گرفتاری صنعت برق در سرمای زمستان

سکینه مهرایی

زمستان و سرمای آن در حالی آغاز می شود که نیروگاه‌های حرارتی کشور به دلیل دریافتنکردن سوخت کافی در فصل گرم و همچنین کاهش شدید ذخایر سوخت مایع در فصل سرد با چالش بزرگی در حوزه تولید برق رو به رو شده اند که بنابر گزارش مرکز پژوهش های مجلس باتوجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد از ظرفیت تولید برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی و عمدتاً گازسوز انجام می‌شود، عدم تحویل گاز کافی به این نیروگاه‌ها و کاهش ۶۰ درصدی ذخایر مایع نسبت به سال گذشته، عملاً صنعت برق کشور را در فصل سرد با چالش‌های جدی رو به رو کرد.

به گزارش عصراقتصاد، هیاهوی عدم تحویل سوخت به نیروگاه های کشور و چالش در تولید برق با خاموشی های برنامه ریزی شده بیشتر مورد توجه قرار گرفت و این در حالیست که طبق آمار ارائه‌شده از سوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، از ابتدای شهریور تا ۱۵ آبان امسال در مجموع ۴ میلیارد لیتر سوخت مایع (نفت‌گاز و نفت‌کوره) به نیروگاه‌های کشور تحویل شده است که این رقم در سال ۱۴۰۰ در همین بازه زمانی، ۳ میلیارد و ۷۳۵ میلیون لیتر، در سال ۱۴۰۱، ۳ میلیارد و ۱۷۱ میلیون لیتر و در سال ۱۴۰۲، ۲ میلیارد و ۱۸۶ میلیون لیتر بوده است.

در این گزارش آمده است که “مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به‌تازگی در گزارشی با عنوان «بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور تبصره (۳) نفت و روابط مالی آن با دولت» اعلام کرد که ذخایر سوخت نیروگاهی در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌ها در ۶ ماهه نخست امسال (۱۴۰۲) ذخیره‌سازی گازوئیل در نیروگاه‌های کشور نسبت به مدت مشابه پارسال بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است.”

اگرچه وزارت نفت زیر بار کاهش سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها نمی‌رود، اما ابتدای پاییز سال جاری بود که ساناز جعفرزاده مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی اعلام کرد که امسال در هم‌سنجی با سال گذشته ۶ درصد گاز کمتری دریافت شده است و این مساله سبب شده مصرف گازوئیل ۱.۸ برابر سال گذشته شود.

همچنین مصرف مازوت در نیروگاه‌ها نیز تقریباً دو برابر سال گذشته است. از سویی دیگر برای سوخت زمستان یک ملاحظه‌ای روی موجودی مخازن وجود دارد و تقریباً ۴۳ درصد مخازن خالی‌تر از سال گذشته است. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی افزود: سال گذشته در مجموع موجودی سوخت مخازن تقریباً به عدد ۸۸ درصد رسید، اما پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال این رقم به ۷۷ درصد برسد.

جعفرزاده خاطرنشان‌کرد: اکنون موجودی مخازن نفت و گاز ۴۴ درصد است و ضرورت دارد محدودیتی که در تخصیص گاز نیروگاهی در شرکت ملی گاز وجود دارد، رفع شود.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتییادآور شد: اگر این موضوع اتفاق رخ ندهد و ما در این دو ماه مهر و آبان نتوانیم مصرف سوخت مایع به‌ویژه نفت گاز را در نیروگاه‌ها صفر کرده و تمرکز بر روی ذخیره‌سازی انجام نشود، به طور قطع زمستان سختی برای تولید پایدار برق نیروگاه‌ها خواهد بود.

اما این موضوع مورد توجه قرار نگرفت و به بهانه مازوت سوزی، جایگزین شدن قطعی‌های منظم از جانب دولت مطرح شد ولی آنطور که پیداست خاموشی‌های پی در پی ربطی به مازوت سوزی ندارد و آنچه مسلم است سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها کفاف تولید برق را نمی‌دهد.

همین موضوع سبب شده که رئیس جمهوری هم به موضوع ورود پیدا کند و بگوید در حال تأمین سوخت نیروگاه‌ها هستیم.

در همین رابطه کارشناساننیز می‌گویند سوخت مایع نیروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۵ درصد کم شده و نصف پارسال است. از طرفی رو به زمستان هستیم و باتوجه به اینکه همواره در فصل زمستان با اعمال محدودیت تأمین گاز برای بخش نیروگاهی مواجه می‌شویم وزارت نیرو از هم‌اکنون با اعمال خاموشی سعی در حفظ اندک موجودی سوخت مخازن کرده است.

هر یک درجه که هوا سردتر می‌شود ۱۰ میلیون متر مکعب به مصرف گاز خانگی اضافه می‌شود و ۷۰ درصد مصرف گاز نیز به سمت بخش خانگی می‌رود در حالی که تولید گاز در کشور ما به ۸۰۰ میلیون متر مکعب می‌رسد. و با توجه به وابستگی ۹۰ درصدی نیروگاه‌های کشور به سوخت گاز وضعیت را کمی پیچیده‌تر می‌کند؛ چرا که از یک سو سوخت مایع کافی به نیروگاه‌ها تحویل نشده و از دیگر سو با سرمای زود رس میزان گاز تحویلی به نیروگاه‌ها نیز کاهش پیدا کرده است، به طوری که ناصر اسکندری سرپرست راهبریشرکت مادر تخصصی برق حرارتی در روزهای گذشته گفته است گاز تحویلی به نیروگاه‌ها کمتر از برنامه‌های ابلاغی است، باید در آبان‌ماه ۱۹۰ میلیون مترمکعب گاز در اختیار نیروگاه‌ها قرار می‌گرفت که طبعاً به دلیل محدودیت‌های پیش آمده و افزایش مصارف گاز بخش خانگی این عدد به ۱۵۵ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.

مهر تایید مرکز پژوهش‌های مجلس بر عدم تحویل کافی سوخت به نیروگاه‌ها

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در بخشی از گزارش خود درباره لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کشور با اشاره به ناترازی انرژی در سال ۱۴۰۳ نوشت، لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ در وضعیتی توسط دولت تدوین می‌شود که کشور با ناترازی‌هایرو به گسترش در تمامی حامل‌های انرژی ازجمله گاز طبیعی، برق و بنزین روبه رو است.

بر اساس این گزارش در سال ۱۴۰۱ میزان ناترازی گاز طبیعی در اوج مصرف به ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز رسید و اگرچه به واسطه افزایش دما -در دوره سرد- سال۱۴۰۲ این عدد به حدود ۲۸۰ میلیون مترمکعب در روز کاهش یافت، اما همچنان چالش ناترازی گاز طبیعی در کل سال به ویژه ماه‌های سرد وجود دارد.

ازسوی دیگر مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های حرارتی افزایشیافته و درحال حاضر ذخایر گازوئیل و نفت کوره نیروگاه‌ها در ۶ ماهه اول ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل (۶۰درصد) کاهش پیدا کرده و افزایش ناترازی گاز و عدم امکان تأمین سوخت مایع جایگزین، چالش‌هایی را برای تأمین برق در زمستان به وجود آورده است.

مستند به این گزارش، انتظار می‌رود تدوین لایحه بودجه و احکام آن متناسب با وضعیت ناترازی انرژی و چالش‌های آن بوده و راهکار‌هایی برای مدیریت و کاهش ناترازی در آن مدنظر قرار گرفته باشد.

همچنین با توجه به اینکه برنامه هفتم پیشرفت در سال جاری به تصویب رسیده است، انتظار می‌رود بودجه به عنوان برشییکساله از قانون برنامه هفتم در راستای تکالیف و تحقق اهداف کمّی برنامه هفتم تدوین شود.

بر اساس این گزارش، ایجاد بازار بهینه‌سازی مصرف انرژی و مردمی‌سازی بهینه‌سازی با صدور گواهی صرفه‌جویی از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توان با هدف کاهش ناترازی انرژی دنبال کرد.

همچنین افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، لزوم تأمین مالی لازم برای افزایش بازدهی نیروگاه‌های حرارتی، تسریع در روند تعویض موتور کولر‌های آبی با نسل جدید، تعویض کولر‌های گازی با کولر‌های کم مصرف و جایگزینی و نصب بخاری کم مصرف و بهسازی سامانه (سیستم)، گرمایشی در موتورخانه‌های موجود از دیگر اقداماتی است که در این راستا می‌توان در دستور کار قرار داد.

بنا بر این گزارش همزمان با آغاز فصل سرد سال جاری و به دنبال محدودیت در تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها، ظرفیت تولید برق کشور چیزی حدود ۳ درصد نسبت به برق مصرفی مورد نیاز کاهش یافت که همین موضوع سبب شد تا وزارت نیرو از طریق اعمال محدودیت ساعتی نسبت به مدیریت ذخایر سوخت با هدف عبور موفق از فصل سرد اقدام کند.

باتوجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد از ظرفیت تولید برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی و عمدتاً گازسوز انجام می‌شود، عدم تحویل گاز کافی به این نیروگاه‌ها و کاهش ۶۰ درصدی ذخایر مایع نسبت به سال گذشته، عملاً صنعت برق کشور را در فصل سرد با چالش‌های جدی رو به رو کرد.

به طور مشخص در سال جاری بیش از ۴ میلیارد مترمکعب گاز کمتر نسبت به سال قبل به نیروگاه‌ها تحویل شد و برای تولید برق به همین میزان از سوخت مایع برداشت شد که با هدف پاسخگویی به اوج بار فصل سرد جبران نشد.

این وضعیت در حالی است که ظرفیت نامی نیروگاه‌های کشور بیش از ۹۴ هزار مگاوات است و بر اساس نظر وزیر نیرو، در صورت تأمین سوخت کافی حتی امکان تولید برق، ۲۰ درصد بیشتر از برق مصرفی مورد نیاز در فصل سرد نیز وجود دارد.