« عصراقتصاد» گزارش می دهد؛ جایگاه ایران در نفت و گاز خلیج فارس

در برخی چاه‌ها با گذشت مدت زمانی از شروع تولید، به‌دلیل افت فشار مخزن و کاهش شاخص بهره‌دهی و در نتیجه کاهش توان تولید، انتقال نفت به سطح با دبی مطلوب به‌صورت طبیعی میسر نیست. در این شرایط، برای احیای چاه یا افزایش توان تولید، از روش‌های فرازآوری مصنوعی استفاده می‌شود.

گروه انرژی- فرازآوری با گاز (Gas Lift) از روش‌های فرازآوری مصنوعی است که با هدف احیا و افزایش دبی بهینه در چاه‌های نفتی استفاده می‌شود. در این روش با تزریق گاز به نقاط مشخصی از ستون نفتی چاه، چگالی متوسط سیال کاهش می‌یابد و با کاهش فشار جریانی، چاه دوباره فعال می‌شود.

مسعود بیرانوند با بیان اینکه چاه هندیجان ۹ یکی از چاه‌های افقی حفاری‌شده در میدان هندیجان منطقه نفتی بهرگان است، اظهار کرد: این چاه از ابتدای راه‌اندازی در سال ۱۳۹۰ و با وجود انجام عملیات اسید کاری و فرازآوری با نیتروژن، تولید پایداری نداشته است و به‌دلیل افت فشار جریانی، چند بار چاه غیرعملیاتی می‌شد.

وی ادامه داد: با انجام آزمایش‌های درون‌چاهی مختلف مشخص شد علت تولید ناپایدار، پایین بودن شاخص بهره‌دهی چاه ناشی از پایین بودن نفوذپذیری سنگ مخزن است. با بررسی سناریوهای مختلف احیای چاه و شبیه‌سازی آن در نرم‌افزارهای تخصصی نفتی از سوی واحد مهندسی بهره‌برداری منطقه بهرگان، سرانجام احیای چاه با روش فرازآوری با گاز پیشنهاد شد.

معاون مدیر منطقه نفتی بهرگان تأکید کرد: در این روش گاز مورد نیاز برای تزریق به فضای حلقوی هندیجان ۹ از طریق چاه هندیجان ۱۴ تأمین می‌شود. با پیشنهاد این روش پس از موفقیت‌آمیز بودن اجرای آزمایشی پروژه با نصب موقت لوله‌های «چکسون»، سرانجام نصب خط لوله ۲ اینج از Kill Line چاه هندیجان ۱۴ به فضای حلقوی چاه هندیجان ۹ انجام شد و با نصب ادوات روسطحی لازم روی این خط از جمله شیر یک‌طرفه، شیر دروازه‌ای، چوک و فشارسنج، چاه هندیجان ۹ از اواخر اسفند ۱۴۰۲ با دبی تقریبی یک هزار بشکه در روز عملیاتی شد.

بیرانوند تصریح کرد: روش فرازآوری با گاز در مقایسه با سایر روش‌های فرازآوری مصنوعی از جمله پمپ الکتریکی درون‌چاهی و سرچاهی مقرون‌به‌صرفه است، همچنین وجود منبع پرفشار گاز از چاه هندیجان ۱۴ در فاصله کمتر از پنج متر از چاه هندیجان ۹ در سکوی نفتی WHP-07 و نبود نیاز به ساخت واحد تقویت فشار، از دیگر مزایای استفاده از این روش به شمار می‌رود.

در سال ۲۰۰۶ کشورهای حوزه خلیج فارس (ایران، بحرین، عراق، کویت، قطر، عربستان و امارات) در حدود ۲۸ درصد از نفت دنیا را تولید کرده اند در حالی که همین کشورها ۵۵ درصد

(۷۲۸ میلیارد بشکه) از کل ذخایر نفت دنیا را در خود جای داده اند .در همین سال کشورهای منطقه به طور متوسط روزانه ۲/۱۸ میلیون بشکه نفت صادر کرده اند که ۱۷ میلیون آن از طریق تنگه هرمز (یک پنجم کل مصرف دنیا) و بقیه آن نیز از طریق خطوط لوله به ترکیه و دریای سرخ صورت گرفته است.

کشورهای عضور OECD به طور متوسط روزانه ۴/۱۰ میلیون بشکه نفت از کشورهای این منطقه وارد کرده اند که این رقم ۳۱ درصد از کل واردات نفت آنهاست .

آمریکا هم با واردات روزانه ۲/۲ میلیون بشکه نفت از منطقه ، ۱۷ درصد از واردات خود را از خلیج فارس تامین می کند .علاوه بر نفت ، خلیج فارس دارای ذخایر عظیم گاز (۲۵۰۹ تریلیون فوت مکعب) نیز هست که این رقم ۴۱ درصد از کل ذخایر دنیا را تشکیل می دهد.کشورهای خلیج فارس بخش اعظمی از ذخایر و تولید نفت دنیا را در دست دارند.

این منطقه همچنین بخش اعظمی از مازاد ظرفیت تولید جهانی را به خود اختصاص داده است.

اعداد و ارقام زیر اهمیت این منطقه را در تامین نیازهای انرژی دنیا تبیین می کنند:

۱- ذخایر قطعی ۷۲۸ میلیارد بشکه ای نفت که ۵۵ درصد از کل ذخایر دنیا است. (آمار Oil and Gas Journal)

۲- ظرفیت تولید روازنه ۴/۲۵ میلیون بشکه نفت (۳۳ درصد از کل ظرفیت دنیا)

۳- در حدود ۴/۲ تا ۹/۲ میلیون بشکه ظرفیت مازاد تولید نفت که تنها ۹/۱ تا ۴/۲ میلیون بشکه آن متعلق به عربستان سعودی است و بقیه مربوط به کویت و امارات است .

۴- صادرات روزانه ۲/۱۸ میلیون بشکه نفت که ۷/۸ میلیون بشکه آن متعلق به عربستان است. ایران با ۵/۲ میلیون ، امارات با ۵/۲ میلیون ، کویت با ۲/۲ میلیون ، عراق با ۴/۱ میلیون ، قطر با ۱ میلیون و بحرین با ۲۰ هزار بشکه در مکان های بعدی قرار دارند.

بر اساس گزارش چشم انداز ۲۰۰۷ وزارت انرژی آمریکا ، تولید نفت این منطقه تا سال ۲۰۱۵ به ۲۶ ، تا سال ۲۰۲۰ به ۳۰ و در سال ۲۰۳۰ به ۳۸ میلیون بشکه در روز افزایش می یابد.

با این وضع سهم خلیج فارس از تولید نفت دنیا از ۲۸ درصد فعلی به ۳۳ درصد افزایش می یابد.کشورهای حوزه خلیج فارس به خصوص ایران و قطر دارای ذخایر عظیمی از گاز طبیعی هستند.این منطقه همچنین ۱۸ درصد از کل صادرات LNG دنیا را تامین می کند .

ایران ، قطر ، عربستان و امارات به ترتیب دومین ، سومین ، چهارمین و پنجمین کشورهای بزرگ دارای ذخایر گاز در دنیا بعد از روسیه هستند.با افزایش مصرف داخلی و خارجی گاز در سال های آتی ، اهمیت منطقه خلیج فارس در جهان افزایش می یابد.

هم اکنون قطر و امارات بزرگترین صادر کنندگان LNG منطقه هستند و بر اساس آمار Cedigaz در سال ۲۰۰۵ در حدود ۱۸ درصد از کل صادرات جهانی این محصول را به خود اختصاص داده بودند.منطقه پارس جنوبی با ۲۸۰ تریلیون فوت مکعب دخیره گاز یکی از بزرگترین مخازن گازی دنیا است.توسعه این میدان گازی در ایران تا کنون ۱۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری به خود جذب کرده است .همچنین بیشتر ذخیره ۹۱۰ تریلیون فوت کعبی گاز قطر در آب های شمالی این کشور قرار دارد.