تقاضای نفت در جهان به بی‌سابقه ترین وضعیت خود رسیده است. آیا دراین وضعیت می توان از نفت روسیه صرف نظر کرد؟ پیش‌بینی می‌شود جهان درسال ۲۰۲۳ (۱۴۰۲) ۱۰۲ میلیون بشکه نفت بسوزاند.
این میزان تاکنون سابقه نداشته است. این در شرایطی است که گزارشات بین‌المللی متعددی نیز خواستار پایان دادن به استفاده از سوختهای فسیلی شده‌اند.
بنابراین جای تعجب ندارد که نفت روسیه با برآورده ساختن ۸درصدی نیاز جهان به‌رغم تحریم های غربی و سقفبندی قیمت آن بوسیله گروه ۷ و استرالیا همچنان بفروش می‌رسد.
اقداماتی که تاحدودی منجر به‌مهار قیمت نفت دراین شراط تورمی شده‌است. ما دردنیایی سرشار از تناقضات زندگی می‌کنیم و این خود منجر به بروز انواع بیماری های روانی می‌شود.
به‌رغم بیانیه‌های سازمان‌های بین‌المللی طی چند دهه گذشته درلزوم پایان‌دادن به استفاده از سوخت های فسیلی؛ بنا به گفته آژانس بین‌المللی انرژی و اُپِک تقاضای نفت درسال ۲۰۲۳ (۱۴۰۲) به ۱۰۲ میلیون بشکه درروز می‌رسد.
این میزان درمقایسه با سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) ۲درصد بیشتر است. به‌رغم تورم بی‌سابقه طی ۴۰ سال گذشته مصرف طلای‌سیاه برمبارزه با تغییرات اقلیمی غلبه کرده. دراین وضعیت قیمت سوخت در جایگاه ها بهترین معیار برای سنجش اوضاع واحوال خانوارها عنوان شده است.
«برنارد لونی» رئیس شرکت «بریتیش پترولیوم» هفته گذشته درلندن طی مراسم هفته انرژی گفت: «بدون تردید اگر قبل از کاهش تقاضای نفت عرضه آن را کاهش دهیم قیمت آن افزایش خواهد یافت.»
بطورمشخص کشورهای نوظهور غیرعضو درسازمان همکاری و توسعه اقتصادی عامل اصلی افزایش تقاضای نفت تا مرز ۱.۶ میلیون بشکه درروز با رشد۲.۹درصدی هستند.
این کشورها برای تضمین رشد اقتصادی خود روزانه۵/۵۵میلیون بشکه نفت می سوزانند. عمده آن با رقم ۱.۴ میلیون بشکه در روز در آسیا گزارش شده است که ۹۰۰ هزار بشکه در روز فقط مختص چین است. زیرا این کشوردر مرحله از سرگیری فعالیت های اقتصادی پساکرونایی در سال ۲۰۲۳(۱۴۰۲) قرار دارد.
سهم کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی از این افزایش تقاضا معادل۳۹۰هزار بشکه در روزبارشد ۰.۸درصدیست. بنابر پیش‌بینی های سازمان بین‌المللی انرژی عرضه جهانی نفت فقط به اندازه ۱.۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت و درنتیجه بطور متوسط در سال جاری میلادی به ۱۰۱.۳ میلیون بشکه درروز خواهد رسید.
این خود به دلیل عرضه نفت کشورهای غیراوپک پلاس از جمله آمریکاست.
مانند همیشه تصمیمات نهایی درمورد بازار نفت جهان در وین اتریش مقر سازمان اوپک به همراه روسیه و ۹ کشور دیگر که اوپک پلاس را تشکیل می‌دهند اتخاذ می‌شود. طی چند اجلاس اخیر آنها تمایل خودرا به‌ایفای نقششان دربازار نفت با تنظیم قیمت آن دربهترین وضعیت اعلام کرده‌اند.
در همین چارچوب آنها در ماه نوامبر۲۰۲۳(آبان ۱۴۰۲) میزان عرضه خود را تا مرز۲میلیون بشکه در روز باهدف جلوگیری از کاهش قیمت طلای سیاه کاهش خواهند داد.
روز جمعه ۳ مارس(۱۲اسفند) قیمت نفت برنت دریای شمال برای تحویل کوتاه مدت با افزایش کمی به ۸۴ دلار در هربشکه رسید. این قیمت قطعا با قیمت یکسال پیش آن یعنی ۱۲۲دلار در هر بشکه؛ تنها چند روز پس ازآغازحمله روسیه به اوکراین؛ فاصله زیادی دارد.
اما با اینحال ازآخرین قیمت پائین آن در دسامبر۲۰۲۲(آذر۱۴۰۱) زمانیکه اجرای تحریم های جدید غربی ها برضد روسیه و سقفبندی قیمت نفت آن آغاز شد؛ ۱۵درصد بیشتراست.
قیمت نفت مرجع آمریکا نیز به‌همین ترتیب افزایش یافت. نفت وست تگزاس اینترمیدیت با ۷۸ دلار در هربشکه نسبت به دسامبر۲۰۲۲(آذر ۱۴۰۱) ۷دلار افزایش یافته است. تناقض دوم دراینست که با خروج روسیه از عرضه نفت به بازار تنش درآن افزایش خواهد یافت.
بنابراین اگر غرب قصد دارد درآمدهای روسیه را برای کاهش توان مالی او در جنگ با اوکراین کاهش دهد؛ ضرورت دارد بخشی از نفت روسیه وارد بازار شود تا قیمت آن افزایش نیابد. چراکه این امر برای اقتصاد مضر است.
این درحالیست که به رغم تحریمها؛ روسیه همچنان به فروش نفت خود ادامه می‌دهد.
براساس آمار سازمان انرژی بین المللی، روسیه در ماه ژانویه ۲۰۲۳( دی ۱۴۰۱) ۲/۸میلیون بشکه در روز معادل ۸.۱۳ درصد از عرضه جهانی، نفت صادر کرده است.
این کشور ناچار است برای تأمین منابع مالی اقتصاد خود در جستجوی مشتریان جدیدی خارج از اروپا باشد. آنهم در شرایطی که کشورهای غربی همه نوع کمک های مالی و نظامی به اوکراین می‌کنند. البته این تحریمها اثرات خود را در کاهش درآمد روسیه داشته است.
بنا به گفته وزارت دارایی روسیه درآمدهای نفتی-گازی این کشور در ماه ژانویه ۲۰۲۳(دی ۱۴۰۱) ظرف یکسال ۴۶درصد کاهش یافته است.
در حالیکه درماه دسامبر۲۰۲۲ (آذر ۱۴۰۱) نیز شاهد کاهش بوده. اما این کاهش می‌تواند گمراه کننده باشد. براساس پژوهشهایی تحت عنوان «تأثیر تحولات تحریم های غرب بر ضد صادرات نفت روسیه» مبتنی‌بر داده‌های گمرکی مشخص شده: «گرچه روسیه ناچارشد به دلیل این تحریم ها نفت خود را با قیمت کمترتوافقی به سایر کشورهای جایگزین از جمله چین و هند بفروشد و در این مسیر درآمدهای نفتی‌اش نیز کاهش یافته؛ اما درعوض دراین مدت توانسته صادرات نفتی خود را از بنادرش به کشورهای اقیانوس آرام بدون کاهش حجم و رعایت سقف بندی قیمت آن؛ ادامه دهد.» به اعتقاد پژوهشگران تنها حاصل این تحریمها و سقفبندی قیمت نفت روسیه به وسیله کشورهای اروپایی و گروه ۷ « تقسیم بندی اساسی بازار نفت خام روسیه است.»
براساس محاسبات این پژوهشگران قیمت نفت روسیه درتمام موارد بسته به نوع صادرات ازمسیر دریا و یا خط لوله و یا کشورهای مقصد به طور کلی ازسقف ۶۰دلار معین شده آن بالاتر بوده.
ازسوی دیگر مسکو موفق شده با بکارگیری ناوگان دریایی و کشتی های بارگیری ضمن رعایت جوانب احتیاط مورد نظر؛ نفت خود را به فروش رسانده و ازاینرو خودرا با تحریمها سازگار کند.
بنابه گفته آژانس « بلومبرگ» بنادری در اروپا ازجمله درسواحل یونان و اسپانیا درآبهای بین‌المللی مشغول جابجایی دههاهزار بشکه نفت روسیه و توزیع مجدد آن به کشورهای مقصد هستند. مرکز مطالعاتی «بروگِل» که صادرات نفتی روسیه رااز مسیر دریا ردیابی می‌کند؛ حمل‌ونقل نفت روسیه را دراین مسیرها به مقاصد ناشناخته تأئید می‌کند.
در ماه ژانویه۲۰۲۳(دی۱۴۰۱) ۲۰درصد صادرات نفت خام روسیه ازاین طریق بوده. سهم استفاده از مسیردریایی بوسیله کشورهای غیراروپایی و غیرعضو گروه ۷ دراین مدت ۶۵ درصد بوده است در حالیکه در ژانویه ۲۰۲۱(دی ۱۳۹۹) این میزان به زحمت به ۱۰ درصد می‌رسید. این نظام باز توزیع نفت خام صادراتی روسیه مرهون ایجاد سازمان جدیدی در مسکو است.
براساس تحقیقاتی که روزنامه وال‌استریت انجام داده: جوانان تکنوکرات که به عقاید پوتین نیز پایبند هستند دراین سازمان مشغول فعالیتند. این جوانان که دربهترین دانشگاههای انگلستان تحصیل کرده‌اند و کاملا به زبان شکسپیر و اسرارمالی بازارهای جهانی نفت مسلط اند؛ به بانیان عملیات دورزدن تحریمهای روسیه تبدیل شده‌اند. پاول سوروکین (۳۷ساله)، معاون‌وزیر انرژی، مورگان استنلی سابق، که نقش اصلی را درایجاد مشارکت اوپک پلاس ایفا کرد، الکسی سازانوف (۳۹ساله)، فارغ التحصیل آکسفورد،E&Y سابق، معاون وزیردارایی، دنیس دریوشکین، که ریاست آژانس انرژی روسیه (مریل لینچ سابق)، یا ماکسیم اورشکین (۳۸ساله)، مشاور ولادیمیر پوتین درامورمالی؛ ازجمله این جوانان هستند.
آنها در چارچوب اقتصاد شرایط جنگی راهبرد جدیدی در کسب درآمد برای روسیه درپیش گرفتند و آن چیزی نبود جز الزام کشورهای اروپایی درسال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱) به پرداخت با روبل و نه با دلار یا یورو درمورد واردات از روسیه.
این جوانان هستند که درمورد قیمت فروش نفت خام روسیه در بازارهای بین‌المللی تصمیم می‌گیرند و نه شرکت های نفتی. بدین ترتیب آنها زمینه‌های انعقاد قراردادهایی را با جمهوری دموکراتیک کنگو، افغانستان و بحرین فراهم کرده‌اند. این تمرکزگرایی، امروزه منجر به کاهش اثرات تحریمها شده است.
منبع: تریبیون
