امیر علی رمدانی
مشاور سازمانی
به منظور تحقق شعار «تولید، پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» نیاز است که واحد سازمانی خاصی در بنگاه‌های اقتصادی، متولی این موضوع شود.معمولا واحدهای تحول اداری، برنامه‌ریزی یا مهم‌تر از همه واحد تحقیق و توسعه این وظیفه را برعهده می‌گیرند. واحد تحقیق و توسعه ویژگی‌های منحصر به فردی دارد و تمرکز آن مهیا کردن زمینه‌ای است که سازمان به تهدیدها و فرصت‌های خارجی (مانند مشتریان، تامین‌کنندگان، رقبا، صادرات، واردات و…) یا تهدیدها و فرصت‌های داخلی (مانند ساختار سازمانی، پرسنل، هم‌افزایی سازمانی و…) پاسخ مناسبی ارائه دهد.
طبق تعریف ارائه‌شده از سوی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD: Organisation for Economic Co-operation and Development) تحقیق و توسعه مجموعه فعالیت‌های خلاق و منظمی است که به منظور افزایش ذخیره علمی و دانش فنی و همچنین بهره‌گیری از این دانش در کاربردهای جدید (از جمله تکوین فناوری جدید، ابداع، اختراع، بهبود کمی و کیفی محصولات یا خدمات) و بهبود کاربردهای صنعتی، اقتصادی، اجتماعی به‌منظور تأمین نیازهای روزافزون جوامع انجام می‌شود.
۱۴ راه‌حل پیشنهادی مهم
به‌منظور بهبود فضای اقتصادی کشور می‌توان راه‌ها و روش‌های گوناگونی را پیشنهاد کرد و به گونه‌های مختلفی آن را تقسیم‌بندی کرد که در این تحلیل صرفا به بهبود محیط صنعتی داخل کشور پرداخته شده است. راه‌حل‌هایی که بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند در راستای تحقق و اجرایی شدن شعار سال ۱۴۰۰ به‌کار گیرند عبارتند از:
۱- تولید محصولات یا ارائه خدمات جدید: امروزه با توجه به وقوع انقلاب صنعتی چهارم و نیازهای جدید به‌وجود آمده، تولید کالا و خدمات جدید در اولویت است.
۲- بهبود ویژگی‌های محصولات و خدمات فعلی: بی‌تردید اگر محصولات وخدمات فعلی طبق اصول و استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید و عرضه شود با استقبال خوبی در بازار داخلی و همچنین جذب بازارهای خارجی روبه‌رو خواهد شد.
۳- کشف دانش جدید در حوزه مربوطه: امروزه دستیابی به دانش روز از ارکان مهم تولید محسوب می‌شود؛ زیرا دانش سبب دستیابی به تکنولوژی بالاتری برای تولید، بازاریابی، عرضه و کل زنجیره تامین می‌شود.
۴- بهینه‌سازی فرآیندها: مهندسی مجدد فرایندها و مهندسی معکوس سبب می‌شود گره‌های‌های موجود در فعالیت‌ها شناسایی شود؛ همچنین سبب شناسایی فعالیت‌هایی خواهد شد که هیج ارزش افزوده‌ای برای بنگاه اقتصادی ایجاد نمی‌کند و باید حذف یا برای بهبود آنان اقدام شود.
۵- بهبود عملکرد: هماهنگ بودن برنامه راهبردی بنگاه اقتصادی با برنامه اجرایی و سند توسعه سبب می‌شود که شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) مناسبی به منظور تحقق اهداف تدوین شود که این همراستا بودن برنامه‌ها و اسناد بالادستی بنگاه اقتصادی سبب بهبود عملکرد خواهد شد.
۶-کشف فرصت‌های جدید: در بدترین و سخت‌ترین وضع تولید، فرصت‌هایی نهفته است که فقط ذهن‌های خلاق قادر به شناسایی و استفاده بهینه از آنان هستند؛ بنابراین با آموزش دیدن و پرورش ذهن در راستای تقویت نگرش اقتصادی و صنعتی می‌توان در راستای شناسایی فرصت‌های ناب اقتصادی نقش مهمی داشت. در همین دوران کووید-۱۹ شاهد بودیم که برخی از بنگاه‌های اقتصادی با بهره‌گیری از عنصر خلاقیت توانستند به فروش خود ادامه دهند.
۷- درک نیاز مشتریان: امروزه مشتریان دارای نیازهایی هستند که بنگاه‌های اقتصادی باید برای تامین و رفع آن نیازها اقدام کنند. اینکه ما چه کالایی را با چه ویژگی‌هایی و با چه مشخصاتی تولید و عرضه کنیم مهم نیست، مهم این است که مشتری از ما چه انتظاری دارد. شنیدن صدای مشتریان از ارکان مهم، حیاتی و شرط بقا در دنیای امروز است.
۸- بررسی تغییر سلایق بازارهای هدف: دنیای امروز دنیای تغییرات است. سلیقه مشتریان امروز همانند مشتریان ده سال گذشته نیست. با تغییرات و تحولات سبک زندگی جوامع، سلایق و انتظارات مشتریان نیز دستخوش تغییرات می‌شود. بنگاه‌های اقتصادی فعال در حوزه صادرات باید این موضوع را بیش از دیگر بنگاه‌ها مدنظر قرار دهند.
۹- بررسی رفتار رقبا: خواه‌ناخواه اکثر بنگاه‌های اقتصادی داخل فضای رقابتی هستند. اما این رقبا ممکن است صرفا همگن یا هم‌جنس بنگاه اقتصادی ما نباشند. یکی از مدیران ارشد شرکت خودروسازی مرسدس بنز اظهار می‌کند: رقبای امروز مرسدس دیگر شرکت‌های خودروساز نیستند بلکه شرکت‌های دانش بنیان مانند گوگل رقبای ما هستند. در همین راستا می‌توانیم به آژانس‌های داخل شهری در کشور خودمان نیز اشاره کرد. طی چند سال گذشته رقبای آژانس‌های داخل شهری، از جنس خود آن‌ها بود اما نرم افزارهای درخواست‌کننده خودرو، به سرعت برای آنان به رقیبی سرسخت تبدیل شدند. این در حالی است که با وقوع انقلاب صنعتی چهارم و بهره‌گیری چندین برابری از «هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، نانو و بایو» تمام بنگاه‌های اقتصادی وارد فضای رقابتی شده‌اند و مدیرانی موفق هستند که از امروز رقبای همگن و غیرهمگن را شناسایی و خود را برای فضای رقباتی آماده کنند.
۱۰- افزایش توان رقابتی: همانطور که ذکر شد در فضای رقابتی قرار داریم؛ بنابراین باید خود را برای این رقابت آماده کنیم. بی‌شک آماده شدن بنگاه‌های اقتصادی برای یک رقابت سخت، شامل بسیاری از موارد از جمله مهیا کردن زیرساخت‌ها و بسترهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌شود بنگاه‌های اقتصادی به اولین بسترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مجهز شوند.
۱۱- بهره‌گیری از نوآوری: در چنین فضایی است که عنصر خلاقیت و ایده‌های نو ظهور می‌کند. در فضایی که با سختی همراه است و مسیر پیش‌رو دارای ناهمواری‌هایی زیادی است، خلاقیت و ایده‌های نو، به منظور ارائه راهکارها و راه‌حل‌های مسائل، آشکار می‌شود. خلاقیت عنصری است که در ذهن‌های پویا وجود دارد و برخی از افراد در طول حیات خود سعی دارند با پرورش ذهن خود، خلاقیت ذهنی را پرورش دهند. به طور کلی، از ذهن‌های خلاق ایده‌های بدیع و نو نشات می‌گیرد. حال اگر این ایده‌ها به تولید انبوه رسد و به جامعه عرضه شود، حکم نوآوری را خواهد داشت و اگر در محیط آزمایشی (پایلوت) باقی ماند حکم اختراع را خواهد داشت.
۱۲- ارتقا بهره‌وری: در صنعت امروز ارتقای مولفه‌های بهره‌وری آثار مثبت و دستاوردهای قابل توجهی را برای سازمان‌ها به ارمغان می‌آورد. بهبود اثربخش در راستای افزایش بهره‌وری مانند سایر مولفه‌ها و فرآیندهای نرم‌افزاری سازمان، از ضرورت‌های کاری مدیران سازمان‌هاست. این در حالی است که بهبود در بنیان بهره‌وری نهفته است و دستیابی به حد مطلوبیت بهره‌وری در بهبود و اصلاح مولفه‌های آن است. نکته قابل تامل مستمر بودن بهبود است.
۱۳- بهبود کیفیت: کیفیت از آن دسته موضوعاتی است که در هر منطقه جغرافیایی از دنیا به گونه‌ای خاص تعریف می‌شود. به‌عنوان مثال، در شرق آسیا کیفیت به معنای رضایت مشتری است؛ اما در برخی از کشورهای اروپایی کیفیت به معنای دقت و ظرافت در فعالیت‌هاست. بنابراین باید به تعریف واحدی از کیفیت در بنگاه اقتصادی خود برسیم و آن را بهبود دهیم.
۱۴- آنالیز وضعیت موجود: برآورد میزان کارآمدی فعلی از طریق ارزیابی عملکردها سبب می‌شود که مدیران بنگاه‌های اقتصادی درباره میزان تحقق برنامه‌های تعیین‌شده، به این نکته پی برند و در راستای هرچه سریع‌تر رسیدن به اهداف از طریق کمترین استفاده از منابع سازمان، اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مطلوبی را تدوین کنند.
