افزایش جهانی قیمت موادغذایی دلایل مختلفی دارد اما یکی از مهمترین آنها بدون شک سیاست پکن برای تأمین تقاضای داخلی خود در زمینه گندم، برنج و ذرت است که منجر به افزایش قیمت این محصولات در بازارهای بین‌المللی شده است.
در این چارچوب چین به ذخیره‌سازی تولیدات غلات پرداخته و صادرات کودش را نیز محدود کرده‌است. این اقدامات به افزایش قیمت این قبیل محصولات درسطح جهان و ایجاد مانع برا ی خروج ازاین بحران منجر شده است.
بنا بر آمار وزارت منابع‌طبیعی چین این کشور درسال ۲۰۲۰ (۱۳۹۸) با ۱۸درصد جمعیت جهان فقط ۶/۸درصد زمین زراعی دنیا در اختیار داشته است.
این درحالیست که ۶درصد از همین زمین های زراعی طی سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ (۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷) نیز به دلیل توسعه شهرنشینی کاهش یافته و ازمیزان بهره‌وری آنها کاسته شده. بدین ترتیب این کشور با چالش ساختاری امنیت موادغذایی روبه روست.
با مدیریت ضعیف منابع درگذشته آبها و زمینها نیز آلوده شده واین خود نیز مزید برعلت شده‌است. تا سال ۲۰۰۰ (۱۳۷۸) عمده موادغذایی مصرفی درچین از منابع داخلی تأمین می‌شد و تجارت با سایر نقاط جهان محدود بود.
دلایل این تحولات زیاد است ویکی از مهمترین آنها سیاستهای دولت چین در تأمین موادغذایی کشورش است. سیاست ذخیره‌سازی غلات و ایجاد محدودیت درصادرات کود منجر به افزایش جهانی قیمت آنها شده.
در این کشور اصل بر مصرف بالای پروتئین حیوانی به منظورتأمین کالری مورد نیاز است. مصرف این نوع پروتئین از ۳۲ درصد درسال ۲۰۰۱ (۱۳۷۹) به ۳۹ درصد درسال۲۰۱۸(۱۳۹۶) رسیده.
افزایش تقاضای موادغذایی در چین باعث شد تولیدات داخلی تکاپوی این مصرف را نکند و در سال ۲۰۱۲(۱۳۹۰) این کشور به اولین وارد کننده جهانی موادغذایی و تولیدات کشاورزی تبدیل شد.
به این مشکلات طاعون خوکی آفریقایی نیز درسال ۲۰۱۸(۱۳۹۶) اضافه شد و نیمی ازخوک های آن از بین رفتند. برای جبران این خسارت و بازسازی خوکداریها چین مجبور شد در سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ (۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰) مقادیر بسیارزیادی ذرت به میزان ۲۹ میلیون تُن وارد کند درحالیکه تا قبل از آن حداکثر ۸میلیون تُن در سال وارد می‌کرد.
این میزان افزایش تقاضای ذرت که خود ۲.۵ درصد تولید جهانی را شامل می‌شود سهم بسزایی درافزایش قیمت آن درسال ۲۰۲۱ (۱۳۹۹) داشت.
امنیت غذایی درچین دغدغه‌ای سابقه‌دار است. از شواهد آن می‌توان به ذخایر بسیار بالای انبارها درسال ۱۹۹۰ (۱۳۶۸) اشاره کرد.
ذخایرعمومی کشاورزی شامل ذخایر راهبردی ملی، ذخایر دسته‌بندی شده اداری و ذخایر موقتی مشمول برنامه‌های حمایت قیمتی می‌شوند. از ذخایر دسته‌بندی شده اداری دریک زمان‌بندی شش‌ماهه برای استان های پُرمصرف و سه ماهه برای بقیه استانها استفاده می‌شود.
با بالا رفتن میزان واردات موادغذایی ازسال ۲۰۰۳ (۱۳۸۱)امنیت غذایی به مهمترین دغدغه مقامات چینی درسال ۲۰۰۶ (۱۳۸۴) تبدیل شد.
براین اساس برنامه‌ای درسال ۲۰۰۸(۱۳۸۶) برای خودکفایی درتولید گندم و برنج تا سال ۲۰۳۰ (۱۴۰۹) تدوین و درآن برایجاد مزارع حفاظت‌شده بدین‌منظور تأکید شد. درهمین چارچوب دولت چین ازسال ۲۰۰۶ (۱۳۸۴) برنامه حمایت ازقیمت را به‌اجرا گذاشت که برای تولیدکنندگان بسیار سخاوتمندانه بود و حتی منجر به طرح دعوی از سوی سازمان جهانی تجارت نیز شد و البته چین دراین اختلاف برنده نشد.
این برنامه باعث شد از سویی میزان ذخایر موقتی تا سال ۲۰۱۰(۱۳۸۸) افزایش یابد و از سوی دیگر با نظارت بیشتر مقامات محلی درسال ۲۰۱۴ (۱۳۹۲) میزان حداقل ذخایر برخی محصولات اساسی نیز افزایش یابد.
در نتیجه این فعالیت ها چین در سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷ (۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵) صاحب بزرگترین ذخایر جهان غلات شد به نحوی که درحال حاضر میزان ذخایر غلات و دانه‌های روغنی درچین بالغ بر ۵۰۰ میلیون تُن برای مصرف سالانه ۷۸۰ میلیون تُن است. حتی اگربخش عمده‌ای ازاین ذخایر از تولیدات داخلی باشند بازهم افزایش واردات ضرورت دارد.
ذخایر فعلی تقریبا معادل یک سوم واردات چین ازسال ۲۰۰۰ (۱۳۷۸) است. سیاست ذخیره‌سازی در چین نشانگر تأثیر عوارض جانبی برسیاست ملی امنیت غذایی جهانی است. با توجه به اندازه این کشور ذخیره‌سازی غلات و روغن های گیاهی درآن تأثیر قابل توجهی برتوازن این مواد درجهان خواهدگذاشت. میزان ذخایر گندم چین معادل ۲۰درصد مصرف جهانی و ۵۴درصد ذخایر جهانیست.
این ارقام درمورد ذرت ۶۹ درصد و درمورد برنج ۶۴درصد است. علاوه‌بر حجم بالای این ذخایر اینکه چین آنهارا در اختیار دارد نکته مهمی برای امنیت‌غذایی جهان محسوب می‌شود.
در قواعد بین‌المللی میزان ذخایر غلات نقشی اساسی در برقراری توازن میان عرضه و تقاضا درشرایط بحرانی اقتصادی ایفا می‌کنند. بدین ترتیب تنظیم قیمت آن نیز مقدور می‌شود. زمانیکه محصول خوبست از کاهش بیش‌از حد آن و زمانیکه محصول خوب نیست ازافزایش بیش از حد آن جلو گیری می‌کند. براساس نظریات اقتصادی زمانیکه ذخایرغلات در پائین‌ترین حد خود باشند قیمتها دربازار کشاورزی به اوج خود می‌رسند و مدیریت برآن درزمان خوب نبودن محصول ممکن نیست.
درسالهای ۱۹۷۰ و ۲۰۰۰ (۱۳۴۸ و ۱۳۷۸) چنین اتفاقی رخ داد. زیرا ذخایر در پائین‌ترین حد خود بودند اما افزایش قیمت فعلی غلات متفاوت است زیرا انبارها مملو از غلاتند.
نکته مهم درحال حاضر غنی بودن انبارهای غلات چین است که منجر به افزایش قیمت جهانی شده زیرا انبارهای کشورهای صادر‌کننده در پائین‌ترین حد خود پس از سالهای ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ (۱۳۸۵ و ۱۳۸۶) قراردارند. دراین سالها نیز قیمت غلات افزایش یافت. چین از سوی دیگر محدودیتهایی درصادرات کود خود ایجاد کرده است.
زیرا برای تولید کودهای ازت‌دارانرژی زیادی مصرف می‌شود و با توجه با بالا رفتن قیمتهای انرژی تولید آنها گران تمام می‌شود. با اعمال این محدودیت های قیمت جهانی کود نیز افزایش یافته است. در نتیجه تولیدات کشاورزی نیز کاهش می‌یابند.
طی دهه‌های اخیر چین نقش فعالی در بازارهای بین‌المللی کشاورزی ایفا کرده. اما اعمال سیاستهای امنیت غذایی با رویکردهای داخلی درچین می‌تواند به نقش او در عرصه بین‌المللی آسیب وارد کند.
منبع: روزنامه تریبیون
