محورهای ۵ گانه اشتغال در استان یزد

وحید حاج سعیدی

آثار به جا مانده از تمدن در یزد حاکی از سکونت قومی با دانش و تمدنی توسعه یافته و پیشرفته در این دیار دارد و انتخاب این شهر به عنوان دومین شهر تاریخی دنیا را می توان یکی از دلایل صحت گفتار فوق قلمداد کرد.

وجود انواع بادگیر ها، آب انبار ها، مساجد، قلعه ها، آتشکده ها و … با معماری چشم نواز و حیرت انگیز و صنایع دستی ظریف و هنرمندانه، همه و همه نشان از وجود تمدنی بزرگ و قابل اعتنا در این دیار دارد. در حقیقت استان گنجی پنهان در مرکز ایران است که شاید اگر این آثار در کشوری دیگر وجود داشتند، بیکاری برای همیشه از آن دیار رخت بر می بست!

محور های پنجگانه ظرفیت های استان

با وجود تلاش صورت گرفته در رفع بیکاری ، به نظر می رسد از همه ظرفیت های استان به نحو شایسته بهره برداری نشده و این استان قابلیت تبدیل شدن به استان بدون بیکار را داراست. ظرفیت های استان در راه رسیدن به توسعه پایدار را می توان در پنج محور معرفی و برای توسعه آنها برنامه ریزی کرد. محورهای پنج گانه گردشگری، صنایع دستی و سوغات، کشاورزی ، دامپروری و شیلات بدنه اصلی درخت توسعه استان محسوب می شوند که زیر شاخه های این درخت تنومند در استان بی شمارند.

معرفی سرزمین بادگیرها با توسعه صنعت گردشگری

یکی از راه های بازگرداندن تمدن با شکوه به این دیار، معرفی و جذب گردشگر به سرزمین بادگیر ها است. وجود جاذبه های گردشگری بی شمار در استان باید به عنوان نماد تمدن تاریخی این سرزمین، معرفی شده و متولیان این حوزه حمایت همه جانبه شوند. چاپ و توزیع بروشور های مکان های دیدنی استان، آموزش زبان انگلیسی به راهنمایان گردشگری، توانمندسازی روستاها به‌منظور تقویت گردشگری روستایی ، توسعه و تقویت بوم گردی، استفاده از ظرفیت های بومی در اسکان گردشگران ، حمایت از سرمایه گذاران بخش هتلینگ و اقامت و … بخشی از راهکار های توسعه گردشگری در این استان است.

بی تردید استفاده از این ظرفیت با وجود فراهم بودن زیر ساخت های تاریخی می تواند تحولی عظیم در منطقه ایجاد کند و علاوه بر ممانعت از مهاجرت باعث مهاجرت معکوس نیز شده و یکی از راهکارهای مقابله با بیکاری محسوب شود. شایان ذکر است که گردشگری تنها به جاذبه های تاریخی و طبیعی استان محدود نمی شوند و گردشگری کویر، گردشگری غذا، گردشگری ورزشی، گردشگری پزشکی و … از دیگر ظرفیت های استان هستند که پرداختن به جزئیات آنها از حوصله این مقال خارج است و هر کدام نیازمند چندین مقاله جداگانه است.

یزد و کشاورزی

با وجود سختی کار کشاورزی در این استان به دلیل شرایط اقلیمی و کمبود آب باید یادآور شد، محصولات خاص و دارای طعم منحصر به فرد این استان می تواند زمینه ساز اشتغال جوانان فراوانی شود

استفاده بهینه از آب و خاک، اجرای طرح‌های نوین آبیاری به ویژه انتقال آب با لوله، توسعه صنعت بیمه آب و خاک کشاورزی، توجه ویژه و علمی به قنات ها، بازچرخانی آب، بهبود روش‌ها و تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات پُرآب با محصولات کم‌آب‌بَر و … می تواند زمینه ساز توسعه پایدار در این منطقه شده و استان را به قطب کشاورزی و باغداری میوه های خوشمزه و خوش طعم معرفی کند.

صنایع دستی منحصر به فرد و سوغات خوشمزه یزد ، با اصالتی به قدمت تاریخ ایران

از دیگر منابع درآمدی در استان می توان به صنایع دستی منحصر به فرد اشاره کرد که عده ای آنها را اصیل ترین هنر ایرانی می دانند و قدمت برخی از آنها مانند به چند هزار سال قبل بر می گردد. سرامیک و سفال، کاشی سازی، زرگری، زیلوبافی، شعربافی، ترمه بافی، فرش بافی، شمد، دستمال، مخمل، دارایی، چادرشب بافی، قناویز، دندانی، گیوه بافی، حصیر بافی، خورجین بافی، روفرشی، سفره، احرامی، قلم‌زنی، شیشه‌گری، چرم‌سازی، موتابی و نمدمالی بخشی از صنایع دستی این استان را تشکیل می دهند.

در واقع هر کدام از این صنایع به تنهایی می تواند باعث اشتغال عده ای زیادی از جوانان به صورت مستقیم و غیر مستقیم شود. نبود سامانه جامع شناسایی هنرمندان استان، نبود یا کمبود نیروی متخصص در شناسایی هنر و هنرمندان استان، نبود بستر لازم برای معرفی و صادرات محصولات تولیدی به سایر کشورها، بروکراسی اداری در بحث وام و تسهیلات، عدم خرید تضمینی محصولات توسط اداره گردشگری و میراث فرهنگی باعث شده تا فعالان در این حوزه نگاهی آماتور به این صنایع داشته باشند و برای تامین مخارج روزانه خود به مشاغل دیگر روی بیاورند.

در صورتیکه هنر صنایع دستی باید شغل اول بسیاری از جوانان این دیار باشد. بی تردید ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات ضروری برای بهره‌برداری بیشتر از امکان صادرات، برگزاری نمایشگاه های مختلف در سطح کشور، استفاده از صنایع در ادارات و فیلم ها و سریال ها و … موجود می تواند در معرفی و توسعه این صنعت موثر باشد. شیرینی ها و سوغاتی های خوشمزه یزد از دیگر ظرفیت های اشتغال زایی در این استان محسوب می شوند که می تواند در صورت داشتن نگاه علمی و صادرات محور زیربنای اشتغال جمع کثیری از جوانان شود.

دامپروری با طعم برترین نژاد دام های سنگین و سبک

دامپروری را می توان یکی دیگر از شاه کلید های استان در توسعه پایدار نامید. پرورش دام سنگین و سبک، پرورش بز سانن با قابلیت های خاص، وجود کلنی های زنبور با ظرفیت تولید بیش از چند هزار تن عسل در این سرزمین خشک، پرورش شتر مرغ و انواع ماکیان و دام های سبک و سنگین از جمله ظرفیت های دامپروری استان هستند که در حال حاضر با وجود سختی ها و مشقات فراوان عده کثیری از جوانان در این صنعت مشغول به کار هستند و نیازمند حمایت، برنامه ریزی و توسعه صنایع تبدیلی از سوی مسئولان هستند. تلاش در جهت صنعتی کردن دامپروری و جذب سرمایه گذار جهت احداث دامپروری های نوین و تکنولوژی روز دنیا ، اصلاح نژاد دام های موجود در منطقه، استفاده از دانش متخصصین دامپروری و … می تواند زمینه ساز تولیدات بیشتر و احیای شغل دامپروری در منطقه شود.

پرورش ماهی در در دل بیابان!

شیلات نیز به عنوان حلقه آخر توسعه استان یکی از صنایع قابل اعتنا در استان است که اگر به ظرفیت های این صنعت و صنایع تبدیلی آن بپردازیم در می یابیم که این صنعت نیز به تنهایی قادر است علاوه بر ایجاد اشتغال در بخش های گوناگون، باعث تقویت سبد غذایی و رشد پروتئینی سفره غذایی ساکنان نیز شود. در حال حاضر پرورش انواع آبزیان در انواع استخرهای خاکی و بتنی استان در حال گسترش است که نیازمند برنامه ریزی، اعطای تسهیلات و خرید تضمینی است که در این صورت می توان به آینده روشن این صنعت امیدوار بود.

شیلات از صنایع زودبازده است که به نسبت سایر صنایع دامی، با سرمایه کمتر و دوره زمانی کوتاه تر مورد اعتنای بسیاری از علاقه مندان حوزه آبزیان است. در حال حاضر در بیابان های بافق ماهی در آب شور پرورش داده می شود و تعمیم این صنعت ، گامی بلند در جهت توسعه و اشتغال پایدار است. در ضمن شش مدل ماهی در یزد پرورش داده می شوند که ظرفیت عظیمی محسوب می شود.

پایان سخن

بی هیچ تردید دیار و سرزمینی که دومین شهر تاریخی دنیا در آن واقع است، دارای ظرفیت ها و پتانسیل های فراوانی است که بخش کوچکی از آنها رو نمایی شد. ظرفیت ها و امکانات فراوان دیگری نیز در استان به صورت جسته و گریخته مورد استقبال مردم گرفته است. نظیر کشت زعفران ، تولید قارچ گانودرما، استفاده صنعتی از گیاه نی، استفاده از ظرفیت باد و انرژی خورشیدی و … که این صنایع و منابع تنها بخش های دیگری از ظرفیت های بی شمار این استان هستند که پرداختن به آنها با مدیریت صحیح و غیر کلیشه ای منجر به مهاجرت معکوس شده و این مهم تنها به مدد برنامه ریزی و استفاده از تجربیات سایر استان ها کشور ها امکان پذیر است.

تشکیل ۵ سازمان مردم نهاد در حوزه های ۵ گانه مطروحه می تواند اولین قدم برای اشتغال زایی است. این سازمان ها می توانند با شناسایی و جذب متخصصین در حوزه های مختلف کشاورزی، دامپروی، آموزشی و … ، شناسایی زیر ساخت ها و ظرفیت های مغفول استان، دعوت از سرمایه گذاران در جهت سرمایه گذاری، یافتن بازار هدف در داخل و خارج کشور به منظور صادرات محصولات تولیدی، و در گام نهایی پیاده سازی برنامه های آینده محور با رویکرد مشاوره و آموزش مردم در ابعاد اجتماعی ( مطالبه گری و تلاش در جهت تغییر ذائقه معیشتی و اقتصادی مردم به منظور کسب درآمد بیشتر ) از یک سو و آموزش های مهارتی و فنی در زمینه های ۵ گانه می تواند استان را به یک قطب بزرگ اقتصادی تبدیل کند که نه تنها منجر به رفع بیکاری در منطقه می شود بلکه باعث جذب نیروی کار از سایر استان ها نیز خواهد شد.