صندوق بازنشستگی نفت (آخرین چاه)

نیلوفر جمالی

دولتی شدن یا نشدن صندوق بازنشستگی نفت، باعث اختلاف بین ۲ وزیر کار و نفت شده و این اختلاف بالاگرفته است. نامه نگاری زیادی میان اوجی و مرتضوی صورت گرفته است که بر اساس این نامه ها صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خود را به عنوان متولی صندوق‌های بازنشستگی میداند و معتقد است، صندوق نفت نیز از این قائده مستثنی نیست و باید با تغییر اساسنامه مقدمات دولتی شدن این صندوق نیز فراهم شود.

از طرف دیگر جواد اوجی، وزیر نفت دولتی شدن صندوق نفت را مغایر اساسنامه صندوق متبوعش میداند و معتقد است؛ صندوق نفت مشمول قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی نمی‌شود و از آنجایی که از بودجه دولتی نیز استفاده نمی‌کند و براساس کسورات بازنشستگان صنعت نفت اداره میشود، اقدام وزارت کار غیرقانونی است.

در این راستا، دولتی شدن صندوق سازمان گسترش با نام صندوق آینده‌ساز طی ۳ سال گذشته نمونه مناسبی برای تصمیم‌گیری در خصوص دولتی شدن صندوق نفت تلقی می‌شود.

در همین رابطه گفتگویی با محمدهاشم رکن، عضو سابق هیات مدیره صندوق حمایت و بازنشستگی آینده ساز سازمان گسترش و نوسازی در خصوص اتفاقاتی که برای صندوق آینده‌ساز افتاد و پیشنهادهایی که برای صندوق نفت دارد، داشتیم که در ادامه می خوانید؛

– مدتی است که صندوق آینده ساز دولتی شده و اکنون وزارت کار اصرار دارد تا وزارت نفت نیز زیر مجموعه وزارت کار دولتی شود. ارزیابی شما از صندوق آینده ساز و معایب و مزایای دولتی شدن آن چیست؟

صندوق آینده ساز در سال ۱۳۵۶ برمبنای مطالعات علمی و اکچوئری توسط کارشناسان مجرب آن زمان تاسیس شد و از آن موقع تا سال ۹۷ با دقیق کار خود را انجام می داد و بر مبنای اساسنامه خود بسیار پربار عمل کرده و با رعایت شاخصه‌های اصلی یک صندوق بازنشستگی کار خود را ادامه می داد. البته هیچ سازمانی بدون مشکل نیست؛ اما پرداختی های صندوق آینده ساز بدون مشکل و منظم بود.

متاسفانه به علت مشکلاتی که در سال ۹۷ برای صندوق فولاد پیش آمد، بهانه ای شد تا یک سری زیاده خواهی‌ها با اغراض شخصی با سوء‌استفاده از قانون ساختاری جامعه تامین اجتماعی و سوء‌استفاده از عدم دانش کارشناسان وزارت رفاه و تامین اجتماعی صندوق را به سمت دولتی بردند و در سال ۹۹ این اتفاق افتاد و ازآن زمان به بعد نظمی که در صندوق بود بصورت کلی دچار تحولات عجیب و غریبی شد.

علیرغم اینکه از بالاترین مقام کشور تا تمام مدیران اجرایی؛ ریاست جمهوری، رئیس مجلس همه معتقد هستند که دولت مردمی است و دارایی‌های مردم توسط خودشان باید اداره شود؛ اما اجازه نمی دهند تا کارها انجام شود.

از سال گذشته مدیران غیرمردمی، زیاده خواه، کم تخصص و کم اطلاع در صندوق آینده ساز گماشته شدند که علیرغم اینکه در قانون تعریف شده که در هیات مدیره صندوق ها باید چه مهارت‌ها و تخصص‌هایی داشته باشند فاقد تخصص و آگاهی هستند؛ بر اساس این قانون افراد باید در حوزه های اقتصاد، مالی، حسابداری و پزشکی عهده دار کار باشند؛ اما از افراد متخصص در حوزه های مانند الهیات، جغرافیا، عمران، بساز و بفروش ها و متالورژی و از این دست استفاده شده است و تاسف بارتر اینکه هیچ یک اعضای گماشته شده، عضو صندوق آینده‌ساز هم نیستند. بنابراین هیچ تعصب، سنخیت و تناسبی هم به صندوق ندارند؛ مضاف بر این با افکار دولتی بریز و بپاش هم دارند.

صندوقی که تمام وجوه آن از محل پس انداز ۳۰ ساله ۱۵ هزار عضو آن تامین شده است! مخارج هنگفتی که از صندوق با انعقاد قرادادهای سوری و کارگزاری انجام می گیرد، مشکلات عدیده و خاصی را بوجود آورده که نتیجه دولتی شدن صندوق است.

– پس شما معتقد هستید که دولتی شدن صندوق آینده ساز هیچ مزیتی برای اعضا و شرایط آن نداشته است؟

ابدا نکته مثبتی نداشته و شک ندارم که با مدیریت کنونی صندوق تا پایان سال حتی قدرت پرداخت حقوق اعضا را هم نخواهد داشت. آنها بهترین متخصصان، مدیران و کارشناسان را اخراج کردند و افرادی که به هیچ لحاظ قادر به اداره صندوق نیستند را جایگزین کرده اند که با خرج تراشی‌های بیهوده صندوق را به مرز نابودی می‌کشانند.

به عنوان مثال حضور در نمایشگاه اینوتکس به عنوان حمایت از استارت آپ ها و مواردی از این دست و کارهای بی مورد پوپولیستی و دهن پرکن یا حضو در نمایشگاه بورکینافاسو که هیچ ارتباطی به صندوق بازنشستگی ندارد

علیرغم شعارهای دولت مردمی که داده می‌شود، اصلا تفکر خصوصی کردن، مردمی کردن و اجازه دادن به صاحبان دارایی که خودشان دارایی های خود را اداره کنند، وجود ندارد.

به عنوان مثال صندوق نفت با وجود مدیران بسیار خوبی که دارد و فعالیت خود را به خوبی انجام می دهد و همچنین اساسنامه بسیار قوی و علمی که در راستای رفاه اعضای شرکت نفت از مدیران تا کارگران می کوشد که به همت مهندس بیژن زنگه در زمان وزارتش تدوین شده است؛ اکنون وزارت رفاه در صدد است تا این صندوق را هم دولتی کند؛ غافل از اینکه بلایی که سر صندوق‌های دیگر آمده است برای این صندوق نیز اتفاق خواهد افتاد.

دولت با وجود تمام مشکلات نباید به مشکلات خود اضافه کند. صندوق های کشوری، لشکری، تامین اجتماعی و فولاد همه ورشکسته شدند و تا ۳ سال آینده ۹۰ درصد بودجه کشور صرف صندوق‌های بازنشستگی خواهد شد؛ زمانی که صندوق نفت به درستی کارش را پیش میبرد چه لزومی دارد، دولت را بزرگتر و بر مشکلاتش اضافه کنند. البته ما به دیوان عدالت اداری شکایت کردیم و می‌خواهیم اقداماتی کند؛ چراکه به صراحت اساسنامه و قانون رفاه تامین اجتماعی را زیرپا گذاشته‌اند؛ این ظلم مسلمی است که برما با تصرف عُدوانی در صندوق آینده ساز روا شده و صندوق نفت را هم می‌خواهند تصرف کنند.

– آنطور که پیداست؛ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به شدت خواستار دولتی صندوق نفت است. به نظر شما این صندوق چه راهکارهای قانونی می‌تواند پیش بگیرد تا از دولتی شدن رهایی پیدا کند و تن به این موضوع ندهد؟

طبق قانون جامع تامین اجتماعی دولت باید نظارت کند، نه تصدیگری. متاسفانه تصدی‌گری یک حلاوتی دارد یک حیات خلوت نیاز است و با بودجه دولتی این خرج ها امکان پذیر نیست و باید از ظرفیت هایدیگر استفاده کرد مانند صندوق آینده‌ساز، حالا این صندوق کوچک است و نیازهای آقایان را تامین نمی کند و چشم به صندوق نفت دوختند که بسیار معتبر و بزرگ است؛ اما به هیچ وجه نمی تواند تکانش دهند تا زمانی هم که نفت وجود دارد، صندوق نفت میتواند از خجالت تمام بازنشسته‌ها، کارگران و مدیران خود برآید؛ این یادگاری است که گذشتگان برای کارکنان وزارت نفت گذاشتند. مهندس زنگنه سیاست های این صندوق را به درستی تدوین کرد و عاقبتش هم بخیر خواهد بود، فکر نمی‌کنم و امیدوارم که این اتفاق (دولتی شدن) نیفتد.

این پول های باد آورده برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مزه کرده و قانع نیستد. اگر کاربلد باشد، صندوق های کشوری، لشکری و تامین اجتماعی را درست می کنند. مگر نمی خواستند دولت را کوچک کنند؛ چرا به جای رها و کوچک کردن دولت و فقط نظارت کردن، رها نمی کنند. شرکت‌های صندوق‌های خصوصی طبق قانون دارای اعضای هیات مدیره، بازرس و ناظر است؛ اما با دولتی شدن آنها تمام اعضای هیات مدیره، بازرس و مدیر عامل را هم انتخاب می‌کنند تا از گروه خودشان باشند؛ بنابراین نظارتی صورت نمی گیرد و هرکاری که بخواهند انجام می‌دهند.

آن وقت معترضیم که چرا فساد در کشور وجود دارد. آقای رئیس جمهور؛ شما که تاکنون باصطلاح نشان دادید که می‌خواهید برای مملکت کاری انجام دهید، چرا بیهوده دردسر ایجاد می‌کند؛ صندوق نفت کار خود را انجام می‌دهد، رهایش کنید؛ صندوق آینده ساز کارش راب ه درستی انجام می داد، چکارش داشتید؟

با قراردادها و پرداخت های عجیب و غریب و اخراج متخصصان و جایگزینی کسانی که دست راست و چپ خود را تشخیص نمی دهند؛ اما ۲ برابر متخصصین حقوق دریافت می کنند صندوق را اداره میکنید. این روند سبب مهاجرت متخصصان و نخبگان می‌شود. امیدوارم که مدیران و نمایندگان مجلس اجازه چنین کاری را ندهند.

– اگرحتی یک درصد احتمال دهیم که صندوق نفت دولتی شود چه آینده‌ای برای صندق متصور می شوید؟

اکنون صندوق آینده ساز با سیاقی که پیش می‌رود، نمی تواند در سال آینده حقوق ها را بپردازد؛ نه به دلیل آنکه نداشته باشد، بلکه مدیران کنونی روند فعالیت را بلد نیستند و با توجه به این شرایط و با توجه به بزرگی صندوق نفت و عدم توانمندی این مدیران صندوق مذکور کاملا ساقط خواهد شد.

– چنانچه در مورد صندوق آینده ساز فرمودید تا سال دیگر قادر به پرداخت حقوق هم نیست، در یک نگاه به عملکرد بخش خصوصی در گذشته و حال صندوق بازنشستگی نفت و با توجه به افرادی که در دولت قصد اداره آن را دارند؛ چقدر زمان نیاز است تا صندوق نتیجه کار را مشاهده کند. قرار است، دارایی صندوق چطور و کجا صرف شود؟

صندوق بازنشستگی نفت تعهد دارد تا حقوق بازنشستگان و خانواده آنها را تا پایان عمر تامین کند و به علت ذخایر موجود و مدیران لایق خدشه به صندوق وارد نمی شود؛ اما به شرط بکارگیری مدیران حرفه ای، همانطور تا کنون بوده است. در صورت استفاده از مدیران غیرکارشناس برحسب تجربه‌هایی که در صندوق‌های بازنشستگی کشوری، لشکری و آینده ساز مشاهده شده است، دوام این صندوق نیز محال است؛ فردی که در تشریفات ریاست جمهوری فعالیت میکرده و رشته تحصیلی او مهندسی عمران بوده و در زمینه بساز و بفروش فعالیت کرده است در زمینه مدیریت این مجموعه ها موفق عمل نخواهد کرد. وزارت کار به هیچ عنوان قادر نخواهد بود، صندوق نفت را دولتی کند چراکه مجوز قانونی ندارد و مجلس نیز مانع می شود.

– در پایان اگر نکته ای باقی مانده است بفرمایید.

توصیه من به آقای صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که مهمترین و استراتژیک‌ترین وزارتخانه در دست او است که با جمعیت کارگری، کارکنان و جامعه متوسط کشور روبرو است؛ اجازه دهند بخش هایی که به درستی در حال فعالیت هستند به روند خود ادامه دهند و دنبال رفاه مردم باشند نه نابودی آن؛ نگرانی بازنشستگان را برطرف کنند، آنها با حداقل حقوق زندگی می‌کنند.

۵۰ یا ۶۰ هزار میلیارد تومان دارایی صندوق آینده ساز است که باید دست کسی باشد که حداقل بتواند چک هایی با ارقام میلیاردی امضا کند. از آقای مرتضوی خواهش میکنم، افکار عموم مردم را در نظر بگیرد، به فکر رفاه مردم باشد و دنبال زیاده خواهی نباشند. از مجلس و ریاست جهوری می‌خواهم که جلوی این زیاده خواهی ها را بگیرند. از رئیس قوه قضاییه هم می‌خواهم که به عدالت رای بدهند و مشکل آینده ساز را فوراً حل کنند. با تجربه ۴۰ ساله ای که دارم معتقدم که باید به فکر منابع انسانی باشند و تاسف بار است که نیروهای انسانی و متخصص وزارت نفت به عراق مهاجرت می کنند.