چرخش سبز پس از افت سنگین

مریم غدیرپور، گروه بانک، بیمه و بورس–  بورس تهران از ابتدای آبان ۱۴۰۴ وارد فاز اصلاح  شده و شاخص کل با افت پی‌درپی همراه بوده است.

بورس تهران در آستانه هفته گذشته و روز منتهی به چهارم آبان ۱۴۰۴ شاهد رفتاری دوگانه بود و در دو روز ابتدایی هفته، تصویر روشنی از تضاد انتظارات فعالان بازار به نمایش گذاشت.

شنبه سوم آبان افت شاخص کل تا حوالی سه میلیون واحد رقم خورد زیرا افزایش نرخ سود بانکی به محدوده ۲۴ درصد، افت قیمت جهانی نفت تا سطح ۸۳ دلار، و شایعه اصلاح ساختار مالیات صادراتی فشار سنگینی بر جریان نقدینگی وارد کرد.

در نتیجه موج تازه‌ای از فروش در میان سهامداران حقیقی و حقوقی شکل گرفت و بازار موقتاً وارد محدوده رکودی شد.

با این حال شرایط از عصر همان روز ورق خورد چون انتشار خبر عرضه ۴۰ هزار تن RCD توسط پالایش نفت امام خمینی و اعلام ارسال مدارک پذیرش نماد دیوار فضای معاملاتی را دگرگون کرد. در این میان صنایع پالایشی و حمل‌ونقل آبی پیشرو شدند و نشانه‌های بازگشت پول حقیقی در معاملات خرد ظاهر شد.

جهش ۲۴ هزار واحدی شاخص کل در چهارم آبان نشان داد بازار از فاز رکودی خارج شده و نقدینگی حقیقی در مسیر فعال‌سازی صنایع پیشرو قرار گرفته است

روز یکشنبه چهارم آبان این چرخش رفتاری تثبیت شد و شاخص کل بیش از ۲۴ هزار واحد رشد کرد تا در ارتفاع سه میلیون و هشتاد هزار واحد بایستد. عبور تدریجی از سطح مقاومت روانی و صعود شاخص هم‌وزن به محدوده ۹۰۵ هزار واحد نشان داد اعتماد معامله‌گران در مسیر احیا قرار گرفته است. بنابراین بازار پس از چند روز فشار فروش به مرحله تثبیت و امید بازگشته و مقدمات موج تازه‌ای از ورود نقدینگی شکل گرفته است.

بازار از رخوت خارج شد؟

به گزارش عصر اقتصاد در پی رکود یک‌هفته‌ای بازار سرمایه، شاخص کل بورس تهران روز یکشنبه چهارم آبان با رشد بیش از بیست‌و‌چهار هزار واحدی به سطح بالای سه‌میلیون و هشتاد‌هزار واحد رسید که نشانه بازگشت اعتماد میان معامله‌گران بود.

در همین رابطه  فردین آقا بزرگی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با عصر اقتصاد توضیح داد: پس از اصلاح شدید قیمت‌ها و افزایش نرخ سود بانکی، بازار در وضعیتی انفعالی قرار گرفت؛ اما انتشار خبر عرضه ۴۰ هزار تن RCD توسط پالایش نفت امام خمینی و خبر ثبت درخواست پذیرش شرکت دیوار موجی تازه از خوش‌بینی را ایجاد کرد. در نتیجه این دو اتفاق، امید به توسعه ابزارهای معاملاتی و عمق بیشتر بازار را بالا برد و ورود پول حقیقی به صنایع پالایشی، حمل‌ونقل و خودرو را سرعت داد.

 آقا بزرگی در ادامه تأکید کرد: تغییر جهت انتظارات از رکود به بازسازی و نوسان مثبت نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خرد در حال بازگشت تدریجی هستند و بازار به استقبال گزارش‌های فصلی و تحولات بنیادی رفته است.

عبور آرام بورس از گردنه نوسان

آقابزرگی در پیش بینی اوضاع بورس در هفته جاری گفت: پس از رشد ۲۴ هزار واحدی شاخص کل در معاملات چهارم آبان، وضعیت عمومی بورس در هفته پیش‌رو متعادل خواهد بود . زیرا هرچند رشد اخیر نشانه بازگشت اعتماد بود ؛ اما هنوز سایه نرخ‌های بالای بهره و ضعف در تقاضای جهانی کالاهای پایه بر سر بازار قرار دارد.

او توضیح داد: با توجه به تثبیت شاخص در محدوده سه‌میلیون و هشتاد‌هزار واحد، انتظار می‌رود شاخص کل در همین ناحیه دست‌به‌دست شود و در صورت تداوم ورود نقدینگی حقیقی به نمادهای پتروشیمی، پالایشی و خودرو احتمال عبور از سطح سه‌میلیون و صد‌هزار واحد افزایش یابد.

 این کارشناس بازار سرمایه تأکید کرد: مهم‌ترین محرک‌های هفته جاری به گزارش‌های فصلی شرکت‌ها و نوسان قیمت جهانی نفت بستگی دارد که اگر نرخ نفت در مسیر صعودی باقی بماند معاملات صنایع انرژی‌محور رونق بیشتری می‌گیرد.

او در ادامه افزود: انتشار جزییات مربوط به عرضه اولیه دیوار نیز می‌تواند به عنوان متغیری رفتاری جریان نقدینگی تازه‌ای را به بازار جذب کند. آقا بزرگی در جمع‌بندی خود گفت: بازار از فاز رکودی خارج شده و اکنون در مرحله آزمون ثبات قرار دارد بنابراین شاخص در این هفته نوسان محدود اما مثبت خواهد داشت و در صورت افزایش ارزش معاملات خرد به بیش از هفت‌هزار میلیارد تومان مسیر صعودی پایدارتری برای نیمه نخست آبان شکل می‌گیرد.

تکرار رکود؛ زنگ هشدار برای سیاست‌گذار

آقا بزرگی،  درباره علل رکود هفته گذشته گفت: افت شاخص و سنگینی معاملات ناشی از سه عامل هم‌زمان بود؛ نخست افزایش نرخ‌های سود بانکی تا محدوده ۲۴ درصد که انگیزه ورود نقدینگی به سهم‌ها را کاهش داد، دوم افت بهای جهانی نفت و فلزات پایه که چشم‌انداز سود صنایع صادراتی را تضعیف کرد، و سوم شایعات تازه درباره اصلاح مالیات شرکت‌ها که فضای اطمینان فعالان بازار را مخدوش ساخت.

او افزود: ترکیب این عوامل سبب شد بازار در رکود نسبی فرو برود و حجم معاملات خرد به پایین‌ترین سطح ماهانه برسد. آقا بزرگی در ادامه تأکید کرد: این موج‌های رکودی به دلیل سیاست‌های متناقض پولی و نبود نقشه شفاف حمایتی تکرار‌شونده‌اند و تا زمانی‌که سرمایه‌گذاران از ثبات در تصمیمات اقتصادی مطمئن نشوند بورس ناچار به تجربه چرخه‌های کوتاه صعود و افت باقی می‌ما

قد کشیدن نمادهای کوچک

این کارشناس بازار سرمایه همچنین بیان کرد: عبور ارزش معاملات خرد بورس تهران از محدوده ۱۲ همت حاصل افزایش امیدواری فعالان بورس به ثبات نسبی متغیرهای کلان نظیر نرخ ارز و تورم و نیز رویکرد جدید دولت در حمایت از تامین مالی تولید از مسیر بازار سرمایه است. در نتیجه این نشانه‌ها بیانگر آن است که سرمایه‌گذاران حقیقی با درک فضای تازه سیاستی در حال گسترش فعالیت خود در نمادهای میان‌رده و کوچک هستند.

آقابزرگی در ادامه خاطر نشان کرد: معاملات دیروز نشانه‌هایی از احیای تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران را در خود دارد. اگر فضای حمایتی دولت و ثبات نسبی در نرخ ارز ادامه یابد، می‌توان در روزهای آینده انتظار تداوم رشد شاخص کل را داشت.

تحرک دوباره سهامداران خرد و افزایش معاملات خرد تا مرز دوازده همت نشانه‌ای از آغاز دوره تازه اعتماد و جریان‌یابی سرمایه در بازار سرمایه است

در ادامه این کارشناس بازار سرمایه هشدار داد: بازگشت پایدار بازار نیازمند اصلاح سیاست‌های مالیاتی، حمایت از عرضه اولیه‌ها و تهاتر بدهی شرکت‌ها با دولت است تا روند فعلی از نوسان مقطعی به رشد ساختاری تبدیل شود.

شباهت رفتاری نمادها

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که چرا برخی نمادها روندی شبیه به هم دارند؛ توضیح داد: شباهت رفتاری میان برخی نمادهای بورسی پدیده‌ای آشنا برای فعالان بازار سرمایه است و ریشه در چند عامل ساختاری دارد.

نخست آنکه شرکت‌های فعال در یک صنعت مشابه معمولاً با متغیرهای بنیادی یکسانی مانند نرخ ارز، قیمت جهانی مواد اولیه و سیاست‌های تعرفه‌ای مواجه هستند و واکنش آن‌ها به تحولات اقتصادی در یک مسیر حرکت می‌کند. دوم همبستگی بالا میان سهام هم‌گروه به دلیل معاملات الگوریتمی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که با سبدهای مشابه عمل می‌کنند و باعث می‌شود نوسان یک سهم به سرعت به دیگر نمادهای گروه منتقل شود.

سوم رفتار جمعی معامله‌گران است که در شرایط صعودی یا نزولی عادت دارند تصمیم‌های مشابه بگیرند و جریان روانی بازار را در یک جهت تقویت کنند. در نتیجه حتی شرکت‌هایی با تفاوت‌های اساسی در عملکرد مالی نیز ممکن است هم‌زمان رشد یا افت داشته باشند.

بنابراین می توان ادعا کرد که چنین هم‌سویی در کوتاه‌مدت اجتناب‌ناپذیر است َ؛ اما در دوره‌های بلندمدت تفکیک ارزندگی سهام بر اساس سودآوری و وضعیت مالی شرکت‌ها انجام می‌شود و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای باید از رفتارهای هیجانی جمعی فاصله بگیرند تا از افت ارزش دارایی در دوره‌های اصلاح عمومی مصون بمانند.

کلام آخر

رفتار بازار سرمایه در روزهای آغازین آبان ۱۴۰۴ تصویری روشن از بازگشت تدریجی اعتماد و تغییر جهت انتظارات سهامداران ارائه می‌دهد. افت روز شنبه سوم آبان در پی افزایش نرخ سود بانکی و کاهش بهای نفت، هرچند فشار کوتاه‌مدتی بر شاخص وارد کرد، اما نگرانی‌ها با خبر عرضه ۴۰ هزار تن RCD و اعلام درخواست پذیرش شرکت دیوار به سرعت کاهش یافت و شاخص کل در روز بعد بیش از ۲۴ هزار واحد رشد کرد.

این تغییر هماهنگ در جهت معاملات خرد و رشد ارزش دادوستدها تا بیش از دوازده همت گویای حرکت بخش‌های حقیقی بازار به سمت صنایع برخوردار از بنیادهای قوی است. در نتیجه، بورس تهران نه‌تنها از فاز رکودی خارج شده بلکه در مرحله تثبیت و احیای جریان نقدینگی قرار گرفته است.

با وجود تداوم فشار نرخ‌های بهره و نوسان در قیمت جهانی کالاها، مسیر شکل‌گیری اعتماد تازه میان معامله‌گران آشکار شده است. استمرار این روند تنها در گرو هماهنگی سیاست‌های مالیاتی، حفظ ثبات ارزی و پشتیبانی از عرضه‌های اولیه خواهد بود. بنابراین بازار سرمایه در نیمه نخست آبان در وضعیت آزمون ثبات قرار دارد و هر گونه رشد پایدار نیازمند تقویت بنیان‌های رفتاری و اقتصادی کلان خواهد بود.