مسعود وطنخواه
گذشت یک‌ماه و نیم از تصمیم ممنوعیت فروش سهام خریداری‌شده در همان روز نشان داد که این تدبیر تاثیری در بهبود معاملات نداشته است؛ حالا معاون بازار بورس تهران از لغو ممنوعیت نوسانگیری معاملات روزانه و تغییر زمان پیش‌گشایش در بورس خبر داده است. این در حالی است که اوضاع بازار سرمایه این روزها نشان می‌دهد که بورس تاب آزمون و خطا را ندارد.
ناظر بورس ۵ مهر ۹۹ در اطلاعیه‌ای اعلام کرده بود که نوسانگیری روزانه در بازار سرمایه ممنوع شده است. در این اطلاعیه آمده بود: «به اطلاع کلیه فعالان بازار می‌رساند، از امروز شنبه مورخ ۰۵/۰۷/۱۳۹۹ تا اطلاع ثانوی، زمان سپرده شدن سهام از T+0 به T+1 تغییر می‌یابد. لذا انجام معامله روز مجاز نمی‌باشد. بدیهی است فروش سهام خریداری‌شده در همان روز امکانپذیر نمی‌باشد».
این ممنوعیت تنها در بورس تهران اجرایی شد و در فرابورس با توجه به داشتن ساختاری جدا از بورس تهران معاملات به همان شیوه T+0 ادامه پیدا کرد.
مدیریت روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس و اوراق بهادار با حمایت از ممنوعیت نوسانگیری روزانه دلیل آن را بازگرداندن اعتماد به بورس و جلوگیری از هیجان کاذب عنوان کرده بود.
سیاوش وکیلی در این باره به دنیای اقتصاد (۲۱ مهر) گفته بود: «با توجه به افت قیمت سهام بسیاری از شرکت‌های بازار سرمایه طی چند ماه گذشته و جذاب شدن ارزش سهم مربوط به شرکت‌ها، صف‌های فروش بازار از سوی اشخاص مختلف با دارایی مالی قابل توجه جمع شده و در ادامه با توجه به اقبال بازار به نمادهای مذکور، صف‌های خرید تشکیل شده است.»
وکیلی افزوده بود: «بر همین اساس برخی اشخاص که اقدام به جمع کردن نمادها در حجم‌های قابل توجه و در حداقل دامنه نوسان روزانه کرده بودند، اوضاع را برای خروج در حداکثر دامنه نوسان قیمتی روزانه مهیا می‌یافتند و با عرضه‌های پرحجم به دنبال شناسایی سودهای قابل توجه بودند».
به گفته مدیر روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار، این موضوع موجب افت مجدد قیمت سهم‌ها و سلب اعتماد مکرر از سهامداران و خریداران می‌شد. او در این باره افزوده بود: «با توجه به اینکه اعتماد عموم سرمایهگذاران به واقعی بودن روند معاملات ارزشمندترین فاکتور در راستای حمایت از بازار سرمایه است و معاملات روزانه، منجر به تشکیل صف‌های هیجانی خرید و فروش شده و عملا باعث کاهش اعتماد عمومی می‌شود، نهاد ناظر با هدف تشویق به سرمایه‌گذاری بلندمدت توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و ممانعت از ایجاد هیجان کاذب در بازار سرمایه، محدودیت در انجام معاملات روزانه را لحاظ کرده است.»
او متذکر شده بود: «بدیهی است اوضاع مزبور موقتی است و با کاهش هیجان، محدودیت مذکور مورد بازنگری قرار می‌گیرد».
مدیریت روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار در آن اظهار نظر هیچ توضیحی در مورد ممنوع نشدن نوسانگیری روزانه در بازار فرابورس نداده بود این در حالی است که ارزش معاملات در بازار فرابورس در بعضی روزها حدود ۵۰ درصد ارزش معاملات بورس تهران است و اگر شائبه جلوگیری از سلب اعتماد و سودجویی گروهی از معامله‌گران وجود داشت این سوال مطرح است چرا سازمان بورس که بر اساس ماده۲ فصل دوم وظیفه حمایت از حقوق سرمایهگذاران را بر عهده دارد در مورد این دوگانگی سکوت کرد.
در ماده ۲ قانون بازار اوراق بهادار آمده است: «در راستای حمایت از حقوق سرمایهگذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و به منظور نظارت بر حسن اجرای این قانون، «شورا» و «سازمان» با ترکیب، وظایف و اختیارات مندرج در این قانون تشکیل می‌شود».
اکنون که حدود یک‌ماه و نیم از ممنوعیت نوسانگیری روزانه گذشته و این ممنوعیت در بورس و ممنوع نشدن در فرابورس تاثیری در روند نزولی بازار سرمایه نداشته است، معاون بازار بورس تهران از لغو ممنوعیت نوسانگیری معاملات روزانه از امروز خبر داد.
محمود گودرزی، معاون بازار شرکت بورس تهران به سنا، اعلام کرد از سه‌شنبه، ۲۰ آبان، معاملات روزانه طبق روال سابق امکانپذیر است.
گودرزی، گفت: «طی اطلاعیه‌ای که منتشر می‌شود امکان انجام معاملات روزانه از فردا (سه‌شنبه) میسر خواهد شد و تمامی سرمایهگذاران می‌توانند روزانه به خرید و فروش بپردازند».
او درباره تغییرات پیش‌گشایش نیز اعلام کرد: «به زودی تغییراتی در پیش‌گشایش بازار نیز اعمال می‌شود که به این ترتیب پیش‌گشایش از ساعت ۸:۴۵ دقیقه تا ۸:۵۵ دقیقه خواهد بود و از ساعت ۸:۵۵ دقیقه تا ساعت ۹:۰۰ امکان هیچ‌گونه ویرایش و حذف وجود ندارد».
یکی از اصطلاحات پرکاربرد بازار بورس ایران، مرحله پیش‌گشایش است. ثبت سفارش در این مرحله می‌تواند در روزهایی که نمادی صف خرید و یا صف فروش سنگین دارد انجام معاملات را آسان‌تر کند.
کشف قیمت یکی از اهداف مرحله پیش‌گشایش در بازار بورس است. به عبارتی سهامداران و سرمایهگذاران بازار بورس با توجه به انتشار اخبار روزگذشته اقدام به ثبت سفارش در مرحله پیش‌گشایش می‌کنند.
شنبه تا چهارشنبه در ساعات ۹ الی ۱۲:۳۰ امکان انجام معاملات برخط و ثبت سفارش خرید و فروش سهام وجود دارد، اما سهامداران می‌توانند سفارش خود را در ۸:۳۰ الی ۹ صیح (قبل از تغییر جدید) که مرحله پیش‌گشایش است را ثبت و یا آن را ویرایش و یا حذف کنند و تا پایان ساعات معاملاتی منتظر ثبت و تایید سفارش‌های خود باشند بعد از اتمام ساعت پیش‌گشایش، مرحله گشایش است که مچینگ نیز نامیده می‌شود.
