هوش مصنوعی چیست؟

گفت و گو با مهدی احمدی- مدیر واحد فناوری اطلاعات و ارتباطات فولاد سنگان در ادامه می خوانید:

درباره تاریخچه هوش مصنوعی توضیحاتی را ارائه نمایید.

با توجه به اینکه که هدف از هوشمندسازی افزودن توانمندی به ماشین آلات، تجهیزات و کامپیوترها برای فکر کردن و رفتار کردن همانند انسان هاست، تاریخچه پیدایش هوش مصنوعی به اوایل اختراع ماشین‌آلات صنعتی برمی‌گردد، اما در واقع از سال ۱۹۳۰ به بعد که بحث رایانه‌ها مطرح گردید هوش مصنوعی هم موضوعیت عینی یافت و به خصوص با توسعه نرم افزارها و الگوریتم های مختلف به منصه ظهور رسید.

در خصوص سطوح مختلف هوش مصنوعی توضیحاتی ارائه فرمایید.

هوش مصنوعی هم اکنون در سه سطح مطرح می‌باشد،

سطح اول هوش مصنوعی محدود یا ضعیف است. در این سطح تجهیزاتی که مجهز به این هوش هستند، دارای قدرت تحلیل و تفکر نیستند و فقط می‌توانند عملکرد های هوشمند محدودی داشته باشند که از قبل در آنها تعبیه شده است به عنوان مثال دستیار هوشمند اپل (سیری ) در این سطح قرار دارد که تنها می‌تواند وظایف خاصی را برایش تعریف شده در سطح محدود و با دقت قابل قبول انجام دهد.

سطح دوم هوش مصنوعی عمومی ‌و یا قوی است که سیستم‌هایی که در این سطح از توانایی هستند می‌توانند همانند ذهن انسان فکر کنند و پردازش انجام دهند و حتی تصمیم‌گیری نمایند، هوش مصنوعی سیستم ChatGPT تقریباً در این سطح قراردارد.

سطح سوم ابر هوش مصنوعی یا سوپر هوش مصنوعی است که در حال حاضر به صورت فرضیه وجود دارد و هنوز به منصه ظهور نرسیده است، این هوش توانایی پیشی گرفتن از مغز انسان را دارد و می‌تواند اعمالی مانند خلق آثار هنری شگرف، تصمیم‌گیریهای پیچیده و چندین معیاره و برقراری روابط عاطفی خیلی عمیق را انجام دهد و این خود می‌تواند خطری برای تمدن بشری محسوب شود.

همچنین هوش مصنوعی دارای شاخه های مختلفی است که عبارت است از :

علم داده (Data Science)
داده کاوی (Data Mining)
سیستم های خبره (Expert Systems)
یادگیری ماشین (Machine Learning)
یادگیری عمیق (Deep Learning)
منطق فازی (Fuzzy Logic)
رباتیک (Robotics)
پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing)
بینایی ماشین (Machin Vision)

مولفه های اصلی هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی دارای چهار مولفه است:

الف- شناسایی و درک: که عبارت است به کارگیری فناوری هایی نظیر بینایی ماشین، پردازش صوت و . . . برای شناسایی محیط و درک پدیده ها و اتفاقات

ب- تجزیه وتحلیل داده ها: که عبارت است از به کارگیری شیوه های تحلیلی، استنتاج و استنباط و فناوری هایی نظیر تشخیص گفتار، پردازش زبان طبیعی و . . .

پ- استدلال و برنامه‌ریزی: عبارت است از برنامه‌ریزی هوشمند و پیچیده برای رسیدن به اهداف تعریف شده و دستیابی به بهترین نتایج

ت- یادگیری: عبارت است یادگیری ماشین که از الگوریتم های یادگیری ماشینی و یادگیری عمیق برای توسعه توانمندی هوش مصنوعی استفاده می‌کند

آیا هوش مصنوعی آینده صنعت را تشکیل می‌دهد؟

هوش مصنوعی به دلیل خصوصیات و توانمندی هایی که دارد، قطعاً در آینده همه صنایع نقش مهمی‌ایفا خواهد کرد، زیرا باعث افزایش چشمگیر بهره وری و هوشمند شدن فرآیندهای صنعتی می‌گردد که خود منجر به بهبود بهره وری و افزایش تولید می‌شود. لذا ارزش افزوده حاصل از بکارگیری فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی در آینده قابل توجه است، استفاده از هوش مصنوعی در همه بخش های صنعت از جمله برنامه ریزی تولید، کنترل مواد اولیه، کنترل عملیات تولید، کنترل کیفیت، نگهداری و تعمیرات، زمان طراحی و کاهش تولید ضایعات مفید فایده است و باعث دگرگونی در این حوضه ها می‌شود و با استفاده از هوش مصنوعی در صنعت می‌توان از تصمیم گیری های موثرتر، فرآیندهای تولید چابک تر و دقیق تر و هزینه های کمتر برخوردار شد.

تاثیرات هوش مصنوعی بر امنیت سایبری چیست؟

هوش مصنوعی می‌تواند منجر به بهبود عملکرد سیستم امنیت سایبری سازمان شود و این کار را با جمع آوری اطلاعات وسیع از رخدادها و لاگ ها، تحلیل پیشرفته حوادث و انجام اقدامات خودکار جهت رفع یا کاهش تهدیدات انجام دهد. هوش مصنوعی در این راستا با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، می‌تواند به صورت خودکار و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به تشخیص حملات سایبری کمک کند.

با تحلیل داده‌های بسیار زیاد، هوش مصنوعی می‌تواند الگوهای ترافیک شبکه را بررسی کند و هرگونه رفتار ناهجار را تشخیص دهد. همچنین، با استفاده از شبکه‌های عصبی، هوش مصنوعی می‌تواند به صورت خودکار رفتار مشکوک کاربران را پیش‌بینی کند و در صورت لزوم به او و مدیران شبکه هشدار دهد و قبل از وقوع حوادث سایبری با انجام اقدامات هوشمند مانند بستن پورتها و مسیرهای نفوذ از وقوع حادثه جلوگیری نماید و یا در صورت وقوع حمله با جلوگیری از تسری نتایج به سایر بخش ها مانع از آسیب گسترده به دارایی ها و سیستم ها شود.

همچنین، هوش مصنوعی می‌تواند بهبود امنیت سایبری را با استفاده از تحلیل داده‌های بزرگ را انجام دهد و با تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ، می‌تواند الگوهای مشکوک در رفتار اجزای شبکه، کاربران و سیستم‌ها را شناسایی کند و در صورت لزوم، اقدام به بستن دسترسی به داده‌های مشکوک و ایجاد محدودیت کند.

چشم انداز و اثرات حاصل از خودآگاهی ماشین و تاثیر آن بر زندگی بشر را چگونه ارزیابی می‌نمایید؟

بشر همواره سعی داشته است که با انتقال اعمال مشتقت بار و تکراری به ماشین فرصتهای بهتری را برای رشد و بالندگی نسل خویش در سایر ابعاد ایجاد نماید، اما هوشمندسازی ماشین ها می‌تواند دریچه گسترده ای از فرصتها را برای توسعه علوم، انجام اکتشافات و اختراعات، درک ناشناخته های جهان و یاری به مغز انسان و توسعه ظرفیت های انسانی برای رسیدن به نتایج عظیم را فراهم نماید. هوش مصنوعی می‌تواند بر جنبه های مختلف زندگی انسان از جمله آموزش، پزشکی و مراقبت های بهداشت، سرگرمی، حمل و نقل، تجارت، اقتصاد، خانواده اثرگذار باشد، به‌طوری که کاربرد هوش مصنوعی در زندگی باعث می‌شود اکثر مردم در دهه‌های آینده وضعیت بهتری داشته باشند.

وضعیت آینده صنعت جهان در مواجهه با هوش مصنوعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

صنعت جهان با استفاده از کاربردهای هوش مصنوعی در حال دگرگونی گسترده است و در آینده هوش مصنوعی می‌تواند کاربردهای هوشمند زیادی را در صنایع ایجاد نماید از جمله:

ربات های صنعتی هوشمند و خودکار با دقت بالا
بهینه سازی فرآیندهای تولید با کمک یادگیری ماشین
استفاده از دوقلوی دیجیتال و کاهش هزینه های نت
پیش‌بینی قیمت مواد اولیه و قیمت‌گذاری هوشمند محصولات
توسعه و بهبود محصولات با کمک هوش مصنوعی
مدیریت زنجیره تامین هوشمند
مدیریت هوشمند انبار و موجودی
شخصی‌سازی محصولات هوشمند
کنترل کیفیت هوشمند و ضایعات صفر
مدیریت هوشمند حوادث ورخدادهای خط تولید

نقش ماشین ویژن و دوقلوهای دیجیتال در صنعت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

فناوری دوقلوی دیجیتال مزایای بسیاری را برای صنعت فراهم می‌کند از جمله:

فراهم آوردن امکان بهبود مداوم سیستم‌ها به وسیله تحلیل مدل‌های شخصی‌سازی شده
اطمینان از کیفیت محصول از طریق انجام آزمایشها به صورت Real-Time
اطمینان حاصل کردن از اینکه اهداف تولید تحت تاثیر تعمیر و نگهداری برنامه‌ریزی شده و دستور تعویض قطعات قرار نگیرد
افزایش قابلیت اطمینان و در دسترس بودن از طریق نظارت و شبیه‌سازی برای بهبود عملکرد
کاهش خطر تصادفات و زمان خرابی برنامه‌ریزی نشده و هزینه‌های تعمیر و نگهداری، از طریق پیش‌بینی خرابی پیش از وقوع
بررسی نتایج اصلاحات و تغییرات بر تجهیزات
کاهش زمان انجام عملیات نت

بینای ماشین در صنعت دارای کاربردهای زیر است:

نظارت بر مواد سمی‌و خطرناک
تشخیص اشیا
شناسایی نقص قطعات
کنترل کیفیت
بازرسی های چشمی

هوش مصنوعی را فرصت می‌دانید یا تهدید؟

هوش مصنوعی هم می‌تواند تهدید باشد و هم فرصت، پاسخ به این سئوال بستگی به نوع استفاده بشر از آن دارد. این فناوری از یک طرف می‌تواند کیفیت زندگی انسان را افزایش دهد و از سوی دیگر ممکن است حیات بشر را به چالش بکشاند و به عنوان یک رقیب منجر به نابودی انسان‌ها شود. تصمیماتی که انسان ها در خصوص نحوه استفاده از این فناوری خواهند گرفت و قوانینی که دولتها و سازمان ها در آینده وضع خواهند نمود مهترین عامل در تعیین پاسخ سئوال فوق خواهد بود.