بررسی تدوام سقوط ارزش ین ژاپن بدون نگرانی مقامات این کشور

ترجمه: محمود نواب مطلق

ارزش ین ژاپن به پائین ترین حد خود در مقابل دلار از سال ۱۹۹۸(۱۳۷۷) تاکنون رسید. روزدوشنبه ۱۳ژوئن (۲۳ خرداد) هردلار معادل ۱۹/۱۳۵ ین بود.

ارزش پائین ین گرچه می‌تواند منجر به تقویت صادرات ژاپن شود و از این مسیر تولید ثروت کند اما در وضعیت کنونی افزایش قیمت انرژی این ضعف ارزش پول ملی عامل تورم شده است.

به رغم  آنکه افزایش قیمت در ژاپن تحت کنترل است؛ خانوارهای این کشور که به چنین پدیده‌ای عادت ندارند از آن ناراضی هستند و این امر دولت را مجبور کرده در سیاستهای پولی خود تجدید نظر کند.

چه بر سر ین ژاپن آمده؟

برابری ین در مقابل دلار به پائین‌ترین حد خود طی ۲۴ سال اخیر رسیده و این کاهش ارزش پولی ملی از ماه مارس(اسفند۱۴۰۰) تشدید شده است. دوشنبه ۱۳ژوئن( ۲۳ خرداد) صبح هردلار معادل ۱۹/۱۳۵ ین بود. البته کمی بعد به ۷۰/۱۳۴ ین رسید.

برای درک بهتر این پدیده باید به رخدادهای داخل آمریکا نیز توجه کرد. براساس آمار منتشرشده روزجمعه ۱۰ژوئن (۲۰ خرداد) این کشور در ماه‌مه (‌اردیبهشت) شاهد افزایش  ۶/۸ درصدی سالانه قیمت مصرف‌کننده بود.

این رقم برای ماه آوریل (فروردین)معادل ۳/۸ درصد اعلام شد. افزایش قیمتی که از سال۱۹۸۱(۱۳۶۰) تا کنون بی‌سابقه بوده‌است.

این امر منجر به اتخاذ سیاست های پولی انقباضی از سوی بانک مرکزی آمریکا شد. از اینرو در اوایل ماه مه (۱۱ اردیبهشت) نرخ اصلی بهره  بانک‌مرکزی آمریکا برای اولین بار از سال ۲۰۰۰(۱۳۷۹) نیم واحد افزایش یافت.

هدف از این افزایش مقابله با تورمی ذکر شده که خیال پائین آمدن ندارد. به همین دلیل تداوم افزایش نرخ اصلی بهره در ماه سپتامبر (شهریور) نیز دور از انتظار نیست.

بنابراین فاصله فزاینده میان سیاستهای بانک مرکزی ژاپن و آمریکا منجر به سقوط شدید ارزش ین شده است. درحقیقت ژاپن تصمیم گرفته سیاست انبساطی شدید پولی را با پائین نگه داشتن نرخ اصلی بهره بانک‌مرکزی خود حفظ کند.

نرخ سپرده‌های مؤسسات مالی نزد بانک مرکزی ژاپن در حال حاضر به منظورتشویق به سرمایه‌گذاری و وام دادن در اقتصاد واقعی فقط یک‌درصد است. افزایش قیمتهای سالانه در ژاپن بدون احتساب محصولات تازه در ماه آوریل( فروردین) به ۱/۲درصد رسید. گرچه این رقم برای ژاپن از سال ۲۰۱۵(۱۳۹۴) تاکنون سابقه نداشته اما از کشورهای اروپایی و آمریکا بسیار کمتر است.

به‌علاوه بانک مرکزی ژاپن انتظار ندارد نرخ تورم فعلی بیشتر از سال مالی ۲۰۲۳-۲۰۲۲(۱۴۰۱-۱۴۰۲)  که از ماه آوریل ( فروردین) آغازشده، ادامه یابد.

با اینحال همین افزایش کم قیمت‌ها به ویژه در مورد انرژی و مواد اولیه که بیشتر ناشی از جنگ روسیه و اوکراین است، موجب نارضایتی خانوارهای ژاپنی را فراهم کرده؛ ژاپن در حقیقت بزرگترین وارد کننده انرژی فسیلی می شود، بنابراین ضعف ین در برابر دلار قیمت واردات را افزایش می‌دهد. به ویژه آنکه مردم ژاپن که از سال ۱۹۹۰(۱۳۶۹) تاکنون شاهد تورم منفی بوده‌اند به افزایش قیمتها عادت ندارند.

«هاروهیکو کورودا» رئیس بانک‌مرکزی ژاپن روزچهارشنبه ۸ژوئن (۱۸خرداد) در اظهاراتی جنجالی گفته بود مردم ژاپن به دلیل انباشت پس‌انداز در دوران کرونا درمقابل تورم کنونی کمتر آسیب می‌بینند؛ اما ناچار شد از این گفته آشکاراعقب‌نشینی کند.

این مقام بانک مرکزی ژاپن دوشنبه۱۳ ژوئن(۲۳خرداد) اذعان داشت: «بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط در بازار ملی ژاپن در حال حاضر تحت فشار هستند. کاهش مداوم و سریع ارزش ین در برابر دلار فعالیتهای اقتصادی را دچار وقفه می‌کند. این بی‌اطمینانی هرگونه پیش‌بینی درفعالیتهای اقتصادی را ناممکن  می‌کند و تأثیرمنفی بر اقتصاد می‌گذارد.»

این وضعیت اعتماد به حفظ دارایی‌ها به شکل را نیز کاهش می‌دهد. از سوی دیگر افزایش قیمت واردات ناشی از ین ضعیف در برابر دلار منجر به کسری تجاری بیشتر می‌شود. این کسری تجاری در ماه ژانویه(دی ۱۴۰۰) به بدترین سطح ماهانه خود طی ۸ سال گذشته رسید. «شونیچی سوزوکی» وزیر دارایی ژاپن در اظهاراتی معنا دار روز دوشنبه۱۳ ژوئن(۲۳خرداد) گفت:« ین ارزان هم جنبه  منفی دارد، هم جنبه  مثبت.»

او هم مانند رئیس بانک مرکزی ژاپن معتقد است برای مقابله با افزایش قیمت واردات باید دستمزدها افزایش یابد تا شرایط اقتصادی معقولی پدید آید. جنبه مثبت این ین ضعیف برای صادرکنندگان است. مانند غول ژاپنی خودرو یعنی تویوتا که بدین طریق  می‌تواند سود خود را در خارج از کشور به مقادیر فراوان ین تبدیل کند.

درمورد صنعت گردشگری نیز که ارز وارد کشور می‌کند این امر جنبه مثبتی دارد. این صنعت از مهمترین منابع رشد اقتصاد ژاپن قبل از همه‌گیری کرونا بود.

با این حساب به نظر نمی‌رسد مقامات ژاپنی  درحال حاضر چندان از این وضعیت نگران باشند و تصمیمی بگیرند. اما ظرف چند هفته آینده تحولاتی رخ خواهد داد. بانک مرکزی، وزارت دارایی و پلیس مالی ژاپن در یک اقدام نادر با صدور بیانیه‌ای مشترک هفته گذشته اعلام کردند برای مقابله با سقوط ین اقداماتی در حال بررسی دارند، اما هیچ اشاره‌ای به این جزئیات آن نکردند.

جلسه دو روزه منظم پنجشنبه و جمعه  بانک‌مرکزی نیز به همین منظور پیش‌بینی شده‌است. البته مداخله یکجانبه توکیو در بازار ارز در وضعیت کنونی همانند چرخش در سیاست های بانک‌مرکزی ژاپن غیر محتمل است. از نظر مقامات این کشور شرایط فعلی اقتصادی هنوز اقتضا نمی‌کند سیاستهای مالی انقباضی اتخاذ شود.

منبع: روزنامه تریبیون