مسعود وطنخواه
در حالی‌که یک هفته از اجرای دامنه نوسان نامتقارن در بورس گذشته است، آمارهای معاملات نظیر حجم و ارزش معاملات در مقایسه با حالت قدیمی از کاهش محسوس خبر می‌دهد؛ به طوری‌که ارزش معاملات روز گذشته به ۵.۴هزار میلیارد تومان رسید. دلیل اصلی افت ارزش معاملات، افزایش صف‌های فروش و کاهش نقدشوندگی به دلیل نبود خریدار است.
با تصمیم اعضای شورای عالی بورس از شنبه ۲۵بهمن تا اطلاع ثانوی، دامنه نوسان قیمت در کلیه نمادهای معاملاتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران به صورت نامتقارن از منفی و مثبت ۵ درصد به مثبت ۶ و منفی ۲ درصد تغییر پیدا کرد.
بازار سرمایه در ماه پایانی سال به دلیل اینکه شرکت‌ها نیازمند بازارگردانی، حسابرسی و بستن صورت‌های مالی هستند، همواره با کمبود نقدینگی مواجه می‌شود. همچنین مصادف شدن بررسی بودجه در صحن علنی مجلس در ماه‌های پایانی سال نیز به دلیل حالت انتظاری که نزد فعالان بازار سرمایه به خاطر مشخص نبودن برنامه‌های سال آتی ایجاد می‌کند، نقش مضاعف بر کمبود نقدینگی دارد. به نظر می‌رسد متولیان بازار سرمایه با علم بر این موارد طرح نامتقارن دامنه نوسان را اجرا کردند.
مدیرعامل شرکت کارگزاری امین سهم در این باره با بیان اینکه سازمان بورس با علم به اینکه دامنه نوسان نامتقارن نقدشوندگی بازار را کاهش خواهد داد و بازار را به رکود خواهد برد در گفت‌وگو با جهان اقتصاد ۲۸ بهمن گفته بود: سازمان بورس با هدف خرید زمان دست به ایجاد دامنه نوسان نامتقارن زده است.
امیر سیدی افزوده بود: بازار سرمایه از مرداد وارد فاز اصلاح قیمتی و زمانی شده است و سازمان بورس به دلیل این که تعیین‌کننده و جهت‌دهنده اقتصاد کلان نیست، با این روش تصمیم گرفته است تا جلوی ریزش را در فاز زمانی بگیرد تا از اسفند عبور کنیم.
اما کاهش آمارهای خریدوفروش پس از گذشت یک هفته از اجرای نامتقارن دامنه نوسان نشان می‌دهد که به دلیل کاهش قدرت نقدشنوندگی به صورت مصنوعی این طرح تنها به انجماد بازار سرمایه کمک کرده است. حجم و ارزش معاملات بورس روز گذشته به ترتیب به ۶.۶ میلیارد سهم و ۵.۵ هزار میلیارد تومان رسید. این در حالی است که ارزش معاملات در روزهای پر رونق حدود ۲۰هزار میلیارد تومان بود.
این روزها آمارهای باقی‌ماندن صف‌های فروش در بازار سرمایه سرمایه در حال افزایش است؛ به طوری‌که صندوق‌های دولتی واگذارشده دارایکم و پالایشی‌یکم نیز با مشکل کمبود نقدشوندگی مواجه شده‌اند. شاید در ظاهر این طرح مانع از ریزش شاخص کل شود اما این امر صدمه جدی به نقدشوندگی بازار سرمایه می‌زند و به دنبال آن سبب فرار سرمایه از بورس می‌شود. فرض کنید فعالی برای نیاز خود نظیر داشتن چک به وجه نقد مجبور به فروش سهام خود باشد، آیا می‌تواند در بازاری انجمادی و صف فروش اقدام به تهیه نقدینگی کند؟
بهتر بود متولیان امر قبل از اجرای این طرح عواقب آن را پیش‌بینی می‌کردند همان‌طور که علی قاسم‌نژاد، کارشناس بازار سرمایه، نیز چند روز قبل اجرای نامتقارن دامنه نوسان به تنهایی و بدون توجه به پارامترهای دیگر بازار سرمایه سبب شکست این طرح عنوان کرده بود.
قاسم‌نژاد درباره طرح جدید نوسان نامتقارن منفی ۲ و مثبت ۶، در گفت‌وگو با «عصر اقتصاد» پیش‌بینی کرده بود: «اگر این طرح به تنهایی و بدون در نظر گرفتن پارامترهای دیگر اجرا شود با شکست همراه می‌شود مگر اینکه نقدینگی کافی تزریق شود.»
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ادامه داشتن صف‌های فروش در چند نماد که تا پایان زمان معاملات نیز باقی ماند، در روزهای آتی می‌تواند به شرکت‌های بیشتری تعمیم یابد، اضافه کرده بود: «اگر فکری برای جمع‌آوری صف‌های فروش نشود، اعتماد معامله‌گران بیش از پیش صدمه می‌بیند.»
او با یادآوری اینکه نقدینگی نزد بازارگردان‌ها محدود است، افزوده بود: «برای موفقیت این طرح نباید شاهد شکل‌گیری صف‌های فروش باشیم.»
اکنون که حدود یک هفته از طرح نامتقارن دامنه نوسان می‌گذرد افزایش صف‌های فروش و خروج سرمایه‌ها از بازار سهام گویای ناقص بودن این طرح است.
