بازار با ترامپ جان گرفت، با خودرویی‌ها جان کند!
فاطمه حاج علی
گزارش بازار دوشنبه ۵ خرداد ۱۴۰۴ را می‌توان روایتی پرتنش و پرحاشیه از بازاری دانست که بین زخم تصمیمات داخلی و مرهم اخبار سیاسی خارجی، دست‌وپا می‌زند.
فضای دیروز، بیش از هر چیز تحت تأثیر دو عامل بود: اول، موج سردرگمی ناشی از تکذیب‌نامه‌های دیشب درباره ماجرای جنجالی واگذاری «تودلی‌های سایپا» و دوم، اظهارات مثبت دونالد ترامپ درباره روند مذاکرات با ایران که به‌گونه‌ای غافلگیرکننده توانست بازار را نجات دهد.
دیروز صبح، بازار با شوک روانی ناشی از تصمیمات مبهم و متناقض وزارت صمت، سازمان بورس و شرکت سایپا آغاز شد. شنبه‌شب، نامه‌ای با ادعای صدور از دبیرخانه سران قوا منتشر شد که به‌زعم سایپا، به‌طور رسمی دستور توقف واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه‌اش را صادر کرده بود.
سایپا بلافاصله آن را اطلاع‌رسانی کرد و همین امر باعث ریزش سنگین سهام خودرویی‌ها در روز یکشنبه شد. اما در کمتر از ۲۴ ساعت، چندین تکذیبیه از سوی مقام‌های دولتی و نهادهای مرتبط منتشر شد که اصل ماجرا را زیر سؤال برد.
این ناهماهنگی‌ها و رفتارهای شتاب‌زده، نه‌تنها بر سردرگمی فعالان بازار افزود، بلکه اعتماد عمومی به شفافیت تصمیمات کلان را هم مخدوش کرد. چرا شرکتی مانند سایپا باید بدون بررسی دقیق و دریافت تأییدیه رسمی، نامه‌ای مبهم را عمومی کند؟ و چرا نهادهای بالادستی، تا این حد در پاسخگویی و شفاف‌سازی کند و دوپهلو عمل می‌کنند؟ این سوالات طی دو روز گذشته در تمام محافل بورسی مطرح است.
در این میان، صحبت‌های دیشب دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ورق را تا حدی برگرداند. او در اظهارنظری کوتاه اما پرطنین گفت: «ما دیروز و امروز مذاکرات بسیار خوبی با ایران داشتیم.» همین یک جمله، با وجود ابهام ذاتی‌اش، مانند قطره آبی بر آتش بازار عمل کرد. بسیاری از گروه‌های بورسی، به‌ویژه نمادهای دلاری و صادرات‌محور، واکنشی مثبت نشان دادند و شاخص کل پس از نوسانات اولیه، مسیر صعودی به خود گرفت.
این اتفاق، بار دیگر این واقعیت را عیان کرد که بازار سرمایه ایران تا چه حد به سیگنال‌های سیاسی، آن هم از نوع خارجی‌اش، حساس است. تلخ اما واقعی است که بسیاری از فعالان اقتصادی، اعتماد بیشتری به سیگنال‌های سیاسی واشنگتن دارند تا به تصمیمات دولت و نهادهای داخلی. این پدیده، حاصل سال‌ها بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری اقتصادی و ناهماهنگی‌های تصمیم‌سازان کشور است.
در همین فضا، عملکرد سازمان بورس هم بار دیگر زیر ذره‌بین قرار گرفت. انتقادات از سازمان، از دو منظر مطرح شد: اول، ضعف در نظارت پیشینی بر اطلاعیه‌های حساس شرکت‌های بورسی مانند سایپا؛ و دوم، ناتوانی در پاسخگویی و مدیریت افکار عمومی در شرایط بحرانی. برخی تحلیلگران پیشنهاد داده‌اند که سازمان بورس باید با قاطعیت از سایپا و ایران‌خودرو بخواهد گزارشی شفاف، دقیق و زمان‌بندی‌شده از برنامه واگذاری‌های خود ارائه دهند تا اعتماد از دست رفته بازسازی شود.
در کنار گروه خودرو، سایر صنایع نیز امروز با احتیاط و البته امیدوار حرکت کردند. نمادهای معدنی و پتروشیمی، که همواره تحت‌تأثیر اخبار ارزی و روابط خارجی هستند، رشد ملایمی را تجربه کردند. به نظر می‌رسد اگر روند مثبت مذاکرات ادامه یابد و ثبات نسبی در سیاست‌گذاری داخلی شکل بگیرد، بازار بتواند در مسیر منطقی‌تری حرکت کند.
از منظر روانی، امروز را می‌توان روز پیروزی اخبار خارجی بر ناکارآمدی داخلی دانست. اما این پیروزی، شکننده و موقتی است. اگر دستگاه‌های تصمیم‌گیر و نهادهای حاکمیتی نتوانند فضای اعتماد را بازسازی کنند، بازار به‌زودی دوباره به لاک بی‌اعتمادی فرو می‌رود؛ لاکی که در آن، حتی مثبت‌ترین سیگنال‌ها هم کارگر نخواهند افتاد.
در نهایت، باید پذیرفت که بازار سرمایه، بیش از آن‌که نیازمند «تزریق پول» باشد، به «تزریق اعتماد» نیاز دارد؛ اعتمادی که نه با وعده‌های شفاهی و اطلاعیه‌های عجولانه، بلکه با شفافیت، هماهنگی، پاسخگویی و ثبات در سیاست‌گذاری احیا می‌شود.
