نظام آموزشی و چالش‌های تربیت شهروندان آگاه در مقابله با پولشویی
حمید محمدعظیمی؛ کارشناس آموزش مبارزه با پولشویی
پولشویی، پدیده‌ای جهانی و تهدیدی جدی برای اقتصاد هر کشوری است که می‌تواند منجر به فساد مالی، تضعیف نهادهای اقتصادی و اجتماعی، و حتی تهدید امنیت ملی شود.
در ایران، برای مقابله با این معضل، علاوه بر تقویت سیستم‌های نظارتی و اجرایی، نیاز به آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نظام‌های آموزشی کشور، به‌ویژه نظام آموزش و پرورش و نظام آموزش عالی، می‌توانند نقش بی‌بدیلی در این فرایند ایفا کنند.
این مقاله به بررسی نقش این دو نهاد در آموزش مبارزه با پولشویی و لزوم اصلاح و بهبود روش‌های آموزشی در راستای مقابله با این پدیده پرداخته و راهکارهایی برای استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها ارائه می‌دهد.
نظام آموزش و پرورش: آغاز آگاهی از دوران مدرسه
آموزش‌های اولیه در دوران مدرسه، اساس شکل‌گیری نگرش‌های اقتصادی و اجتماعی دانش‌آموزان را می‌سازد. از این رو، آشنا کردن دانش‌آموزان با اصول پایه‌ای اقتصاد، مالیات، پولشویی و آثار منفی آن بر جامعه می‌تواند زمینه‌ساز تربیت نسل‌هایی آگاه و مسئول باشد که نسبت به فساد و پولشویی حساسیت بیشتری دارند.
۱. گنجاندن مباحث اقتصادی در برنامه‌های درسی
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که نظام آموزش و پرورش می‌تواند در این زمینه انجام دهد، گنجاندن مباحث مرتبط با اقتصاد و فساد مالی در برنامه‌های درسی مدارس است. آموزش مفاهیم ابتدایی مانند منابع مالی، نقش بانک‌ها، مالیات و مبارزه با پولشویی می‌تواند در پایه‌گذاری آگاهی مالی دانش‌آموزان مؤثر باشد. به‌ویژه درس‌هایی که به اخلاق اقتصادی، شفافیت و مسئولیت‌پذیری مالی پرداخته و دانش‌آموزان را از ابتدای دوره تحصیلی با مفاهیم فساد و پولشویی آشنا می‌کند، می‌تواند به تربیت نسل‌های آگاه و هوشمند کمک کند.
۲. برگزاری کارگاه‌های آگاهی‌بخشی
در کنار تدریس دروس رسمی، برگزاری کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی ویژه در مدارس می‌تواند به درک بهتر دانش‌آموزان از مسائل اقتصادی و مالی کمک کند. این کارگاه‌ها می‌توانند شامل شبیه‌سازی‌های عملی برای شناسایی پولشویی، تحلیل اخبار اقتصادی، و توضیح چگونگی آسیب‌های پولشویی به اقتصاد کشور باشند.
۳. تشویق به تفکر انتقادی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی
آموزش تفکر انتقادی و تحلیل موقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی یکی از ارکان مهم در جلوگیری از وقوع پولشویی است. با تشویق دانش‌آموزان به پرسشگری و ارزیابی راهکارهای مختلف اقتصادی، می‌توان آنها را به شهروندانی مسئول و آگاه تبدیل کرد که به‌راحتی فریب نخورده و در برابر فساد ایستادگی کنند.
نظام آموزش عالی: تربیت متخصصان و مدیران آگاه و متعهد
نظام آموزش عالی نیز در مبارزه با پولشویی نقش حیاتی ایفا می‌کند. دانشگاه‌ها به‌عنوان نهادهایی برای تربیت متخصصان، مدیران و سیاست‌گذاران آینده، باید از هم‌اکنون مسئولیت‌های خود را در قبال این معضل به‌طور جدی‌تر دنبال کنند.
۱. برگزاری دوره‌های تخصصی در زمینه مبارزه با پولشویی
دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی می‌توانند دوره‌های تخصصی در زمینه پولشویی، قوانین ضد پولشویی، و روش‌های پیشگیری و شناسایی آن راه‌اندازی کنند. این دوره‌ها می‌تواند برای دانشجویان رشته‌های مختلف مانند حقوق، اقتصاد، مدیریت، حسابداری و علوم سیاسی، به‌ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی، طراحی شود تا کارشناسان و متخصصان آینده با چالش‌های پولشویی به‌طور علمی و کاربردی آشنا شوند.
۲. ارتباط با سازمان‌های بین‌المللی و برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌ها
نظام آموزش عالی باید ارتباط خود را با نهادهای بین‌المللی و سایر کشورها در زمینه مبارزه با پولشویی گسترش دهد. برگزاری همایش‌ها، کنفرانس‌ها و کارگاه‌های بین‌المللی در این حوزه می‌تواند به انتقال تجربیات جهانی و آشنایی دانشگاهیان با بهترین شیوه‌های مبارزه با پولشویی کمک کند. این تعاملات نه تنها موجب ارتقای سطح دانش علمی می‌شود، بلکه به تقویت همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه نیز خواهد انجامید.
۳. آموزش اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری اجتماعی
در کنار آموزش‌های فنی و تخصصی، باید به آموزش اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری اجتماعی نیز توجه ویژه‌ای شود. دانشگاه‌ها باید به دانشجویان خود اصول اخلاقی حرفه‌ای در برخورد با فساد، پولشویی و سایر فعالیت‌های غیرقانونی را آموزش دهند. این امر در افزایش آگاهی و ایجاد تغییرات رفتاری مؤثر خواهد بود.
۴. توسعه تحقیقات علمی در زمینه پولشویی
دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد مراکز تحقیقاتی و پایان‌نامه‌های مرتبط با مبارزه با پولشویی، به تولید دانش جدید در این زمینه کمک کنند. انجام تحقیقات علمی و کاربردی می‌تواند به شناسایی راهکارهای نوین برای مقابله با این معضل و توسعه روش‌های پیشگیرانه کمک کند.
نتیجه‌گیری
نظام‌های آموزش و پرورش و آموزش عالی کشور می‌توانند با اتخاذ رویکردهای مناسب و برنامه‌ریزی دقیق، نقشی کلیدی در مبارزه با پولشویی ایفا کنند. آموزش مفاهیم اقتصادی و مبارزه با فساد از سنین پایین تا سطوح دانشگاهی، تربیت نسل‌های آگاه و مسئول را به دنبال خواهد داشت.
همچنین، دانشگاه‌ها به‌عنوان مراکز تولید علم و تخصص، باید از طریق دوره‌های آموزشی، همایش‌ها، و تحقیقات علمی در این حوزه، به ارتقای سطح آگاهی و مبارزه با پولشویی در کشور کمک کنند. همکاری مؤثر این دو نهاد می‌تواند به ایجاد جامعه‌ای شفاف‌تر، متعهدتر و مقاوم‌تر در برابر فساد مالی و پولشویی منجر شود.
