چرا نرخ باروری جهانی به شدت در حال کاهش است؟

مسعود شریعت زاده /روزنامه نگار و کارشناس ارشد رسانه

در طلوع قرن نوزدهم، جمعیت جهان به یک نقطه عطف بزرگ دست یافت: به یک میلیارد نفر رسید. طی ۲۲۰ سال آینده، این تعداد ۸ برابر افزایش یافته است و ۸ میلیارد نفر در حال حاضر روی کره زمین زندگی می کنند که نیمی از این رشد از سال ۱۹۷۵ به بعد ثبت شده است.

این افزایش پیوسته جمعیت جهان با پیشرفت در مراقبت های بهداشتی و تغذیه امکان پذیر شده است. با این حال، سازمان ملل انتظار دارد به دلیل کاهش نرخ باروری، سرعت رشد سریع کاهش یابد و ممکن است تا سال ۲۱۰۰ به طور کامل متوقف شود.

اما اهمیت این موضوع و پیامدهای آن برای کشورهای توسعه یافته که انتظار هجوم مستمر شهروندان و کارگران جدید برای حمایت از اقتصاد خود را دارند، چیست؟ چگونه این اقتصادهای در حال تغییر می توانند با کاهش جمعیت سازگار شوند؟

برای روشن شدن موضوع، ابتدا باید نرخ باروری و چرایی کاهش آن را بررسی کنیم. که مهمترین منبع این یادداشت مقاله ای مبسوط در ویچوال کپتالیست است و سعی شده در ادامه مقاله برای مخاطبان عزیز روزنامه ترجمه و خلاصه شده ارائه شود.

نرخ باروری و جایگزینی

نرخ باروری کل به معنای میانگین تعداد تولدهای هر زن در طول زندگی است. این اندازه گیری دو فرض اصلی را بیان می کند : اینکه زن تا پایان سالهای زایش زنده بماند. و دوم این که زنان بر اساس نرخ باروری که در حال حاضر مشاهده می شود، فرزندانی به دنیا می آورند.

البته؛ هر دو فرض عدم قطعیت را در پیش بینی نرخ باروری آتی وارد می کنند با این حال، چندین دهه داده های قبلی جمع آوری شده توسط بانک جهانی به نشان دادن برخی روندهای کلی در سطح جهانی و در بسیاری از کشورها کمک می کند.

در اینجا باید به این نکته اشاره کنیم که نرخ باروری جهانی (به عنوان تعداد فرزندان به ازای هر زن بیان می شود) از دهه ۱۹۷۰ به طور پیوسته در حال کاهش بوده است.

در سال ۲۰۲۰، نرخ باروری در جهان ۲.۳ بود، درست بالاتر از نرخ جایگزینی ۲.۱ تولد برای هر زن، که به یک نسل اجازه می داد خود را جایگزین کند. این نسبت از ۴.۷ در سال ۱۹۶۰ بیش از دو برابر کاهش یافته است اما میانگین جهانی اختلافات گسترده بین نرخ باروری در کشورها را پنهان می کند.

کدام کشورها بالاترین نرخ باروری را دارند؟

طبق گزارش سازمان ملل متحد، نزدیک به دو سوم جمعیت جهان در منطقه ای زندگی می کنند که نرخ باروری زیر آستانه بحرانی ۲.۱ است. نیجریه، سومالی، چاد، کنگو در رده های اول قرار دارند.

توجه داریم که کشور آفریقایی نیجر در حال حاضر بالاترین نرخ باروری را دارد که به ۶.۹ رسیده است، به این معنی که یک زن در نیجر به طور متوسط در طول زندگی خود هفت فرزند خواهد داشت.

به استثنای افغانستان (که در رتبه چهاردهم قرار دارد)، همه ۳۰ کشور برتر در قاره آفریقا هستند. تخمین زده می شود که آفریقا تا سال ۲۱۰۰ به ۲.۵ میلیارد نفر اضافه خواهد شد، در حالی که رشد جمعیت در اکثر قاره ها در واقع یک خط صاف خواهد بود.

کشوری که کمترین نرخ باروری را دارد و در انتهای این رتبه بندی قرار دارد، کره جنوبی با نرخ باروری ۰.۸۴ است.

جالب اینجاست که بسیاری از پرجمعیت ترین کشورهای جهان – از جمله چین، هند و ایالات متحده – همگی زیر سطح جایگزینی باروری هستند، به طوری که بخش هایی از اروپا و آمریکای شمالی از دهه ۱۹۷۰ شاهد کاهش باروری بوده اند.

با این حال، حتی کشورهایی که در حال حاضر نرخ باروری بالایی دارند، طی ۶۰ سال گذشته شاهد کاهش شدید بوده اند. چرا؟

چرا نرخ باروری در سراسر جهان در حال کاهش است؟

کاهش نرخ باروری نتیجه تلاقی بسیاری از عوامل مرتبط است، از جمله:

– در دسترس بودن بهتر پیشگیری از بارداری.

– بهبود فرصت های اقتصادی برای زنان.

– مراقبت های بهداشتی قوی نرخ مرگ و میر کودکان را کاهش داده است.

– در گذشته، داشتن فرزندان بیشتر به معنای شانس بیشتری برای رسیدن به بزرگسالی بود زیرا میزان مرگ و میر نوزادان بسیار بالا بود.

– زنان نیز به فرزندآوری و تربیت محدود می شدند و به پیشگیری از بارداری دسترسی نداشتند که منجر به افزایش – و گاه ناخواسته – حاملگی می شد بنابراین، نرخ پایین باروری یک پیروزی برای بهبود توسعه اجتماعی و اقتصادی بسیاری از کشورها است.

عواقب پایین بودن نرخ باروری

اگرچه امروزه مشکلات آشکاری با جمعیت بزرگ جهانی ما وجود دارد، اما وقتی نرخ باروری به زیر سطح جایگزینی می‌رسد، مجموعه‌ای از مسائل به وجود می‌آید.

نرخ های پایین باروری می تواند منجر به کاهش جمعیت و افزایش نسبت سالمندان به بزرگسالان شاغل شود که پیامدهای اقتصادی نامطلوبی مانند افزایش هزینه های مراقبت های بهداشتی و کاهش پایه مالیاتی را در پی خواهد داشت.

یکی از راه حل های کوتاه مدتی که می تواند به درمان این پدیده کمک کند مهاجرت است به طوری که جمعیت در هر کشور کاهش می یابد. در مورد راه حل های بلند مدت؛ کاهش هزینه های تربیت فرزند و ارائه حمایت بهتر از خانواده های دارای فرزند، استراتژی های رایجی است که برای جلوگیری از فاجعه جمعیتی به کار می رود.

در واقع، بشر هرگز تا به حال با مشکل کاهش جمعیت در مقیاس جهانی به این شکل مواجه نشده است. در اینجا یک سوال اساسی مطرح می شود: چگونه این امر معیشت را شکل می دهد و اولویت ها و انتظارات از زندگی را تغییر می دهد؟ ممکن است به زودی متوجه شویم.