وضع آموزش در ایران به روایت آمار: افزایش ترک تحصیل در متوسطه اول
مرکز آمار ایران اخیرا وضعیت آموزش در سال های ۹۵ تا ۹۸ و آخرین آمار از باسوادی، ترک تحصیل، نسبت معلم به دانشآموز، نرخ پوشش تحصیلی در مقاطع تحصیلی مختلف و سرانه فضای آموزشی را به عنوان بخشی از گزارش وضع اجتماعی و فرهنگی ایران منتشرکرده است.
به گزارش ایسنا، در فصل آموزش این گزارش به مواردی چون آخرین آمار باسوادی، ترک تحصیل، نسبت معلم به دانش آموز، نرخ پوشش تحصیلی در مقاطع تحصیلی مختلف و سرانه فضای آموزشی پرداخته شده است.
نرخ باسوادی
در ابتدا نیم‌نگاهی به وضعیت سوادآموزی در کشور داریم؛ سازمان نهضت سوادآموزی در هفتم دی سال ۱۳۵۸ و با فرمان امام راحل (ره) تاسیس شد و اکنون بالغ بر ۴۱ سال از تاسیس آن می‌گذرد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، بیش از ۵۲ درصد افراد جامعه ما بیسواد بودند، ولی میانگین باسوادی در سال ۹۹ به بالای ۹۶ درصد رسیده است.
فاصله درصد باسوادی زنان که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ۲۶.۲ درصد در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال بوده اما اکنون بیسوادی به کمتر از ۲.۸ درصد رسیده است. همچنین فاصله سوادآموزی در مناطق شهری و روستایی در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال، پیش از انقلاب ۳۸درصد بوده که اکنون به کمتر از هفت درصد رسیده است.
بر اساس اعلام شاپور محمدزاده، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، براساس آخرین سرشماری سراسری در سال ۹۵ و طبق خوداظهاری افراد، دو میلیون و ۶۰۰ هزار بیسواد در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال داریم که ۳۶۰ هزار نفرشان از اتباع خارجی هستند. سالانه ۴۰۰ هزار بیسواد را تحت پوشش قرار می‌گیرند که ۵۰ درصد بیسواد صرف هستند.
به گفته وی، براساس گزارشهای سامانه سازمان، تعداد بیسوادان کمتر از یک میلیون است. تاکنون اطلاعات سنی ۶۰۰ هزار نفر دریافت و راستیآزمایی شده است.
همچنین بر اساس اطلاعات منتشر شده در گزارش «وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران» مرکز آمار ایران، طی سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ نرخ باسوادی هم در نقاط شهری و هم در نقاط روستایی دارای روند افزایشی بوده است به طوری که این نرخ از ۸۷٫۵ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۸۹٫۲ درصد در سال ۱۳۹۸ افزایش یافته است.
وضعیت ساخت‌و‌ساز مدارس در ایران
بر اساس اطلاعات منتشر شده در گزارش «وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران» مرکز آمار ایران، طی سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ نسبت کلاسهای مستحکم به کل کلاسهای موجود، روندی افزایشی داشته و از ۰.۶۲ درصد به ۰.۶۶ درصد رسیده است.
در همین دوره، نسبت کلاسهای دارای سامانه گرمایش و سرمایش استاندارد به کل کلاسهای موجود نیز روندی رو به رشد را داشته است. به طوری که از ۳۵ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۶۰ درصد در سال ۱۳۹۸ افزایش پیدا کرده است.
سرانه فضاهای آموزشی کشور در طی دوره زمانی ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ از ۴.۹۵ متر مربع به ۵.۲۱ متر مربع رسیده است.
نسبت دانشآموزان در مقاطع و مدارس دولتی و غیردولتی
اما درباره نسبت دانشآموزان در مقاطع و مدارس مختلف باید گفت که دانشآموزان مقطع ابتدایی طی سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ دارای بیشترین سهم در بین مقاطع تحصیلی بودهاند.
نرخ توزیع دانشآموزان در مقاطع تحصیلی مختلف در سال تحصیلی گذشته در مقطع ابتدایی ۵۷.۶۵ درصد، در متوسطه اول ۲۳.۶۵ درصد و در متوسطه دوم ۱۸.۷۰ درصد بوده است.
اگر بخواهیم نسبت توزیع دانشآموزان را در مدارس دولتی و غیردولتی تفکیک کنیم میتوان گفت که این نرخ در بخش دولتی در مقطع ابتدایی ۵۶.۴ درصد، در متوسطه اول ۲۴.۵ درصد و در متوسطه دوم ۱۹.۲ درصد است و در بخش غیردولتی نیز در مقطع ابتدایی ۵۵.۴ درصد، در متوسطه اول ۱۸.۱ درصد و در متوسطه دوم ۱۵.۵ درصد است.
همچنین طی سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ نسبت دانشآموزان مدارس غیردولتی به کل دانشآموزان در همه مقاطع دارای روندی افزایشی بوده است به طوری که این نسبت از ۱۰.۷ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۱۲.۹ درصد در پایان سال ۱۳۹۸ افزایش یافته است. این افزایش بیشتر در مقطع ابتدایی بوده است که از رقم ۱۱.۱ درصد در سال ۱۳۹۴ به ۱۴.۸ درصد در سال ۱۳۹۸ رسیده است.
این نسبت در مقطع متوسطه اول از ۷.۹ درصد به ۹.۸ درصد و در مقطع متوسطه دوم از ۱۰ درصد به ۱۰.۷ درصد در دوره مذکور رسیده است.
روند افزایشی نسبت دانشآموز به معلم در مدارس دولتی
در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ نسبت دانشآموز به معلم در مدارس دولتی در هر سه مقطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم دارای روند افزایشی بوده است.
این رقم در مقطع ابتدایی از ۲۲.۹ درصد به ۲۶.۵ درصد ، مقطع متوسطه اول از ۱۴.۷ درصد به ۲۱ درصد و مقطع متوسطه دوم از ۱۵ درصد به ۱۶.۶ درصد تغییر یافته است.
نرخ پوشش تحصیلی واقعی در مقاطع مختلف
پوشش ظاهری تحصیلی به نسبت تعداد دانشآموزان یک دوره تحصیلی به کل جمعیت لازمالتعلیم همان دوره اطلاق میشود و پوشش واقعی تحصیلی به نسبت تعداد دانشآموزان یک دوره تحصیلی که در سنین خاص آن دوره هستند به کل جمعیت لازمالتعلیم همان دوره اطلاق میشود.
بر این اساس نرخ پوشش ظاهری در مقطع ابتدایی در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ ، ۱۰۴ درصد و نرخ پوشش واقعی ۹۸.۲ درصد بوده است. این آمار در مقطع متوسطه اول نیز به این قرار است که نرخ پوشش ظاهری ۹۹.۸ و نرخ پوشش واقعی ۹۳.۷ درصد بوده است. همچنین نرخ پوشش ظاهری در متوسطه دوم ۸۵.۶ درصد و نرخ پوشش واقعی ۸۱.۴ درصد است و در مجموع هرچه به سمت مقاطع تحصیلی بالاتر میرویم نرخ پوشش تحصیلی دانشآموزان کاهش مییابد.
نرخ ترک تحصیل
طبق تعریف، ترک تحصیل کرده، دانشآموزی است که حین تحصیل، بعد ازقبولی یا مردودی، به هردلیلی نظام آموزشی را ترک کرده باشد. نرخ ترک تحصیل در دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ ، عدد ۱.۲۳ درصد بوده که در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ به ۰.۹ درصد رسیده و رقم کاهشی را نشان میدهد.
این نرخ در متوسطه اول نیز ۲.۷۸ درصد بوده که به ۴.۴ درصد رسیده و روند افزایشی را نشان میدهد. در متوسطه دوم نیز نرخ ترک تحصیل از ۶.۰۶ درصد به ۲.۷۰ درصد رسیده و روند کاهشی دارد.
تراکم جمعیت دانشآموزی در کلاسهای درس
نسبت تعداد دانشآموزان مشغول به تحصیل به تعداد کلاس دایر، آموزشگاه و دوره تحصیلی را به ترتیب تراکم دانشآموز در کلاس، آموزشگاه و دوره تحصیلی میگویند.
بر این اساس تراکم دانشآموزی در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ در مدارس دولتی در مقطع ابتدایی ۲۳.۸ نفر به ازای هر کلاس بوده که در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ به ۲۵.۱ رسیده است. این نرخ در متوسطه اول از ۲۴ نفر به ۲۶ و در متوسطه دوم از ۲۲.۶ به ۲۱.۳ رسیده است.
این در حالیست که طبق اعلام الهیار ترکمن، معاون وزیر آموزش و پرورش در نشست خبری اخیرش، ۱۳ درصد کلاسهای آموزش و پرورش یعنی۶۵ هزار و ۳۱۶ کلاس خارج از نرم و دارای تراکم بالای ۳۵ نفر هستند و شمار کلاسهای زیر نرم ۵ نفر، حدود ۳ هزار و ۲۰۹ مورد میشود.
