نقش ارزهای دیجیتال در بحران روسیه و اوکراین

علیرضا علی آبادیان_معاون توسعه محصول فینوپیا

ابزار های مالی و اقتصادی، معمولاً نقش مهمی را در جنگ‌ها ایفا می‌ کنند؛  برای مثال، در جنگ اخیر روسیه و اوکراین ارزهای دیجیتال نقش برجسته ای را ایفا کردند.

از زمانی که حمله نیروهای روسیه در فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین رخ داد، ایالات متحده و شرکای آن، مجموعه‌ای از تحریم‌های بی‌سابقه را علیه روسیه وضع کردند و همین باعث شد که شائبه‌هایی مبنی بر اینکه روسیه به کمک ارزهای دیجیتال تحریم ها را دور بزند ایجاد شد و جالب اینجاست که بحران روسیه و اوکراین در زمانی به اوج رسید که سیاست‌گذاران در تلاش بودند درباره نحوه تنظیم دارایی‌های دیجیتال تصمیم بگیرند.

به گزارش فینوپیا، طی ما‌ه‌های اخیر نیز، رئیس‌جمهور ایالات متحده فرمان اجرایی را صادر کرد که در آن خواستار یک استراتژی در مورد دارایی‌های دیجیتال، از جمله کاهش خطرات امنیت ملی و لغو تامین مالی غیرقانونی شد.

پارلمان اروپا نیز در حال مناقشه راجع‌به این‌ موضوع است که آیا باید استانداردهای مصرف انرژی را بر ارزهای رمزپایه اعمال کند یا خیر؟

بحران اوکراین-روسیه چگونه با کریپتو تلاقی پیدا کرده است؟

از زمان ظهور کریپتو، طرفداران این حوزه استدلال کرده‌اند که دارایی‌های دیجیتالی غیرمتمرکز یک نیروی دموکراتیک در امور مالی جهانی خواهند بود. در زمینه بحران روسیه و اوکراین، طرفداران کریپتو، ادعا داشتند که کریپتو با ارائه جایگزینی برای روبل روسیه به تضعیف دولت مسکو کمک کرده و فرار سرمایه از روسیه را تسهیل می‌کند.

همچنین استدلال می‌کردند که ارزهای دیجیتال به‌طور متوسط ​​برای روس‌ها و اوکراینی‌ها ذخیره‌ای فراهم می‌کند که می‌تواند هزینه‌های بشردوستانه‌ی تحریم‌ و جنگ را کاهش دهد.

با این حال، برخی از مخالفان نیز، ارزهای دیجیتال را به‌عنوان وسیله‌ای برای تراکنش‌های غیرقانونی و ابزاری برای افراد و نهادها، برای دور زدن تحریم می‌دانند.

البته اینگونه به‌نظر می‌رسد که صرافی‌های بزرگ به شدت تحریم‌ها را رعایت می‌کنند، اما در برابر درخواست‌ها برای تعلیق تجارت کریپتو، در روسیه مقاومت می‌کنند.

آیا روسیه می‌تواند از رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ استفاده کند؟

در تئوری، کریپتو می‌تواند برای اهداف غیرقانونی مانند دور زدن تحریم‌ها مورد استفاده قرار گیرد، اما در عمل، موانع تکنولوژیکی، ساختارهای بازار و نقدینگی محدود، فرار از تحریم‌ها را دشوارتر می‌کند و این در حالی است که همزمان وزارت خزانه ‎داری ایالات متحده در حال نظارت بر استفاده از رمزنگاری برای دور زدن تحریم‎ ها است.

حال به بررسی موارد مرتبط با این موضوع می‌پردازیم:

موانع تکنولوژیکی: ارزهای دیجیتال بر فناوری بلاک‌چین تکیه دارند و از آنجایی که همه تراکنش‌ها در بلاک‌چین ثبت می‌شوند، ارزهای دیجیتال معادل دیجیتالی «صورت‌حساب‌های علامت‌گذاری‌شده» در حوزه پول فیزیکی هستند.

بیت‌کوین و بسیاری دیگر از دارایی‌های رمزنگاری شده، مستعار هستند و این بدین معناست که تراکنش‌ها قابل ردیابی است.

برای مثال برخی از شرکت‌های خصوصی مانند Chainalysis با استفاده از تحلیل‌های خلاقانه به شناسایی و تعیین کمیت استفاده‌های غیرقانونی از ارزهای دیجیتال کمک می‌کنند.

ساختارهای بازار: بیشتر ارزهای دیجیتال در صرافی‌های متمرکز مانند بایننس و کوین‌بیس معامله می‌شوند، زیرا این دو صرافی، پلتفرم‌های مناسب و خدمات نگهبانی برای کیف پول‌های کریپتو ارائه می‌دهند.

این صرافی‌ها باید از قوانین شناخت مشتری، مبارزه با پول‌شویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم (KYC/AML/CFT) در ایالات‌متحده و سایر حوزه‌های قضایی اصلی تبعیت کنند.

این بدان معنی است که مقامات می‌توانند شناسایی کنند که دارایی‌های رمزنگاری‌شده در اختیار چه کسانی است و دستور تعلیق یا مسدود کردن حساب‌های برخی نهادها را بدهند.

با توجه به این موضوع، درست است که صرافی‌ها تراکنش‌های روسیه را کاملاً ممنوع نکرده‌اند اما قوانین را برای نهادهای تحریم شده سخت‌گیرانه‌تر اعمال می‌کنند.

به‌ عنوان‌ مثال، کوین‌بیس مجدداً اعلام کرده است که از قوانین تحریمی ایالات‌متحده برای غربالگری مشتریان و مسدود کردن تراکنش‌هایی که ممکن است به افراد یا نهادهای تحریم شده مرتبط باشد، پیروی خواهد کرد.

از ۶ مارس، Coinbase بیش از ۲۵۰۰۰ آدرس IP زا که معتقد است به افراد یا نهادهای تحریم شده مرتبط هستند مسدود کرده است.

نقدینگی محدود: حجم معاملات کریپتو بین روبل و دو ارز بیت‎کوین و تتر، از ۲۴ فوریه تاکنون بیش از دو برابر شده است. بااین‌حال، ارزش این تراکنش‌ها در حدود ده‌ها میلیون دلار در روز باقی می‌ماند.

در نیمه دوم سال ۲۰۲۱، واردات روسیه به‌طور متوسط ​​بیش از ۹۰۰ میلیون دلار در روز بود. حجم کریپتوهایی که با استفاده از روبل خریداری می‌شوند، نشان می‌دهد که روس‌ها در تلاش هستند تا از شر روبل‌های خود خلاص شوند.

برای تجارت با نهادهای خارجی، طرف‌های خارجی باید مایل به پذیرش رمز ارز به‌عنوان وجه پرداخت باشند. حوزه‌های قضایی که بیشترین مجوز را برای ارزهای دیجیتال دارند و دارای صرافی‌های بزرگ‌اند، عموماً حوزه‌هایی هستند که تحریم‌ها را علیه روسیه رهبری می‌کنند.

از سوی دیگر، بسیاری از بازارهای نوظهور، به‌ویژه در چین، به‌طور ضمنی یا صریح،  استفاده از رمزنگاری را ممنوع کرده‌اند.

اوکراین در طول این بحران چگونه از رمز ارزها استفاده می‌کند؟

از زمان شروع جنگ، دولت اوکراین از رمزنگاری برای تسهیل کمک‌های مالی و خریدهای نظامی و سایر موارد استفاده کرده است. سال گذشته، یک شرکت مشاوره بازار، اوکراین را در رتبه چهارم جهانی برای پذیرش کریپتو قرارداد و در سپتامبر ۲۰۲۱، اوکراین به‌طور رسمی استفاده رمز ارزها را قانونی کرد.

در ۲۶ فوریه، دولت اوکراین به‌صورت علنی درخواست کمک‌های مالی ارزهای دیجیتال (بیت کوین و تتر) را آغاز کرد و پس از پذیرش اولیه، ظرفیت خود را گسترش داده و اکنون بیش از ۷۰ نوع رمز ارز را می‌پذیرد. بزرگ‌ترین صرافی رمز ارز اوکراین، Kuna، به سازمان‌دهی این اتفاق کمک کرد.

از ۹ مارس، دولت اوکراین ادعا کرد، نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار از کمک‌های رمز ارزی جمع‌آوری کرده است. کمک‌های ارز دیجیتال به دولت اوکراین اجازه می‌دهد تا فوراً بودجه را دریافت کند و بالطبع سریع‌تر از درخواست کمک‌های مالی از طریق کانال‌های مالی سنتی است.