پرواز در اوج گرانی

اکرم رضائی نژاد

افزایش بی‌رویه قیمت بلیت هواپیما، علی‌رغم هشدارها و نظارت‌های ادعایی، همچنان معضلی برای مسافران است.

به گزارش عصراقتصاد، سال ۱۴۰۴ با افزایش چشمگیر قیمت بلیت هواپیما، به ویژه در آستانه تعطیلات نوروز، آغاز شد.  این افزایش قیمت، با وجود تأکید سازمان هواپیمایی کشوری و وزارت راه و شهرسازی بر نظارت دقیق بر قیمت‌ها و برخورد با متخلفان، همچنان ادامه دارد و موجی از نارضایتی را در بین مسافران ایجاد کرده است.

مصرف بیش از ۱.۵ میلیارد لیتر سوخت هوایی در سال ۱۴۰۳، در مقایسه با سال ۱۴۰۲، نشان از افزایش قابل توجه تعداد پروازها و در نتیجه تقاضا دارد؛ عاملی که به نظر می‌رسد به افزایش قیمت‌ها دامن زده است. اما آیا این افزایش تقاضا توجیهی برای افزایش نجومی قیمت بلیت‌ها است؟

محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، از ورود مجلس به تعیین قیمت بلیت هواپیما با قانون جدید خبر داد. وی با اشاره به رای دیوان عدالت اداری مبنی بر عدم حق قیمت‌گذاری دولت، اظهار کرد که مجلس در تلاش است تا با برگزاری جلسات و هم‌اندیشی، به یک قیمت مشخص برای بلیت هواپیما برسد.

به گفته وی، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها نه تنها به ضرر مسافران است، بلکه شرکت‌های هواپیمایی را نیز با از دست دادن مشتریان، متضرر می‌کند.

کمیسیون عمران مجلس در حال بررسی هزینه تمام‌شده هر ساعت پرواز است تا با تعیین هزینه واقعی و اعمال سود متعارف، قیمت واقعی بلیت را مشخص کند.  این برنامه کوتاه‌مدت مجلس، سازمان هواپیمایی را نیز مکلف به نظارت بر قیمت‌ها می‌کند.  اما اختلاف نظرها در مورد هزینه هر ساعت پرواز (بین ۳۰ تا ۴۰ دلار) نشان‌دهنده پیچیدگی این موضوع است.

به گفته رضایی کوچی، در بلند مدت، مجلس به دنبال تقویت شورای عالی هواپیمایی است تا با ریاست رئیس جمهور یا معاون اول و حضور وزرای مرتبط، ساماندهی بهتری در صنعت هوایی ایجاد شود. این امر شامل نوسازی ناوگان هوایی، ارتقای ایمنی، رشد کیفیت خدمات و کاهش تاخیرات می‌شود.  اگر دولت لایحه خود را ارائه نکند، مجلس طرحی را تدوین خواهد کرد.

آیا شرایط آزادسازی قیمت بلیت مهیا است؟

آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، که بر اساس رای دیوان عدالت اداری صورت گرفته، منوط به تعادل بین عرضه و تقاضا و کیفیت ارائه خدمات است. با کمبود شدید هواپیما (حدود ۱۰۰ هواپیمای فعال در مقابل نیاز به ۵۰۰ فروند)،  آزادسازی قیمت‌ها بی‌معنا به نظر می‌رسد. رضایی کوچی، به این نکته اشاره دارد که  در شرایطی که برخی هواپیماها عمر ۳۵ ساله دارند، آزادسازی قیمت بدون رتبه‌بندی ایرلاین‌ها و تعیین کیفیت خدمات، غیرمنصفانه است.

نظارت‌ها و برخورد با متخلفان: ادعا یا واقعیت؟

سازمان هواپیمایی کشوری، در آستانه نوروز، نظارت‌های خود را تشدید کرد و مرکز مدیریت و کنترل پروازها و خدمات مسافران نوروزی (OCC) را راه‌اندازی کرد و در روزهای پایانی سال ۱۴۰۳ مجوز ۳۳ شرکت خدمات مسافرت هوایی به دلیل گران‌فروشی تعلیق شد.

با کمبود شدید هواپیما (حدود ۱۰۰ هواپیمای فعال در مقابل نیاز به ۵۰۰ فروند)،  آزادسازی قیمت‌ها بی‌معنا به نظر می‌رسد. رضایی کوچی، به این نکته اشاره دارد که  در شرایطی که برخی هواپیماها عمر ۳۵ ساله دارند، آزادسازی قیمت بدون رتبه‌بندی ایرلاین‌ها و تعیین کیفیت خدمات، غیرمنصفانه است

اما با وجود این اقدامات، گزارش‌های متعددی از گران‌فروشی بلیت هواپیما در مسیرهای پرتردد، به ویژه در ایام تعطیلات، منتشر شده است.

مسافران از افزایش چشمگیر قیمت بلیت‌ها گلایه دارند، در حالی که برخی شرکت‌ها هرگونه افزایش قیمت بی‌ضابطه را تکذیب می‌کنند. مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، مدعی است که شرکت‌ها بر اساس نرخ سوخت ۶۰۰ تومانی قیمت‌ها را تعیین می‌کنند و افزایش قیمت وجود نداشته است.  این در حالی است که این ادعا با گزارش‌های متعدد و تجربیات مسافران در تناقض است.

مسافران، قربانیان گرانی

رئیس کمیسیون عمران مجلس به صورت شخصی تجربه عدم امکان خرید بلیت هواپیما برای سفر نوروزی را بیان کرد و این موضوع را به عنوان دلیلی بر گران بودن بلیت هواپیما عنوان کرد. وی با اشاره به این‌که سال‌هاست که سفر هوایی از سبد هزینه‌های خانوار حذف شده است، تصریح کرد که مشتریان اصلی بلیت هواپیما اکنون سازمان‌ها و یا افراد ثروتمند هستند.

راهی طولانی در پیش است

در هر حال، گرانی بلیت هواپیما، معضلی چند وجهی است که نیازمند راهکارهای جامع و موثر است.  تلاش‌های مجلس برای ساماندهی بازار،  گامی در جهت حل این مشکل است، اما به نظر می‌رسد که راهی طولانی تا رسیدن به تعادل و عدالت در قیمت‌گذاری بلیت هواپیما در پیش است.  شفافیت در هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی، نظارت جدی بر قیمت‌ها و برخورد قاطع با متخلفان، علاوه بر نوسازی ناوگان و بهبود کیفیت خدمات،  ضروری است تا مسافران بتوانند از حقوق خود برخوردار شوند و سفرهای هوایی  برای اقشار مختلف جامعه  قابل دسترس باشد.