فورک چیست؟
احسان فیض‌الهی
ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین و اتریوم از یک نرم‌افزار منبع باز و غیرمتمرکز استفاده می‌کنند که باعث می‌شود هر‌کسی بتواند در شبکه آنها که بلاک‌چین نام دارد، مشارکت کند.
به گزارش فینوپیا، دلیل نام‌گذاری این شبکه‌ها، تحت‌عنوان بلاک‌چین این است که آنها در واقعیت هم از چندین بلوک داده تشکیل شده‌اند. برای درک بهتر بلاک‌چین، قطاری را باید تصور کرد که از واگن‌های (بلوک‌ها) زیادی تشکیل شده و بسیار طولانی است.
در این بلاک‌چین‌ها می‌توان تمام تراکنش‌های انجام‌شده را ردیابی کرد و بدیهی است از آنجا که منبع باز هستند، برای حفظ و توسعه خود باید به جوامعشان متکی باشند.
فورک‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که اعضای جامعه یک ارز دیجیتال بخواهند تغییری در بلاک چین و قوانین اساسی آن ایجاد کنند. وقتی این اتفاق می‌افتد، بلاک‌چین به دو شاخه تقسیم می‌شود. هر دو شاخه تاریخچه مشترکی خواهند داشت، اما شاخه دوم به سمت دیگری حرکت خواهد کرد.
مسئله این است که اکثر ارزهای دیجیتال توسعه‌دهندگان مستقلی دارند که مسئولیت اجرای تغییرات و بهبود شبکه را برعهده دارند. درست مانند تمام نرم‌افزارها و شبکه‌های اینترنتی که نیاز به ارتقا و بهبود دارند، بلاک‌چین‌ها هم به دلایل مختلفی به‌روزرسانی می‌شوند.
برای مثال می‌توان به افزودن قابلیت‌های جدید، مقابله با خطرات امنیتی و حل اختلافات جامعه ارز دیجیتال اشاره کرد. علاوه بر این، توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال جدید با اجرای فورک‌ها می‌توانند توکن‌ها و اکوسیستم‌های جدیدی هم ایجاد کنند.
فورک‌ها به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند: سافت فورک (Soft fork) و هارد فورک (Hard fork). سافت فورک تقریباً به معنی ارتقاء نرم‌افزاری یک بلاک‌چین است.
این یعنی کاربران بلاک‌چین می‌توانند همانند گذشته از آن و آدرس‌های قدیمیشان استفاده کنند. زمانی که اکثر نودها قابلیت‌های به‌روزرسانی‌شده و جدید را می‌پذیرند، نودهای باقی‌مانده نمی‌توانند بلاک جدیدی ثبت کنند.
سافت فورک‌ها همیشه باعث دو شاخه شدن بلاک‌چین نمی‌شوند. اگر اکثریت نودها از قوانین جدید تبعیت نکنند، بلاک چین اصلی ادامه می‌یابد.
توسعه‌دهندگان برای اینکه مطمئن شوند چنین اتفاقی نمی‌افتد، یک نظرسنجی عمومی بین اعضای جامعه ارزهای دیجیتال برگزار می‌کنند. در نهایت، اگر اکثریت اعضاء به پیشنهادات موجود رأی مثبت بدهند، توسعه‌دهندگان نیز روی طرح‌های موردنظر کار می‌کنند.
در این زمینه می‌توان به سافت فورک تپروت (Taproot) در شبکه بیت‌کوین اشاره کرد.
ابتدا، شایان ذکر است که نظرسنجی‌های شبکه بیت کوین از بین ماینرهای این ارزهای دیجیتال انجام می‌شود و فورک تپروت نیز با موافقت ۹۰ درصدی آنها برای بهبود حریم خصوصی بلاک‌چین بیت‌کوین انجام شد.
در هارد فورک‌ها، کد یک بلاک‌چین آن‌قدر تغییر می‌کند که نسخه جدید دیگر با بلوک‌های قبلی سازگاری ندارد. در این حالت، بلاک چین به دو بخش تقسیم می‌شود: بلاک چین اصلی و نسخه جدیدی که از قوانین جدیدی هم دارد.
در هارد فورک‌ها توسعه‌دهندگان یک ارز دیجیتال کاملاً جدید ایجاد می‌کنند. برای مثال می‌توان به بیت کوین کَش و اتریوم کلاسیک اشاره کرد که از طریق هارد فورک‌ها از بلاک چین اصلیشان ایجاد شدند.
اتریوم کلاسیک در سال ۲۰۱۶ و بعد از هارد فورک بلاک چین اتریوم ایجاد شد. در این زمان اکثر اعضای جامعه اتریوم تصمیم گرفتند برای محافظت از این ارز دیجیتال در برابر حملات هکرها به‌روزرسانی‌های جدیدی انجام دهند.
در نهایت، بلاک‌چین کاربرانی که حاضر نشدند از این به‌روزرسانی‌ها و قوانین جدید تبعیت کنند، اتریوم کلاسیک نام گرفت. در حال حاضر، اتریوم کلاسیک هش ریت بسیار پایینی دارد و همین مسئله باعث شده است که بارها مورد حمله هکرها قرار بگیرد.
برای بررسی تأثیر فورک‌ها بیایید بلاک چین اتریوم را در نظر بگیریم. بلاک‌چین اتریوم برای اجرای «قراردادهای هوشمند» طراحی شده است.
قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که به‌طور خودکار مجموعه‌ای از اقدامات از قبل تعیین‌شده را با رعایت نکاتی خاص اجرا می‌کنند.
برنامه‌هایی که با استفاده از قراردادهای هوشمند ایجاد می‌شوند، می‌توانند از بازی گرفته تا برنامه‌های موجود در بخش امور مالی غیرمتمرکز متفاوت باشند.
بلاک‌چین اتریوم، به‌عنوان پلتفرمی که تمام این برنامه‌ها را اجرا می‌کند، به‌نوعی شبیه به سیستم‌عامل رایانه‌ها است. در این صورت، فورک‌های مختلف اتریوم (اتریوم، اتریوم کلاسیک و اتریوم ۲.۰ که قرار است در آینده رونمایی شود) شبیه به نسخه‌های جدید یک سیستم‌عامل هستند که خصوصیات یا ویژگی‌هایی را اضافه می‌کنند که نسخه‌های قبلی ممکن است آنها را نداشته باشند.
فورک‌های قدیمی ممکن است به‌عنوان یک پلتفرم پایدار و اثبات‌شده به مسیر خود ادامه دهند و فورک‌های جدیدتر هم می‌توانند در کنار آنها راه‌های کاملاً جدیدی را ارائه دهد. گفتنی است که نسخه‌های قدیمی‌تر و جدیدتر در نهایت می‌توانند ادغام شوند یا اینکه به‌صورت جداگانه به مسیر تکامل خود ادامه دهند.
نکته حائز اهمیتی که باید آن را در نظر بگیریم، این است که همان‌طور که در ابتدا گفتیم، زمانی که یک هارد فورک رخ می‌دهد و بلاک چین موردنظر به دو شاخه تقسیم می‌شود، تاریخچه این دو شاخه یکسان و شامل تراکنش‌ها هم می‌شود.
پس وقتی بعد از هارد فورک ارز دیجیتال جدیدی ایجاد می‌شود، کاربرانی که ارز دیجیتال اصلی را نگهداری کرده‌اند، به همان مقدار باید ارز دیجیتال دوم را هم به‌طور کاملاً رایگان دریافت کنند تا تاریخچه دو ارز دیجیتال یکسان باشد.
در این میان می‌توان به بیت کوین کش اشاره کرد. این ارز دیجیتال از هارد فورک بلاک چین اصلی بیت‌کوین و با هدف رشد مقیاس‌پذیری آن در سال ۲۰۱۷ ایجاد شد.
از آنجا که هولدرهای بیت کوین می‌دانستند با اجرای این هارد فورک بیت کوین کش مجانی دریافت می‌کنند، تلاششان را کردند تا بیت کوین بیشتری بخرند و در نتیجه تقاضای این ارز دیجیتال رشد کرد.
با رشد تقاضای بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین ارز دیجیتال جهان، قیمت آن هم افزایش یافت.
آخرین نکته قابل‌توجهی که می‌بایست هنگام اجرای فورک‌ها و مخصوصاً هارد فورک‌ها در نظر بگیریم، جو سرمایه‌گذاران است. زمانی که اکوسیستم تِرا و ارز دیجیتیال آن، یعنی لونا سقوط کرد، بسیاری از سرمایه‌گذاران نسبت به آن و توسعه‌دهندگان احساس بدی پیدا کردند.
در این میان شایعه‌های زیادی هم درمورد کلاهبرداری بودن آن پخش شد. همین مسئله باعث شد تا بعد از اجرای فورک آن و راه‌اندازی لونا ۲.۰، سرمایه‌گذاران سریعاً توکن‌های خود را بفروشند.
در نهایت نیز قیمت لونا ۲.۰ تنها دو روز (۷ خرداد تا ۹ خرداد) پس از راه‌اندازی آن حدود ۷۰ درصد کاهش یافت.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم، این است که با وجود تمام انتقاداتی که به فورک‌ها می‌شود و نیز با وجود کاستی‌های آنها، پیشرفت صنعت بلاک‌چین تا حد زیادی به این رخدادها بستگی دارد و تنها از این طریق است که اعضای جامعه یک بلاک چین می‌توانند نظر خود را با صدایی بسیار بلند اعلام کنند.
