نیش مالیات عسل بر سفره‌های مردم

ناعمه شاهوردیلو

«از بزرگی پرسیدند برای سعادتمندی چه باید انجام دهیم فرمود هرآنچه را که می‌دانید انجام دهید، سعادتمند می شوید.»

بی‌گمان مسئولان در بخش کشاورزی و در وزارت جهاد کشاورزی به اهمیت زنبور عسل و ماده مغذی حاصل از این حشره ارزشمند آگاه هستند و از آنجا که در کشوری اسلامی زندگی می‌کنیم حتما از توجه به آن در کتب مقدس و به خصوص قرآن کریم اطلاع دارند و می‌دانند هم برای سلامت جسمی افراد جامعه و پیشگیری از بیماری‌های متعدد و درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید ولازم است و هم در زمینه کشاورزی و گرده افشانی سبب خیر و برکت و کارآفرینی می‌شود.

با این حال به علت عمل نکردن مسئولان به دانسته‌های خویش اکثر مردم از دسترسی به این ماده غذایی محروم هستند و آن را یک غذای لوکس و تجملی می‌دانند؛ چراکه به تناسب دخل خود قادر به خرج کردن برای تهیه عسل نیستند در حالی که با مصرف آن می‌توان از بار هزینه‌های درمانی بر حذر بود و از مشکلات بعدی پیشگیری کرد.

یکی از بی‌توجهی‌های عدیده مسئولان در حوزه مالیات و مالیات بر ارزش افزوده این است که با افزایش قیمت عسل آن را مشتری‌گریز جلوه می‌دهد و کسانی که به خیال خود با معاف کردن تولیدکنندگان از مالیات مواد اولیه یا واردات مواد پشتوانه محکمی برای آن‌ها شده‌اند تا بیشتر و بهتر تولید کنند، سخت در اشتباهند؛ چراکه در زمان دستیابی به تولید انبوه و تقاضای اندک این تولیدکننده است که در نهایت زیان می‌بیند..

وقتی برای محصول تولیدی خود بازار و مشتری نداشت باشید، سودی هم نمی‌برید و  جای تعجب دارد که مسئولان با آگاهی از این مساله باز هم تقریبا هیچگاه نمی‌توانند، میان عرضه و تقاضا توازنی بر قرار کنند تا به قول معروف «نه سیخ بسوزد و نه کباب» البته این مشکل منحصر به عسل نمی‌شود و همه حوزه های زراعی و دامی و صنایع را در بر می گیرد. و ما امیدواریم که این نوع برخوردها سهوا باشد چراکه بازار از تولید تولیدکنندگان همراه با مصرف مصرف کنندگان رونق می گیرد و تضعیف یکی از آنها به هر شکل ممکن به دیگری آسیب می رساند. ضمن اینکه به دلیل خشکسالی ها و کاهش تولید و فشارهای اقتصادی وارد شده توان رقابتی در بازار محصولات غذایی هم وجود ندارد.

طبق ماده ۹ قانونی که دی سال ۱۴۰۰ تصویب شد، برای عسل و واردات آن مالیات مقرر شد و زنبورداران همان سال با بیان اینکه عسل محصول فرآوری شده نیست و طبق قانون نباید از آن مالیات بر ارزش افزوده گرفته شود؛ خواستار لغو مالیات بر ارزش افزوده شدند. زنبور عسل به عنوان حشره کار گرده افشانی را نیز انجام می دهد و برای باغات و مزارع ثمرات فراوانی دارد چگونه می‌شود که سایر اقلام مورد نیاز و حتی فرآوری شده از مالیات معاف هستند؛ اما علی رغم فواید زنبور عسل و مشکلات زنبورداران این مورد لحاظ نشده است.

در پی پیگیری های مسئولان امر در تاریخ ۲۵/۲/۱۴۰۱ اینگونه بیان کردند که طبق جز ۱ بند الف ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده هیچ معافیتی برای عسل در نظر گرفته نشده است.

سر انجام تیر امسال بود که این ماده غذایی از مالیات معاف شد: بر اساس بند پ ماده ۱ قانون تاسیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۰ و بند د ماده ۲ قاانون کار کشاورزی مصوب ۱۳۵۳ فعالیت مرتبط با زنبور عسل  به عنوان کشاورزی و مشاغل کشاورزی  تعریف شده است، بنابراین محصولات حاصل از این حیوان مانند عسل گرده گل و.. از مصادیق کشاورزی فرآوری نشده  موضوع جز ۱ بند الف ماده ۹ قانون  و از ارزش افزوده معاف است.

با نگاهی ساده مشکل برطرف شده است و می توان لبخند رضایت بخشی را بر لبان مسئولان این امر دید؛ اما اکنون که ۶ ماه از این معافیت مالیاتی گذشته است، شاید بهتر بتوان مشکل اصلی را دید و ریشه‌یابی کرد. جدا از اینکه این مساله یکی از هزاران مشکل این ماده غذایی در کشورمان است آیا صرف تولید یک محصول می‌توان از فروش آن هم مطمئن بود؟  مشکل اساسی در این پیگیری‌ها اینجاست که شاید تولیدکننده از مالیات معاف باشد؛ اما مصرف‌کننده باید این مالیات را تحت نام ارزش افزوده محصول نهایی بپردازد و این به ضرر نه تنها او که تولیدکننده نیز هست، چون توان خرید محصول نهایی وجود ندارد.

از سوی دیگر ۵ بهمن امسال معاون وزیر کشاورزی در امور دام تولیدات دامی در سومین کنگره بین‌المللی و یازدهمین کنگره ملی پژوهشی زنبور عسل که در موسسه تحقیقات علوم دامی کشور برگزار شد، اصلی‌ترین نگرانی پرورش دهندگان زنبور را استفاده از سموم غیراستاندارد در زنبورستان‌ها دانست.

حسین دماوندی‌نژاد همچنین تاکید کرد: برخیی که به علت نامرغوبی آن به صورت قاچاق و با قیمت‌هایی ارزان وارد بازار می‌شود، شغل زنبورداران را در در معرض خطر قرار داده است و لازم است ضمن حمایت از آنها مانعی برای ورود قاچاق این محصول برقرار کرد.

او یکی از رویدادهای با ارزش در ایران را بهره‌گیری از زهر زنبور عسل به خصوص استخراج ملیتین از زهر این حشره عنوان و اظهار کرد: سال گذشته ۱۴ کیلوگرم زهر زنبور عسل تولید کردیم که یک رکورد برای کشور است به طوریکه استفاده از زهر استاندارد شده زنبور عسل در موارد پزشکی روز به روز در حال افزایش است.

این مسئول  با بیان اینکه ملیتین ماده اصلی تشکیل‌دهنده زهر زنبور عسل بوده و حدودا ۴۰ تا ۶۰ درصد ماده خشک زهر را تشکیل می‌دهد، گفت: نقش زنبور عسل در تولید محصولات کشاورزی و گردافشانی باید بیش از پیش در کشور مورد توجه قرار گیرد.

دماوندی‌نژاد در پایان تاکید کرد: کشور ما دارای رتبه‌های با ارزشی در عرصه پرورش زنبور عسل در دنیا است به طوری که ما در تعداد کلنی و مقدار عسل تولید شده و حتی در تعداد پرورش دهندگان و سرانه مصرف حائز رتبه‌های خیلی خوبی هستیم .

با این حال باید دید مسئولان برای حفظ جایگاه ایران در این عرصه و به دست آوردن رضایت مشتری داخلی چه اقدامات سودمندی می‌توانند، انجام دهند؟!