افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره سناریوهای بنزینی دولت چهاردهم
پس از اظهارات رئیس‌جمهوری و معاون اول او درباره غیرمنطقی بودن قیمت بنزین، مسعود پزشکیان در اولین نشست خبری خود نیز بر ناترازی سوخت تاکید کرد. موضوعی که بوی احتمال افزایش قیمت بنزین را به مشام می‌رساند.
به گزارش تجارت نیوز، در روزهای گذشته نظرات متعددی درباره قیمت بنزین در کشور بیان شده است؛ از اظهارات بنزینی پزشکیان مبنی بر غیرمنطقی بودن واردات بنزین به دلار و فروش آن با یارانه گرفته تا صحبت‌های محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری، در مراسم تودیع و معارفه وزرای نفت.
عارف در این مراسم متذکر شد، کدام عقل سلیم می‌پذیرد که بنزین با دلار وارد و ۱۵۰۰ تومان فروخته شود. البته معاون اول رئیس‌جمهور، بلافاصله حرف خود را تصحیح کرد و گفت این حرف‌ها به معنای آزادسازی قیمت بنزین نیست.
باید گفت شاید این صحبت‌ها به معنای آزادسازی قیمت بنزین نباشد، اما شواهد حاکی از تصمیم دولت مبنی بر گران کردن بنزین است. این اظهارنظرها حاشیه‌های بسیاری به دنبال داشته و گمانه‌زنی‌ها راجع به افزایش قیمت بنزین را بالا برده است.
تداوم راهکارهای ناکارای بنزینی
مسعود پزشکیان در زمان انتخابات وعده داده بود قیمت بنزین را افزایش نمی‌دهد. اما پس از روی کار آمدن، همراه با تیم منتخب خود، بارها حرف‌هایی زد که گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال افزایش قیمت بنزین را بالا برد.
در کنار این گمانه‌زنی‌ها، مشکل سوخت‌رسانی به دو استان گیلان و مازندران در تعطیلی‌های میانه شهریور، توجه بسیاری از مردم را به عامل این اتفاق جلب کرد. موضوع کمبود بنزین بارها از زبان مسئولان عنوان شد و راهکارهای ناکارایی به منظور جبران این کمبود نیز در دستور کار قرار گرفت. از افزایش ناگهانی قیمت بنزین در دولت روحانی و دولت احمدی‌نژاد تا روی آوردن به تولید بنزین پتروشیمی در دولت احمدی‌نژاد و دولت رئیسی، همه از راهکارهای ناکارایی بود که به منظور بحران بنزین در دستور کار قرار گرفت و اعتراضات متعددی برانگیخت.
سوال اینجاست در کشوری نفتی که توان تولید بنزین دارد، چرا با کمبود بنزین مواجه‌ایم و چرا راهکارهای ارائه‌شده تاکنون ناکارا بوده‌اند؟
فرسودگی پالایشگاه‌ها و کاهش توان تولید
اگر نگاهی به روند توسعه پالایشگاه‌ها در سراسر کشور و وضعیت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی بیندازیم، تا حدی بحران مشخص می‌شود. توسعه نیافتن پالایشگاه‌های موجود و ساخته نشدن پالایشگاه‌های جدید به فراخور مصرف کشور، به بحران ناترازی بنزین دامن زده است.
در همین زمینه، مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با ایلنا توضیح داد، در حال حاضر مصرف بنزین از تولید پالایشگاه‌ها بیشتر است و شکی در آن نیست؛ زیرا در چند سال گذشته بعد از ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس که کاندنسیت را تبدیل به بنزین می‌کند، پالایشگاه بزرگ دیگری در کشور ساخته نشد و برنامه‌ای برای افزایش تولید و بهبود ظرفیت پالایشگاه‌ها تعیین نشده است.
او در ادامه تاکید کرد، اگر گفته شود با افزایش قیمت بنزین می‌توان ناترازی را حل کرد، حرف بیهوده و اشتباهی است. با میراثی که دولت سیزدهم برای دولت چهاردهم گذاشته و همچنین حجم بالای تورم، اگر دولت یک اشتباه محاسباتی دیگر مثل افزایش قیمت بنزین هم مرتکب شود، مشکلات چند برابر می‌شود و بهمن و دومینویی که ایجاد می‌کند مسلماً غیرقابل تصور خواهد بود.
حال سوال اساسی اینجاست چرا در کشوری که بخش بزرگی از اقتصاد آن به نفت وابسته است، توسعه پالایشگاه‌های موجود و ساخت پالایشگاه جدید در دستور کار قرار نمی‌گیرد؟ مسئولان به منظور گذار به اقتصاد غیرنفتی و رفع موانع بر سر راه تولید نیز تلاشی نمی‌کنند. حال اگر بودجه کشور نه صرف تولید و توسعه اقتصاد نفتی می‌شود و نه صرف مانع‌زدایی از اقتصاد غیرنفتی، پس صرف چه اموری می‌شود؟
اعتراف به روی آوردن به گران‌ترین گزینه ممکن
در حاشیه اظهارات عارف و پزشکیان، به نظر می‌رسد مسئولان دیگر از بیان واردات بنزین ابایی ندارند. در چندین ماه گذشته وقتی از مسئولان سوال می‌شد که ادعای واردات بنزین به منظور کمبود بنزین صحت دارد یا نه، پاسخی داده نمی‌شد. تجارت‌نیوز در جریان صحت ادعای واردات بنزین در کشوری نفتی، بارها از وزارت نفت پیگیری کرد و تنها یک بار این ادعا تایید شد، آن هم در شرایطی که مصاحبه‌شونده تاکید می‌کرد اسمی از او آورده نشود!
حال دو شخص اول دولت به‌راحتی به واردات بنزین اعتراف می‌کنند و از رویه آن ناراضی هستند. این در حالی است که در بین راهکارهای موجود برای جبران کمبود بنزین، واردات گران‌ترین گزینه ممکن است. مشخص نیست چه مقامی در ابتدای امر به جای اختصاص بودجه به توسعه و احداث پالایشگاه، پیشنهاد صرف بودجه برای واردات بنزین را داده است؟
ارائه راهکار کوتاه‌مدت، بدون توجه به انجام اقدامات زیرساختی برای حل پایدار مشکل در بلندمدت، سابقه‌ای طولانی در ایران دارد. مسئولان برای برون‌رفت از بحران تنها در عمر کوتاه تصدی خود بر مسند قدرت، بارها به راهکارهای کوتاه‌مدت روی آورده‌اند. برای حل بحران کمبود بنزین در کوتاه‌مدت، شاید راهی جز واردات بنزین وجود نداشته باشد، اما چرا در سالیان گذشته هیچ اقدامی برای توسعه پالایشگاه‌ها به منظور حل بلندمدت بحران صورت نگرفت؟
دولت از بین سه راهکار ساخت پالایشگاه، واردات بنزین و کاهش مصرف بنزین برای جبران ناترازی، گران‌ترین و ناکارآمدترین راه را انتخاب کرده است. بنا بر تحقیقات موسسه سولوشن، با فرض میانگین قیمت ۷۰ دلاری برای نفت خام، میانگین کرک اسپرد ۱۱ دلاری بنزین ایران، تولید سالانه ۲.۵ میلیارد لیتر بنزین در پتروپالایشگاه شهید سلیمانی و صرفه‌جویی سالانه ۵۰۰ میلیون لیتر بنزین با جایگزینی تاکسی‌های فرسوده، واردات بنزین نسبت به احداث پالایشگاه گران‌ترین گزینه ممکن است.
احتمال افزایش قیمت بنزین
حال پس از انتخاب گران‌ترین راهکار ممکن، دوباره راهکار کاهش مصرف بنزین از طریق افزایش قیمت آن، که راهکار سمت تقاضا محسوب می‌شود، بر سر زبان‌ها افتاده است. حال آنکه در شرایط فعلی کشور، تورم افسارگسیخته گریبان تمامی مردم را گرفته و افزایش مدام هزینه‌ها و جا ماندن حقوق و دستمزد از آن، بحران را دوچندان کرده است.
تورم افسارگسیخته موجب شده تمامی اقدام‌های پیشین در زمینه افزایش قیمت بنزین نیز با افزایش تورم تعدیل شود. حال چطور می‌توان از راهکاری صحبت کرد که بارها به دلیل افزایش تورم ناکارا بوده است؟
در پایان باید گفت چنین راهکاری بدون توجه به تورم افسارگسیخته و بدون برنامه‌ای که مشکلات کلان کشور مانند تورم، مصرف سوخت خودروها و وضعیت پالایشگاه‌ها و کیفیت بنزین تولیدی در آن لحاظ شده باشد، تنها وضعیت را بدتر می‌کند و بار دیگر بر بحران دامن خواهد زد.
