« عصراقتصاد » گزارش می دهد؛ خاویار؛ طلای سیاه ایرانی نیازمند توجه ویژه

خاویار محصولی لوکس و گران‌ قیمت است که از تخم‌ماهی‌های (استورژن) به دست می‌آید. تخم‌ ماهی استورژن اغلب از انواع ماهی‌ هایی مانند فیل ماهی یا همان ماهی بلوگا و ماهی های دیگر مانند ماهی چالباش به دست می‌آید.

خاویار معمولاً به صورت دانه‌های کوچک با رنگ‌های مختلف از سفید تا سیاه و گاهی زرد یا قرمز ظاهر می‌شود. اندازه و رنگ خاویار بستگی به نوع ماهی و عوامل دیگر دارد.

گروه صنعت، معدن و تجارت- خاویار به عنوان یک ماده‌ی غذایی دلپذیر در غذاهای لوکس شناخته می‌شود و به عنوان پیش‌غذایی گران‌قیمت و خاص در مجالس و مراسم‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ماهیان خاویاری یا تاس‌ماهی‌ها یا استورژِن نامی است که به ماهیان خانوادهٔ تاس‌ماهیان (Acipenseridae) داده می‌شود که در مجموع ۲۷ گونه دارد و دست کم چهار گونه نیز امروزه منقرض شده‌اند. فیل‌ماهی، اوزون برون، تاس‌ماهی ایرانی، تاس‌ماهی روسی و شیپ از مهمترین انواع ماهیان خاویاری هستند.

ماهی خاویار جزء قدیمی ترین گروه ماهی ها بوده که پیدایش آن ها به بیش از ۲۰۰ میلیون سال پیش (عصر ژوراسیک) باز می گردد. از این رو ماهیان خاویار را فسیل‌های زنده جهان می‌نامند که همراه با تکاملی فیلوژنی تا به امروز بازمانده‌اند. این ماهی های ابتدایی خصوصیاتی دارند که آن ها را به با ارزش ترین ماهی های موجود در آب های دریا مبدل کرده است. انواع ماهی خاویاری با نام تاس ماهی در ایران شناخته شده اند شهرت جهانی آن ها تحت عنوان استورژن است.

ماهی های خاویار به ۲۷ گونه و زیرگونه در جهان تقسیم می‌شوند که از این تعداد ۶ گونه در دریای خزر زندگی می‌کنند که ۵ گونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان نیز در این دریا زندگی می‌کنند که به ترتیب کیفیت عبارت‌اند از: فیل ماهی، قره برون یا ماهی خاویاری ایران، ماهی خاویاری گلد (چالباش) یا روس، ماهی شیپ، ماهی ازون برون.

ناصر کرمی‌راد، مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران با اشاره به ۱۵ فروردین به عنوان روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی، گفت: این ذخایر از مهم‌ترین ثروت کشورها است که در ارتباط مستقیم با امنیت زیستی، غذایی و سلامت جامعه قرار دارد.

وی این ذخایر عظیم را رکن اصلی تحقیقات و پژوهش برشمرد و افزود: سازمان شیلات ایران بر اساس قوانین بالادستی مانند قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی، اداره‌کل بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان را برای انجام آن ایجاد کرده است.

کرمی‌راد یکی از گونه‌های بسیار مهم در حفظ ذخایر آبزیان را گونه‌های ماهیان خاویاری دانست و تاکید کرد: پنج گونه ماهی خاویاری در دریای خزر داریم که با توجه به شرایط حاکم بر این دریا با خطر انقراض مواجه است و از این رو صید تجاری آن از سال ۲۰۱۱ توسط ۵ کشور حاشیه خلیج فارس ممنوع اعلام شده است.

مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران در همین رابطه اضافه کرد: سازمان شیلات در کنار رعایت ممنوعیت صید، تکثیر و رهاسازی را در دستور کار قرار داد و هم‌زمان برنامه مولدسازی و ایجاد بانک ژن این گونه‌ها را اجرا کرد.

کرمی‌راد بازسازی ذخایر ژنتیکی آبزیان را برنامه حاکمیتی دانست که دو هدف حفظ ذخایر و پایداری صید و جامعه صیادی را دنبال می‌کند.

کرمی‌راد تاکید کرد: به عنوان حاکمیت در استان‌های شمالی کشور بیش از ۳۰ سال ذخایر ژنتیکی این گونه‌ها در مراکز نگهداری و سالانه این لاین‌ها با حفظ تنوع زیستی تکرار می‌شود.