ترجمه: محمود نواب مطلق
نتایج بیست وهفتمین کنفرانس بین‌المللی آب و هوا در مورد کشورهای فقیر و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد.
این اجلاس روز یکشنبه۲۰نوامبر(۲۹آبان) پس از بحث و بررسی‌های مفصل درمورد وضع حاد اقلیمی کره خاکی به کار خود پایان داد.
نتیجه این گفت‌وگوهای سخت در مصر رسیدن به یک توافق در مورد رسیدگی به کشورهای فقیر و جبران خسارات تغییرات اقلیمی برای آنها بود. اما در مورد سوخت‌های فسیلی پیشرفت قابل توجهی حاصل نشد.
طی دو هفته کشورهای جهان هرکدام به تشریح اقدامات خود درمبارزه‌ای سخت با گرمایش کره خاکی پرداختند. این درحالی بود که موضوع اصلی این کنفرانس تحت‌الشعاع جنگ در اروپا، آشفتگی بازار انرژی و تورم فزاینده قرارگرفته بود.
حاصل این مذاکرات توافقنامه‌ای برای کمک به کشورهای فقیر برای جبران خسارت‌های ناشی از تغییرات اقلیمی بود. بدون آنکه اهداف جدیدی برای کاهش بیشتر انتشار گازهای گلخانه‌ای معین شود.
این کنفرانس یکروز بیش از زمان مشخص شده به طول انجامید تا گفت‌وگوها به نتایج مشخصی برسند. این یکی از طولانی‌ترین کنفرانس‌های کوپ تاکنون بود.
«سامح شوکری» رئیس مصری این کنفرانس در این‌باره می‌گوید:« این کار ساده‌ای نبود اما در نهایت ما توانستیم مأموریتمان را به پایان برسانیم.
چالش‌های بسیاری در مباحثات داشتیم اما این چالش‌ها مانعی برای کار ما نبودند. در نهایت توانستیم به نتایج خوبی به خصوص درکمک به کشورهای آسیب پذیربرسیم.»
خانم «لورانس توبیانا» رئیس بنیاد اروپایی آب وهوا نیز در این مورد می‌گوید:« صندوق جبران خسارات و زیان‌های اقلیمی که در کنفرانس ۲۶ سال گذشته به تصویب رسید از ابتدای سال ۲۰۲۳(دی ۱۴۰۱) اجرایی می‌شود.
«فرانس تیمِرماس» معاون کمیسیون اروپا نیز می‌گوید:«از ما هیچ عذر و بهانه‌ای در مقابل جهانیان پذیرفته نیست.
همین اندازه کاری هم که انجام شده بسیارناکافی و در حد اولین قدم‌هاست. مهمترین عاملان انتشار گازهای گلخانه‌ای همه تلاش‌های خود را به منظورکاهش این گازها به کار نبسته‌اند.»
نهایتا در پایان این اجلاس قطعنامه‌ای مبنی بر کاهش سریع گازهای گلخانه‌ای به تصویب رسید اما میزان آن در مقایسه با مصوبات سال قبل در گلاسکو معین نشد.
«آنتونیوگوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد نیز با ابراز تأسف در این مورد گفت:« ما باید به سرعت انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم اما مصوبات این کنفرانس پاسخگوی این خواسته نیست.» سایر فعالان زیست محیطی نیز ضمن ابراز نارضایتی از نتایج این کنفرانس به آن یک حس پایان نایافته دارند. جامعه بین‌المللی در مورد دلایل انتشار گازهای گلخانه‌ای حساسیت لازم را از خود نشان نداده است. در نهایت اتحادیه اورپا در مورد نتایج این اجلاس درباره کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ابراز ناامیدی کرده است.
در این کنفرانس مصوب شده است اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۳۰(۱۴۰۹) به میزان ۵۷درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد. درحالیکه قبلا قرار بود ۵۵ درصد کاهش دهد.
در عوض مصوبه جبران خسارات تغییرات اقلیمی برای کشورهای فقیر در این اجلاس یک اقدام تاریخی محسوب می‌شود. این موضوع نیز در حالیکه هر لحظه این خطر وجود داشت که به دلیل چالش‌ها از دستور خارج شود؛ در آخرین دقایق این کنفرانس وارد بحث شد و پس از مباحثات پرچالش نهایتا ایجاد صندوقی برای جبران زیان‌ها و خسارات کشورهای فقیر از تغییرات اقلیمی به تصویب رسید.
فعالان زیست محیطی کشورهای آفریقایی با ابراز خرسندی از این مصوبه گفتند: از این پس نمی‌توان خسارت‌های اقلیمی واردشده بر کشورهای فقیر را نادیده گرفت. گرچه کشورهای توسعه یافته همواره چنین قصدی داشتند.
در مورد میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز بحث‌های زیادی شد. بسیاری از کشورها از عمل نشدن به تعهدات مصوبات کنفرانس‌های سال‌های قبل انتقاد داشتند. به ویژه در مورد توافقنامه پاریس که حداکثر گرمایش کره زمین را تا ۵/۱درجه سانتیگراد در مقایسه با دوران پیش صنعتی مصوب کرده است. این موضوع مجددا در قطعنامه نهایی این کنفرانس گنجانده شد.
میزان تعهدات کنونی کشورهای امضاکننده این توافق، پاسخگوی حتی رسیدن به حداکثر گرمایش تا ۲ درجه سانتیگراد کره خاکی در مقایسه با دوران پیش صنعتی هم نیست.
از این زمان بشر به استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی روی آورد. در صورتی که همین تعهدات به خوبی عمل شوند میزان افزایش گرمایش زمین تا پایان قرن حاضر حداکثر تا ۴/۲ درجه سانتیگراد خواهد بود و با روند کنونی این میزان به حد فاجعه‌بار ۸/۲ درجه سانتیگراد برای بشرخواهد رسید.
در حال حاضر با افزایش۲/۱درجه سانتیگرادی گرمای زمین تغییرات اقلیمی بسیار خسارت‌باری برای کره زمین به وجود آمده است.
در سال ۲۰۲۲(۱۴۰۱) کره زمین شاهد آتش‌سوزی‌های مهیب، سیل‌های ویرانگر و خشکسالی‌های پی درپی بوده است. حوادثی که محصولات کشاورزی و بسیاری از زیرساخت‌ها را با ارقام بسیارسنگینی از هزینه به نابودی کشاندند.
بانک جهانی خسارت ناشی از سیل در پاکستان را بیش از ۳۰ میلیارد دلار برآورد کرده است. سیلی که طی هفته‌های متوالی یک سوم کشور پاکستان را زیر آب برد و میلیون‌ها قربانی برجای گذاشت.
این قبیل کشورها که نقش چندانی در تغییرات اقلیمی ندارند اما متحمل خسارات آن می شوند سالیانیست درخواست جبران این خسارت‌ها را از مسببین این تغییرات می‌کنند.
ماجرای مبارزه با تغییرات اقلیمی با اجلاس ۲۷ کوپ در شرم‌الشیخ مصر پایان نمی‌یابد زیرا قطعنامه پایانی به اندازه کافی در این‌باره شفاف نیست. دربرخی موضوعات همچنان بحث و گفت‌وگو وجود دارد.
جزئیات عملیاتی شدن مصوبات به اجلاس سال آینده کوپ در امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۳(۱۴۰۲) موکول شده است. این خود نیز از موارد بسیار بحث‌برانگیز است.
زیرا موضوع اصلی سهم کشورها در مبارزه با تغییرات اقلیمی مطرح است و کشورهای توسعه یافته خواستار ایفای نقش چین بطور مشخص در این مورد هستند.
موضوع جنجالی دیگر کوپ اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای‌ست. بسیاری بر این باورند در اجلاس مصر در این مورد عقبگرد رخ داد. چرا که بر اساس اجلاس سال گذشته در گلاسکو افزایش منظم سالانه میزان تعهدات پیش‌بینی شده بود.
«لورانس توبیانا» معمار توافقنامه پاریس در سال ۲۰۱۵(۱۳۹۴) ضمن ابراز تأسف از این امر گفت:« در اجلاس مصر قاطعانه برای تعهدات جدید کشورها برخورد نشد و تعهدات بیشتر درباره کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مطرح نشد.»
موضوع تعهدات جدید در مورد کاهش بیشتر استفاده از سوخت‌های فسیلی که خود عامل اصلی تغییرات اقلیمی است نیز مطرح نشد. موضوعی که در اغلب متون این اجلاس درج شده است. در سال ۲۰۲۱(۱۴۰۰) پس از بحث‌های فراوان و سخت نام ذغال سنگ در متون گنجانده شد اما در اجلاس شرم‌الشیخ مصر« مظنونین همیشگی»، به تعبیر یکی از شرکت‌کنندگان، با گنجاندن نام گاز و نفت در این مورد مخالفت کردند.
منظور آنان بیشتر کشورهای عربستان صعودی، ایران وروسیه است. موضوع توسعه انرژی‌های تجدیدپذیراز موضوعات مهم این اجلاس بود. این نوع انرژی‌ها معمولا به عنوان انرژی‌های با انتشار کم گازهای گلخانه‌ای مانند انرژی هسته‌ای محسوب می‌شوند.
منبع: روزنامه تریبیون
