که سابقه قابل انتقال برای او صادر شده است، مشخص می‎کند. یا اگر نسخه معتبر نشان می‎دهد که سابقه قابل انتقال منتقل شده است، شخصی که سابقه قابل انتقال اخیراً به او منتقل شده است.

۳. نسخه معتبر به  شخصی که کنترل یا متولی تعیین شده آن را اعمال می کند، مخابره می‎شود و نگهداری می‎شود .

۴. کپی یا اصلاحاتی که یک منتخب مشخص از نسخه معتبر را اضافه یا تغییر می‌دهد، فقط با رضایت شخصی که کنترل می‌کند قابل انجام است.

۵. هر کپی از نسخه معتبر و هر کپی از یک کپی به راحتی قابل شناسایی به عنوان کپی است که کپی معتبر نیست.

۶. هر گونه تجدید نظر در نسخه معتبر به راحتی قابل شناسایی به عنوان مجاز یا غیرمجاز است.

به استثنای موارد دیگری که توافق شده باشد، شخصی که کنترل یک رکورد قابل انتقال را دارد، دارنده آن است، از سوابق قابل انتقال و دارای حقوق و دفاعیات مشابه با دارنده سابقه یا نوشته مشابه تحت قانون تجارت یکنواخت، از جمله، حقوق و دفاع‎های یک دارنده در زمان مقتضی، دارنده ‎ای که سند مالکیت قابل معامله با او مذاکره شده است یا خریداران راضی هستند.

برای به دست آوردن یا اعمال هر یک از حقوق مندرج در این بند، تحویل، تملک و امضا الزامی نیست.

به استثنای موارد دیگری که توافق شده باشد، متعهد تحت یک سابقه قابل انتقال همان حقوق و دفاعی را دارد که یک متعهد معادل بر اساس سوابق یا نوشته‌های مشابه تحت قانون تجارت یکسان.

در صورت درخواست شخصی که علیه وی درخواست اجرا شده است، شخصی که به دنبال اجرای سوابق قابل انتقال است، باید مدرک معقولی ارائه دهد که نشان دهد آن شخص، سوابق قابل انتقال را تحت کنترل دارد. اثبات ممکن است شامل دسترسی نسخه معتبر سابقه قابل انتقال و سوابق تجاری مرتبط باشد که برای بررسی شرایط سابقه قابل انتقال و تعیین هویت شخصی که کنترل سابقه قابل انتقال را دارد کافی باشد.

سند الکترونیکی ایجاد شده برای مطابقت با یک چارچوب فنی برای ارائه اسناد در قالب الکترونیکی است. این قالب داده‎ها، نمایش تصویری فرم و امضا را پیوند می‎دهد. نمایش بصری اسناد می‎تواند از فناوری‎های مختلفی مانند XHTML، PDF و TIFF استفاده کند.

بنابراین، مشخصات به اعتبارسنجی سیستم اجازه می‎دهد تا اطمینان حاصل کند که آنچه وام‎گیرنده می‎ بیند و روی صفحه رایانه امضا می‎ کند، همان سندی است که ذخیره می‎ شود. همچنین تضمین می‎کند که داده‎های نمایش داده شده بر روی صفحه نمایش داده‎ های دقیق مورد استفاده برای پردازش وام باشد.

سفته گمشده

آیا وام ‎دهنده همچنان می‎تواند بدهی را بدون سفته اجرا کند؟

وقتی وام مسکن یا هر نوع وام دیگری می‎گیرید، قانون از شما می‎خواهد که سندی را امضا کنید که نشان‎دهنده موافقت شما برای بازپرداخت پول است. سفته یک سند قانونی الزام‎ آور است که در دادگاه قابل اجراست. سفته به همراه حق وصول بازپرداخت قابل فروش و انتقال است.

اگر یادداشت گم شود، ممکن است صاحب وام مشکل داشته باشد.

هنگامی که وام‎دهنده وام را می‎بندد، وام گیرنده یادداشتی را امضا می‎کند که قول بازپرداخت پول را می‎دهد. سفته حاوی مبلغ و شرایط وام، تاریخ وام و امضای طرفین است.

وام‎دهنده یادداشت را با سایر اسناد ارزشمند در یک پرونده کاغذی نگه می‎دارد. بانک‎ها و سایر مشاغل تجاری معمولاً تصویر یادداشت را در یک فایل رایانه‎ای اسکن می‎کنند و یادداشت را در یک مکان ذخیره‎سازی امن مانند گاوصندوق قرار می‎دهند.

در بازار مدرن وام مسکن، سفته اغلب از وام‎دهندگان اصلی به خریداران ثانویه راه پیدا می‎کند. بازار اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن که در دهه ۱۹۹۰ به وجود آمد، باعث شد شرکت‌های مالی بتوانند وام‌های مسکن را با هم جمع کنند، سپس آنها را به عنوان سرمایه‌گذاری‌های درآمدزا به خریداران نهادی بفروشند. در این فرآیند، اسناد اصلی مانند سفته اغلب در میان کاغذها گم می‎شوند و ممکن است در این خصوص سلب مالکیت صورت گیرد.

سلب مالکیت و اقدامات حقوقی

حتی در صورت مفقود شدن سفته، تعهد قانونی بازپرداخت وام باقی می‎ماند.

سوگندنامه یادداشت گمشده

وام‌دهنده همچنان می‌تواند سفته گمشده را با اجرای تعهدنامه مفقودالاثر اجرا کند. این یک بیانیه امضا شده و محضری است مبنی بر مفقود شدن یادداشت فیزیکی و این یادداشت را از نظر قانونی لازم‎الاجرا می‌کند. با فرض اینکه وام‎دهنده می تواند ثابت کند که وام‎گیرنده با وام و شرایط آن موافقت کرده است.

در مبایعه نامه باید مبلغ، نرخ بهره و شرایط بازپرداخت وام، تاریخ امضای یادداشت اصلی و نام حقوقی مناسب همه طرف‎های درگیر به وضوح ذکر شود. وام‎دهنده باید سوگندنامه را به همراه هر گونه مدرک پشتیبان، مانند فتوکپی اصل یادداشت، در دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به این موضوع را دارد، تسلیم کند.