تنوع‌بخشی به ابزارهای بازار پول؛ از حساب‌ها تا صندوق‌های بازار پول

گزارش سیاستی تنوع‌ بخشی به ابزارهای بازار پول؛ از حساب‌ها تا صندوق‌های بازار پول توسط پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی تدوین شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده پولی و بانکی، در جمع بندی و توصیه های سیاستی این گزارش آمده است: مدیریت سیاست پولی مبتنی بر نرخ‌های سود برای دستیابی به اهداف کلان، مستلزم برخورداری از بازار پول پویا و عمیق است که در این راستا یکی از راهبردهای آن تنوع‌بخشی به ابزارهای بازار پول است.

به‌همین‌جهت، در این گزارش سعی شد کارکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بازار پول و حساب‌های ‌سپردهٔ بازار پول به‌صورت خلاصه بحث و بررسی و دلالت‌های آن برای شرایط پیش‌روی سیاست‌گذاری پولی در اقتصاد ایران ارائه شود.

نتایج نشان می‌دهد، در شرایطی که پایبندی کامل به ضوابط و مقررات شورای پول و اعتبار در خصوص نرخ سود سپرده‌ها وجود داشته باشد، به این معنا که در عمل تفاوتی معنادار بین نرخ‌ سود سپرده‌ها در سررسیدهای مختلف وجود داشته باشد و برداشت‌های قبل از موعد مستلزم پرداخت جریمه و کاهش نرخ سود مؤثر باشد، وجود حساب سپردهٔ بازار پول می‌تواند ضمن برخورداری از انعطاف‌پذیری در برداشت وجوه و انجام دادن تراکنش، تا حدودی مشوقی برای سپرده‌گذاران برای برخورداری از نرخ سودهای نزدیک به بازار پول باشد. در چنین ساختاری، پیشنهاد می‌شود به‌منظور کاهش سیالیت و افزایش ماندگاری وجوه کوتاه‌مدت شبکهٔ بانکی، چهارچوب حساب‌ بازار پول تدوین شود.

علاوه بر حساب سپردهٔ بازار پول، صندوق‌های بازار پول نیز راهبرد دیگری است که ضمن استخراج نرخ‌های بازدهی از بازار پول و سیگنال‌دهی به سیاست‌گذار پولی برای هدایت کریدور نرخ سود، نقشی مؤثر در جذب نقدینگی‌های سرگردان و منابع کوتاه‌مدت خواهد داشت. در این زمینه نیز پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذار پولی با طراحی قواعد و سازوکارهای نظارتی زمینهٔ تأسیس این صندوق‌ها را توسط بانک‌ها و مؤسسات اعتباری فراهم کند.

البته ضروری است که برای تنوع‌بخشی به ابزارهای قابل‌ِسرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، علاوه بر اوراق مشارکت و اسناد خزانه، ابزارهای متداول دیگر ازجمله گواهی سپرده، پذیرش‌های بانکی، و اوراق تجاری نیز به‌تدریج به‌عنوان ابزارهای قابلِ‌معامله در بازار سرمایه عملیاتی شوند. بدیهی است این چهارچوب و سازوکار پیشنهادی مستلزم آن خواهد بود که بانک‌ها نیز وجوه حاصل از حساب‌های بازار پول و صندوق‌های بازار پول را صرف خرید اوراق مشارکت و اسناد بدهی بخش دولتی کنند که این امر نیز نقشی مهم در پذیره‌نویسی اوراق بدهی و تأمین مالی کسری بودجه دولت خواهد داشت.

نقش مهم اشتراک گذاری اطلاعات در رقابت پذیری بازارهای جهانی

رییس پژوهشکده پولی و بانکی با تاکید بر نقش مهم اشتراک گذاری اطلاعات در دنیای امروز، گفت: بهره گیری از رسانه ها می تواند به شناسایی بیشتر از محصولات ایرانی و قدرت رقابت آنها در بازارهای جهانی و صادراتی کمک کند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده پولی و بانکی، دکتر شاپور محمدی که در وبینار “رسانه و نهادینه سازی تجارت و صادرات” سخن می‌گفت، اظهار داشت: تاکنون مقالات متعددی در دنیا در خصوص دلایل رشد صادرات و تاثیر آن بر افزایش اقتصادی کشورهای مختلف دنیا نوشته شده بطوری که بسیاری از این کشورها عامل اصلی افزایش رشد اقتصادی خود را صادرات می دانند.

وی ادامه داد: بسیاری از کشورها بدنبال آن هستند تا رشد اقتصادی آنها برون گرا بوده و از محل صادرات تامین شود، در ایران نیز رهبر معظم انقلاب به ویژه با ابلاغ محورهای سیاست اقتصاد مقاومتی بر برون‌زایی رشد اقتصاد کشور و صادرات غیرنفتی تاکید کرده‌اند.

رییس پژوهشکده پولی و بانکی با بیان اینکه صادرات علاوه بر ارزآوری برای کشور باعث مازاد سرمایه‌گذاری و در نتیجه رشد اقتصادی کشور خواهد شد، تصریح کرد: صادرات منجر به افزایش تحقیق و توسعه شده و کمک می کند تا تولیدکنندگان در فضای رقابتی جهان، افزایش کیفیت تولیدات خود را دنبال کرده و بدنبال ارتقا کیفیت محصولاتشان باشند.

محمدی نقش مهم اشتراک گذاری اطلاعات در دنیای امروز و اثرگذاری رسانه ها در این خصوص را یادآور شد و گفت: سایت های تخصصی مانند اگزیم نیوز می توانند نقشی موثر درباره اشتراک گذاری اطلاعات داشته باشند. جهان امروز، عصر ارتباطات نامگذاری شده و اگزیم نیوز و سایت های مشابه تخصصی در حوزه اقتصاد شبکه ای می توانند ارزش‌های مهمی را با مخاطبین تخصصی خود به اشتراک بگذارند.

وی تصریح کرد: اقتصاد شبکه اگرچه مختصات ویژه خود را دارد اما بخش مهمی از اقتصاد شبکه برپایه اقتصاد اطلاعات استوار است.

رییس پژوهشکده پولی و بانکی تاکید کرد: رونمایی از سایت جدید اگزیم نیوز می تواند از نظر اطلاع رسانی و فرهنگ سازی به ایجاد زبان واحد بین صادرکنندگان ایرانی و واردکنندگان کالا از ایران کمک کرده و به آگاهی بیشتر از محصولات ایرانی و قدرت رقابت آنها در بازارهای جهانی منجر شود.

محمدی با اشاره به آغاز به کار اگزیم نیوز در سال ۱۳۹۴ با هدف اطلاع رسانی دقیق در حوزه صادرات، خاطرنشان کرد: این سایت خبری پیش از این نیز فعالیت داشته اما رونمایی امروز در جهت تقویت، به روز رسانی و فعال تر کردن آن است.

وی با بیان اینکه در صورت فراهم بودن شرایط بین المللی در سال های آینده با یک جهش صادراتی روبه رو خواهیم شد، تصریح کرد: برای اطلاع رسانی دقیق در خصوص این موضوع از امروز باید استراتژی های مناسبی را دنبال کرد.

رییس پژوهشکده پولی و بانکی گفت: این پایگاه خبری می تواند نقشی بسیار سازنده در کمک به صادرکنندگان و واردکنندگان کشور داشته باشد و همگام با رسانه هایی همانند ایبِنا در بخش های تخصصی فعال باشد.

سهامداران با واسطه مالک دارایی های شرکت هستند

رییس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی با بیان اینکه در علم اقتصاد و در بازارهای مالی رابطه مستقیمی بین سهام و دارایی های شرکت برقرار است، گفت: سهامداران به صورت مشاع و با واسطه، مالک دارایی های شرکت هم هستند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، شاپور محمدی در پنل «ماهیت سهام و حقوق و منافع آنها» ششمین همایش انجمن مالی اسلامی که با حضور حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و علی صالح آبادی مدیرعامل بانک توسعه صادرات به طور برخط برگزار شد، به تعریف سهامدار، مالک، مالکیت و شرکت از دیدگاه‌های حقوقی و مالی پرداخت و گفت: براساس یک تعریف، سهامدار مالک سهام و به صورت مشاع مالک شرکت است. هرچند که شرکت به عنوان یک شخص حقوقی با دارایی‌هایش متفاوت است.

وی تاکید کرد: سهامدار بصورت انفرادی حق تغییر در دارایی های شرکت را ندارد اما با واسطه و از طریق هیات مدیره می تواند در دارایی ها اعمال مدیریت کند.

محمدی با بیان اینکه مساله سهامدار در تئوری های اقتصادی و مالی مساله اصیل و عامل است، گفت: سهامدار اصیل و مالک است و هیات مدیره شرکت عامل هستند؛ در این نگاه  هم بحث دخل و تصرف مطرح می شود. البته سهامداران می توانند در مجمع شرکت نیز درباره دارایی ها تصمیم بگیرند. مالک اصلی شرکت بصورت مستقیم سهامدار است و حق انتفاع از دارایی های شرکت را دارد.

رییس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، هیات مدیره شرکت ها را عامل سهامداران دانست و تصریح کرد: دخل و تصرف در اموال و دارایی ها می تواند با واسطه انجام بگیرد و هم مالکیت می تواند به صورت مشاعی باشد؛ مالکیت غیر مفروز و مشاعی لزوما به این معنا نیست که فرد مالک نیست.

محمدی با اشاره به ماده ۷۴۵ قانون آیین دادرسی مدنی که می گوید تصرف اعم است از اینکه بالمباشره باشد یا به واسط مانند تصرف قیم، وکیل و مباشر، اظهار داشت: مدیران شرکت از طرف سهامداران نمایندگی برای دخل و تصرف در دارایی های شرکت را دارند. در حقیقت سهامداران مالک مانده منافع شرکت هستند. به عنوان مثال شخص حقیقی که موکل است، به شخص دیگری که وکیل است، وکالت می دهد. هر دو فرد حقیقی هستند اما مالک نفر اول است و به وکیل خود اجازه می دهد در اموال او دخل و تصرف کند.

وی با بیان اینکه براساس ماده ۳۰ قانون مدنی، هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع را دارد مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد، افزود: اگر منظور از تاکید بر شخصیت حقوقی این است که شخصیت حقوقی بین دارایی مالکیت افراد حقیقی و دارایی های شخص حقوقی قرار می گیرد، می توان درباره این موضوع بحث کرد.

رییس پژوهشکده پولی و بانکی تاکید کرد: ارزش هر دارایی مالی به ارزش حال عایدات مالی آن بستگی دارد و مگر می توان ادعا کرد که اینها بدون ارتباط با هم هستند.

محمدی با طرح این سوال که مگر منافع دارایی ها، سود شرکت را تشکیل نمی دهد؟، ادامه داد: به نظر می آید در علم اقتصاد و در بازارهای مالی رابطه مستقیمی بین سهام و دارایی های شرکت برقرار است و سهامداران به صورت مشاع و با واسطه، مالک دارایی های شرکت هم هستند.

ششمین همایش انجمن مالی اسلامی در سه پنل «حکمرانی مطلوب و تاثیر آن در بازارهای مالی»، «ماهیت سهام و حقوق و منافع آن» و «نشست تخصصی ارائه مقالات منتخب همایش» به شکل وبینار برگزار شد.