نقش بیت کوین در رنسانس هنری
دکتر امیرعباس امامی
تا چند سال پیش، هیچ هنرمند بیست و چند سالهای فکرش را هم نمی کرد که در آینده فرصتی برای او پیش خواهد آمد تا پست‌هایی که رایگان برای بازدید مخاطبان به اشتراک گذاشته است را به لطف بیت کوین و ارزهای دیجیتال، با قیمت‌های چند هزار دلاری به فروش برساند.
برخی از پژوهشگران تاریخ هنر، ۳ عامل اصلی را دلیل شکل‌گیری اولین رنسانس فرهنگی در تاریخ بشریت می دانند:
غیرمتمرکز بودن پول، شبکه ارتباطی و هویت اعضای مختلف جامعه. به نظر میرسد امروز نیز پس از چند قرن که از رنسانس می‌گذرد، با اینکه در عصر پیشرفت‌های تکنولوژیکی زندگی می‌کنیم، دوباره برخی از این ویژگی ها در جامعه بروز و ظهور پیدا کردهاند.
به نظر میرسد که رواج بیت کوین و رمزارزهای دیجیتال، رنسانس هنری دیگری را آغاز کرده است، رنسانسی که تازه مراحل ابتدایی آن را تجربه می‌کنیم.
بیت کوین و شبکه مالی و ارتباطی غیر متمرکز
مورخان هنر، عقیده دارند که در طول زمان، رنسانس‌های زیادی اتفاق افتادهاند، اما هیچکدام از این رنسانس‌های فرهنگی و هنری، به اندازه تحولی که بین قرن‌های چهاردهم تا هفدهم رخ داد، در دگرگونی و پیشرفت زندگی بشر تأثیرگذار نبوده‌اند. چرا که اولین بار در قرن چهاردهم بود که امکان دسترسی به پول، شبکه ارتباطی و فناوری به صورت غیر متمرکز به وجود آمد.
یکی از عواملی که سبب شد اولین رنسانس هنری موفق در تاریخ بشر، ۳ قرن ادامه پیدا کند، هوشمندی روشنفکران آن عصر در بهره‌گیری از مزایای سیستم غیر متمرکز مالی بود که به لطف تحول در نظام بانکداری ایجاد شده بود.
در این سیستم جدید به دلیل رواج سفته و براتهای بانکی، مردم این اجازه را پیدا کردند تا بدون محدودیتهای گذشته، نقدینگی را جابه‌جا کنند و با هم داد و ستد داشته باشند.
تا قبل از این تحولات، لازم بود که نهاد کلیسا بر تمامی نقل و انتقالهای مالی مهر تأییدی بزند و همین مسأله جابه‌جایی پول را در قرون وسطی بسیار مشکل میکرد. در زمان پیدایش رنسانس، با حذف این نظارت، روند جابه‌جایی پول غیر متمرکز شد.
یکی از فواید این نظم نوین مالی، سهولت مسافرت برای مردم بود؛ چرا که تا پیش از آن به دلیل عدم امکان دسترسی به پول، مسافرت و جابه‌جایی برای مردم عادی بسیار دشوار و تقریبا غیر ممکن بود.
امروزه نیز بیت کوین با تمرکززدایی از پول، فرصت‌های مشابهی در اختیار مردم جهان قرار داده است. این روزها در هر کجای این دنیای پهناور که باشید، فقط کافی است به اینترنت دسترسی داشته باشید تا به واسطه بیت کوین قادر باشید هر نوع تراکنش مالی که مد نظرتان است را نهایی کنید.
انقلاب دیگری که در موفقیت رنسانس فرهنگی قرن ۱۴ نقشی حیاتی داشت، اختراع صنعت چاپ بود، چرا که به لطف این اختراع از ارتباطات انسانی نیز تمرکززدایی شد و انتقال پیام دیگر به روابط چهره به چهره محدود نماند.
نکته جالب اینکه در سالهای آغازین رواج صنعت چاپ نیز مثل این روزهای ما در عصر دیجیتال، بیشتر کتابهای مصوری چاپ میشدند که به نوعی شبیه میمهای پرطرفداری بودند که امروزه در شبکههای اجتماعی دست به دست میشوند. صنعت چاپ و مهارت تصویرسازی، اشتراک‌گذاری ایده‌های مختلف را بسیار ساده کرد و سرعت بخشید.
تمرکز زدایی از ایدهها، یکی دیگر از دستاوردهای بیت کوین برای عصر دیجیتال است. بیت کوین با فراهم آوردن استقلال مالی به دور از نظارت نهادهای دولتی، به کاربران فرصت میدهد هر عقیده و ایده معترضانه‌ای را بدون ترس و واهمه از عواقب مالی یا معنوی آن در اینترنت منتشر کنند.
استقبال از طراحی و انتشار میم های انتقادی نسبت به اوضاع و احوال زمانه و محبوبیت این تصاویر به ظاهر ساده در بین کاربران، نشان میدهد که بار دیگر و چند قرن پس از ابداع صنعت چاپ، شاهد تمرکززدایی از ایدهها در زندگی روزمره اعضای جامعه هستیم.
بیت کوین و بازاندیشی مفهوم هویت
بیت کوین با بازاندیشی ارزش پول به شهروندان دنیای دیجیتال آموخته است که با اتکا به فناوری میتوان در مورد معنا و فلسفه وجودی هر مفهومی اندیشه‌ورزی و تردید کرد.
در قرن ۱۴ میلادی نیز، همین موضوع بود که روشنفکران و مردم عادی را تشویق می کرد تا درباره چرایی ارزشهای قدیمی بیندیشند و به فکر اصلاح و جایگزینی قوانینی باشند که دیگر کاربرد و اعتبار خود را برای جامعه انسانی از دست داده اند.
علاوه بر این، درست مثل رنسانس فرهنگی اروپا در سالهای پایانی قرون وسطی، ابداع و رواج بیت کوین، هنرمندان عصر دیجیتال را تشویق می کند تا نگرش و برداشت خود را از واقعیت و امر واقع تغییر دهند و مانند این ارز دیجیتال که تعریف پول واقعی را تغییر داده است، واقعیت را با شکل و سبک جدیدی به مخاطب عرضه کنند.
دسترسی به مخاطب و مشتری خارجی همواره یکی از دغدغه های هنرمند ایرانی بوده است. مرور تاریخ هنر کشور ایران نیز نشان می دهد که هر زمان هنرمند ایرانی فرصت حضور روی صحنه های جهانی را به دست آورده است، شکوفایی و پیشرفت هنری جامعه نیز سرعت بیشتری به خود گرفته است.
بیت کوین بهترین تکنولوژی است که میتواند مجوز ارتباط هنرمند ایرانی را با بازارهای جهانی صادر کند و محدودیت های قدیمی را از پیش پای هنرمندان بردارد. کم‌رنگ شدن مرزبندی‌های جغرافیایی از جمله عواملی بود که روند تحولات رنسانس فرهنگی را بین قرن‌های چهاردهم تا هفدهم، سرعت بخشید.
رواج بیت کوین نیز در روزگار ما تقریبا مرزهای ترسیم شده بین کشورها را از میان برداشته است و همین ویژگی، بهترین فرصت را برای عرض اندام هنرمند ایرانی در بازارهای جهانی فراهم آورده است.
اگر شرایط امروز خود را با گذشتگان مقایسه کنیم، احتمالا ما حال و روز آن نسلی را داریم که در سالهای آخر قرون وسطی زندگی میکردند و دوران گذار از قرون وسطی به عصر رنسانس را تجربه می کردند.
به همین دلیل هیچ بعید نیست مورخان نسلهای آینده از دوران ما به عنوان عصر فروپاشی یاد کنند، عصری که بسیاری از نهادها و ساختارهای اجتماعی آن سقوط کرده بودند و جایگزینی نیز برای این نهادها در دسترس نبوده است.
شاید بسیاری از ما به این مسأله بی‌توجه باشیم، اما ما جزو آن دسته از مسافران تاریخ هستیم که در عصر تغییر و تحولات اجتماعی زندگی می کنند و همین تغییرات بنیادین است که به تدریج زمینه ظهور رنسانس هنری و فرهنگی را در یک جامعه فراهم میآورد.
