ترجمه: محمود نواب مطلق
درحالیکه در اروپا تمامی تنش ها در حمل و نقل ریلی متبلور شده‌اند، راه آهن اوکراین نقشی حیاتی در انتقال مسافران، نیروها و کالاها ایفا می‌کند.
«اوکرزالیزنیستزیا» شرکت‌راه آهن اوکراینی با بیش از ۲۳۰ هزار کارمند به عنوان بزرگترین کارفرما در کشور از اولین ساعات حمله روسیه درگیر جنگ شد. «الکساندر کامیشین» مدیرعامل «اوکرزالیزنیستزیا» می‌گوید: «اولویت اول ما تخلیه امن غیرنظامیان بود. به همین دلیل گاهی قطارها بسیار آهسته حرکت می‌کردند. اولین هدف ما این بود که بتوانیم بیشترین افراد را جابجا کنیم. بدون آنکه نیازی به ارائه بلیط باشد.»
از اول جنگ بیش از ۳ میلیون نفر با قطار فرار کردند که بیشتر به غرب کشور رفتند و برخی نیز سفرشان را به سایر کشورهای اروپایی ادامه دادند. این جابجایی‌ها با بمباران‌های روسیه با کندی نیز مواجه بود.
«الکساندر کامیشین» در ادامه می‌گوید: «از اولین ساعات درگیری، ارتباطات ریلی با«ماریوپول» قطع شد؛ اما همچنان توانسته‌ایم ارتباط ریلی با « دونباس» را حفظ کنیم.»
در زمانی‌که روسیه حمله به این نقطه از اوکراین را تشدید کرده، این محور بسیار اهمیت یافته است. اوکراین ۲۳ هزار کیلومتر خط آهن دارد و از این لحاظ سومین شبکه بزرگ ریلی اروپا محسوب می‌شود. درهفته‌های اخیر تخیله غیرنظامیان کاهش یافته و همین امر به شرکت راه‌آهن اوکراین امکان می‌دهد بلیط‌های اجباری را راه‌اندازی کند که البته این امر نیز منجر به بروز مشکلات دیگری شده است.
«میخائیل کلوت» سخنگوی انجمن حمل و نقل بین‌المللی، سازمانی که شامل ۶۳ کشور از جمله روسیه و اوکراین است، می‌گوید: «با بسته شدن بنادر دریای سیاه حمل‌ونقل کالا از این پس باید با راه آهن انجام شود. از نظر زیرساختی این امر چالش بزرگی به وجود آورده است.»
ماهیت کالاها برای جابجایی متفاوت است: غلات، روغن آفتابگردان و فلزات. «الکساندر کامیشین» در این خصوص می‌گوید:« این جابجایی به اندازه یک‌دوجین میلیون تن کالا در سال است. برای حمل آنها به اروپا ما نیازمند همکاری بیشتربا سایر کشورهای اروپایی هستیم و مهمترین شریک ما در این امرشرکت راه آهن آلمان است. ما با شرکت راه آهن فرانسه ارتباطات کمتری داریم. گرچه مقامات این شرکت نیز جویای نیازهای ما بوده‌اند.»
شرکت‌های آلمانی و لهستانی از برلین یک پل ریلی برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به اوکراین برقرار کرده‌اند. جنگ به طور کامل جغرافیای حمل و نقل ریلی را دگرگون کرده‌است.
«برنارد آریتوآ» کارشناس حمل و نقل ریلی در بانک‌جهانی دراین خصوص می‌گوید: «اوکراین در قلب یکی از محورهای اصلی جاده ابریشم جدید میان چین واروپا قرار دارد. اما ازاین پس تولیدات چینی به دلیل بسته شدن مرز اوکراین و روسیه دیگر نمی‌توانند از این مسیر عبورکنند. تحریم‌ها نیز مانع از عبور کالاها از روسیه شده‌اند. بنابراین امروز مهمترین راه برای صادرات چین حمل و نقل دریایی است.»
تنها مسیر مناسب برای خروج محصولات اوکراین اروپای غربی است. اما مشکلات در این امر فراوانند. همسان نبودن ریل‌های اوکراین و کشورهای اروپایی از مهمترین آنهاست. بنابراین در مرز باید کالاها به واگن‌های جدید منتقل شوند و این امر مستلزم زمان بسیار است. کارگران راه‌آهن بلاروس برای جلوگیری از عبور کاروانهای روسیه از این کشور خرابکاری‌هایی کردند.
جنگ برای راه‌آهن اوکراین فعالیتهای جدید نیز به وجود آورده است: جابجایی مقامات رسمی؛«آن هیدالگو» شهردار پاریس و «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس اخیرا با قطار به کیِف سفر کردند.
«الکساندر کامیشین» مدیرعامل «اوکرزالیزنیستزیا» در این مورد می‌گوید: «ما البته برای این کاراز قطارهای مخصوص استفاده کردیم.» اما درمورد انتقال نیرو و تجهیزات نظامی به کمک حمل و نقل ریلی به دلایل امنیتی نمی‌توان به وضوح سخن گفت و مدیرعامل شرکت راه‌آهن اوکراین در این مورد چیزی نمی‌گوید و صرفا از خرابکاری کارگران راه آهن بلاروس در عبور کاروانهای روسیه از این کشورتجلیل می‌کند.
روسیه در برنامه الحاق اوکراین به خود، روی شبکه ریلی این کشور حساب می‌کرد؛ از اینرو پس از حمله به شبه‌جزیره کریمه در سال ۲۰۱۴(۱۳۹۳) ارتباط مستقیم ریلی میان شهرهای بزرگ روسیه و این شبه‌جزیره با دور زدن بقیه خاک اوکراین برقرار کرد.
روسیه برای تسهیل این ارتباط بر روی تنگه «کِرچ» یک پل ۱۸ کیلومتری به ارزش ۳ میلیارد یورو احداث کرد و پوتین برای نشان دادن اهمیت بسیار بالای راهبردی شبکه ریلی، شخصا این پل را در دسامبر۲۰۱۹(۱۳۹۸) با قرارگرفتن درکابین راننده قطارافتتاح کرد.
خطوط ریلی که کریمه را به اوکراین وصل می‌کردند همگی قطع شده‌بودند. راه‌آهن بیش از هر زمان دیگری تنشهای ژئوپلیتیک میان مسکو و همسایگانش را تشدید می‌کند. اتحادیه اروپا برای برقراری ارتباط میان لهستان و فنلاند پروژه ریلی «راه آهن بالتیکا» را به جریان انداخته است. هدف آنست تا کشورهای حوزه بالتیک دیگر وابسته به راه‌آهن روسیه نباشند.
پیش‌بینی می‌شود راه‌آهن جدید «بالتیکا» در سال ۲۰۳۰(۱۴۰۹) افتتاح شود. استانداردهای اروپا نیز برای خطوط ریل آن رعایت می‌شوند. حمل‌ونقل کالا و مسافرنیز برای آن پیش‌بینی شده و ارزش اجرای این برنامه ۸/۵ میلیارد یورو است.
روسیه از این پروژه به دلیل آنکه در طول مرزهای این کشور نیرو و تجهیزات نظامی ناتو را جابجا می‌کند انتقاد کرده‌است. قابل توجه آنکه چین نیز در این پروژه با تأمین مالی احداث یک تونل زیردریایی میان استونی و فنلاند سهیم است.
این پروژه زیرساختی عظیم به منظور تسهیل در مبادلات تجاری جاده‌ابریشم جدید پیش‌بینی شده‌است. از ابتدای جنگ، ارتش روسیه مرتب، تجهیزات راه‌آهن را تخریب کرده‌است. بمباران ایستگاه راه‌آهن «کراماتورسک» به وسیله روسیه در ۸ آوریل(۱۹فروردین) ۵۲ کشته داد.
«الکساندر کامیشین» می‌گوید: «من تصور نمی‌کنم که روسیه راه‌آهن را بیشتراز بیمارستان‌ها و زمین‌های بازی کودکان هدف قرارداده باشد. هر چیزی برای او هدف است اما او باید بداند هر ایستگاه راه آهن و هر پلی را هدف قرار دهد، ما فورا آن را می سازیم. ما در این زمینه بسیار فعال شده‌ایم.»
از شروع جنگ در ۲۴ فوریه(۵اسفند۱۴۰۰) ۹۵ کارمند راه آهن اوکراین کشته و ۱۰۳ نفر از آنان زخمی شده‌اند.«میخائیل کلوت» می‌گوید:« بازسازی شبکه ریلی و زیر ساختها بسیار مهم هستند.» اجلاس انجمن بین‌المللی حمل ونقل در شهر لایپزیگ از ۱۸ تا ۲۰ مه(۲۸ تا ۳۰ اردیبهشت) وزرای حمل ونقل کشورهای عضور اتحادیه اروپا را گردهم آورد.
موضوع اوکراین در این اجلاس از اهمیت به سزایی برخوردار بود. «میخائیل کلوت» سخنگوی این انجمن یادآوری می کند:« این انجمن بلافاصله پس از جنگ دوم جهانی به منظور بازسازی نظام حمل و نقل پس از جنگ به وجود آمد. در کمال تآسف امروز نیز ناچاریم به همان مسیر بازگردیم.»
منبع: مجله اینترنتی voxeurop
