محمد ارفع
روز گذشته سیستم الکترونیکی جایگاه‌های سوخت کشور به وسیله افراد ناشناس هک شد که این امر موجب اختلال در سیستم سوخت‌رسانی در تهران و بیشتر استان‌های کشور را به دنبال داشت؛ رویدادی که در سالگرد گران شدن بنزین در آبان سال ۱۳۹۸ رخ داد؛ با این تفاوت که امسال خبرسازی هکرها سوژه بنزینی آبان ۱۴۰۰ بود.
ماجرا از کجا شروع شد؟
روز ۴ آبان ۱۴۰۰ از نیمه گذشته بود که عملا کارت سوخت در جایگاه های استان تهران از گردونه دسترسی خارج شد همین امر باعث شد تا کاربران و شهروندانی که برای سوختگیری به پمپ بنزین ها مراجعه کرده بودند با خطای سیستم سوخت‌رسانی مواجه و در جایگاه‌های سوخت معطل شوند. این معطلی که باعث شد تا صف طویلی در پمپ بنزین‌های تهران و سپس برخی از استان ها به وجود آید.
اما ماجرا تنها به این واقعه ختم نشد، بلکه در شبکه‌های مجازی حدس و گمان و شایعاتی درباره افزایش ناگهانی قیمت بنزین دست به دست چرخید؛ موضوعی که یاداور اختلال یک‌ساعته جایگاه های سوخت در نیمه‌شب ۲۴ آبان سال ۱۳۹۸ بود و پس از آن قیمت بنزین به یکباره سه برابر شد. در همین بین بود که خبری به نقل از خبرگزاری ایسنا و جو روانی جامعه را برهم زد؛ خبری که از حمله سایبری به جایگاه های سوخت تهران و شهرستان ها خبر می‌داد.
با اینکه پس از ساعتی ایسنا آن را اینگونه رد کرد: «خبری با عنوان «قطع ناگهانی بنزین در جایگاه‌های سوخت تهران و شهرستان‌ها به دلیل حمله سایبری» که به نقل از ایسنا در حال انتشار در فضای مجازی است، جعلی است.»؛
این خبرگزاری در ادامه از از هک شدن خود خبر داد و در این باره نوشت: « به اطلاع مخاطبان محترم می‌رساند خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) امروز در ساعت ۱۲:۳۸ مورد حمله سایبری قرار گرفت که در جریان این حمله یک خبر با عنوان «قطع ناگهانی بنزین در جایگاه‌های سوخت تهران و شهرستان‌ها به دلیل حمله سایبری» بر روی سایت ایسنا بارگذاری شده است.
مسئولان خبرگزاری به محض اطلاع ضمن حذف خبر مذکور، در حال بررسی ابعاد فنی چگونگی این اتفاق و ایجاد تمهیدات لازم برای جلوگیری از وقوع مجدد این چنین اتفاقاتی هستند.»
اما در نهایت، حمله سایبری به وسیله خبرگزاری رسمی دولت، یعنی ایرنا تایید شد. این خبرگزاری در ساعات ابتدایی اختلال در سوخت‌رسانی با تایید حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت نوشت: «اختلال ایجادشده در سامانه سوختگیری پمپ بنزین‌ها که از ساعاتی قبل موجب بروز مشکل در روند سوختگیری خودروها شده ناشی از حمله سایبری بوده است.
خبرنگار ایرنا کسب اطلاع کرد: اختلال ایجادشده در سامانه سوختگیری در پمپ بنزین‌ها که از ساعاتی قبل موجب بروز مشکل در روند سوختگیری خودروها شده ناشی از حمله سایبری بوده است.
کارشناسان فنی در حال رفع مشکل ایجاد شده هستند و به زودی روند سوختگیری در پمپ بنزین‌ها به حالت عادی برخواهد گشت.»
همچنین نورنیوز، رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با تایید خبر حمله سایبری به سامانه سوختگیری در پمپ بنزین‌ها نوشت: «جزئیات این حمله سایبری و منشاء آن در دست بررسی است و اطلاعات تکمیلی پس از جمع‌بندی نهایی منتشر خواهد شد.»
پس از این اخبار تایید حمله سایبری، سخنگوی وزارت نفت به میدان آمده و درباره اختلال رخ‌داده برای دریافت بنزین از طریق کارت هوشمند سوخت اعلام کرد که «رانندگان می‌توانند از جایگاه‌های سوخت، بنزین را با نرخ آزاد دریافت کنند.»
علی فروزنده در جمع خبرنگاراناضافه کرد:« اکنون، سوختگیری بدون کارت سوخت، مشکلی ندارد و تنها سامانه کارت سوخت از مدار خارج شده است و مردم می توانند از جایگاه های سوخت، بنزین را با نرخ آزاد دریافت کنند.»
اما گزارش‌های میدانی از پمپ بنزین‌ها حاکی از آن بود که این اعلام صحت ندارده و براساس آنچه خبرنگاران ایرنا به صورت میدانی مشاهده کرده بود «اگرچه پیش از این اعلام شده بود که امکان دریافت بنزین به نرخ آزاد وجود دارد اما بازدید میدانی ایرنا نشان می‌دهد که پمپ‌بنزین‌ها به طور کامل تعطیل است و حتی امکان دریافت به نرخ آزاد نیز وجود ندارد.»
بنزین گران نشده است
پس از این ماجرا، احمد وحیدی، وزیر کشور، در جمع خبرنگاران حضور پیدا کرد و در نبود وزیر نفت که در آن ساعت در حال ملاقات با هیات ترکمنستانی حاضر در ایران بود موضوع را یک اشکال فنی در سامانه برخی پمپ بنزین ها عنوان کرده و قول رفع سریع آن را داد.
او تاکید کرد که «اختلال در ارائه خدمات در برخی از پمپ‌های بنزین ناشی از یک اشکال فنی و سامانه‌ای است که به‌زودی رفع می‌شود.»
البته وزیر کشور گریزی نیز به شایعات داغ فضای مجازی درباره گرانی ناگهانی بنزین نیز زد و با تأکید بر اینکه هیچ برنامه‌ای برای گرانی بنزین وجود ندارد، گفت: «مردم هیچ نگرانی نداشته باشند.»
حال نوبت وزارت نفت بود تا جدی‌تر وارد معرکه اختلال در سوخت‌رسانی کشور شود. شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران کارشناسان خود را برای تغییر دستی سامانه هوشمند سوخت به جایگاه های سوخت اعزام کرد تا مشکل هرچه سریع‌تر برطرف شود.
این شرکت اعلام کرد که «کارشناسان شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران برای تغییر در نحوه سوختگیری در جایگاه‌ها در سراسر کشور اعزام شده‌اند تا سامانه هوشمند سوخت به صورت دستی از مدار خارج شود تا امکان سوختگیری با نرخ آزاد و خارج از سامانه هوشمند امکان‌پذیر باشد.»
در نهایت پس از بیش از دو ساعت از وقوع حمله سایبری به جایگاه های سوخت کشور فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد که « اکنون ۴۰ درصد از جایگاه‌های سوخت سراسر کشور به صورت دستی به مدار فعالیت بازگشته‌اند.»
البته او تاکید کرده استکه در این ۴۰ درصد جایگاه‌های فعال نیز تنها امکان عرضه بنزین و گازوئیل به نرخ دوم و قیمت آزاد وجود دارد.
تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ سه‌شنبه) تعداد جایگاه‌هایی که یک‌به‌یک با حضور کارشناسان شرکت پخش در سراسر کشور به مدار بهره‌برداری وارد می‌شوند، ساعت به ساعت در حال افزایش است. با وجود این، زمان مشخصی از سوی متولیان امر برای رفع کامل سوخت‌رسانی در جایگاه‌های سوخت مخابره نشده است.
