بحران انرژی به مرزهای مدیترانه رسید
پس از حمله موشکی ایران به پالایشگاه حیفا و توقف صادرات سوخت این مجتمع بزرگ، موج کمبود انرژی و نگرانی‌های تازه از امنیت عرضه، نه‌تنها اسرائیل بلکه بازارهای نفت و فرآورده در سواحل مدیترانه را فرا گرفته است.
به گزارش عصراقتصاد، حمله موشکی ایران به پالایشگاه بازان در خلیج حیفا، توازن عرضه انرژی در سرزمین‌های اشغالی را وارد مرحله‌ای تازه از بحران کرده است.
در واکنش فوری، شرکت پالایشی بازان که بزرگ‌ترین نقش را در تأمین سوخت اسرائیل برعهده دارد، با انتشار اطلاعیه‌ای به مشتریان اعلام کرد که به‌دلیل وقوع «حادثه‌ای غیرمترقبه و خارج از کنترل»، فعلاً قادر به عمل به تعهدات قراردادی خود در عرضه محصولات نفتی و پتروشیمی نخواهد بود. این حادثه مستقیماً ناشی از حملات موشکی ایران در جریان عملیات “وعده صادق ۳” است.
بر اساس این اطلاعیه که به مشتریان اصلی همچون شرکت انرژی سونول ارسال شد، اختلال در عرضه محصولات نفتی قابل پیش‌بینی است و حتی برخی مشتریان اعلام کرده‌اند که در صورت وخامت شرایط، عرضه سوخت به‌شکل چشمگیر کاهش یافته یا به‌طور کامل متوقف خواهد شد.
سونول در نامه‌ای به مشتریان تجاری خود اذعان داشته که به‌دلیل شرایط بحرانی حاکم، ناچار به تغییر در برنامه تأمین سوخت است. همچنین پیش‌بینی می‌شود شرکت دلک، دیگر مشتری عمده پالایشگاه بازان، نیز با معضل مشابهی در روزهای آینده مواجه شود.
در این وضعیت، دومین پالایشگاه بزرگ اسرائیل در اشدود نیز به‌دلیل برنامه تعمیرات سالانه به‌طور موقت تعطیل شده و بنا به اعلام مقام‌های اسرائیلی، این مرکز تنها برای حدود دو هفته آینده ذخایر سوخت کافی دارد. به‌این‌ترتیب، دو پالایشگاه اصلی کشور به‌طور همزمان با چالش تأمین و استمرار تولید مواجه‌اند، معضلی که ابعاد استراتژیک آن اکنون بیش از هر زمان دیگری نمایان شده است.
افزایش واردات سوخت، راهکاری پرریسک
در پاسخ به این بحران، اسرائیل به افزایش واردات نفت سیاه، بنزین، گازوئیل و دیگر محصولات پالایشی روی آورده است. بر اساس گزارش معتبرترین نشریه‌های بین‌المللی انرژی از جمله S&P Global، حجم واردات سوخت سرزمین‌های اشغالی در ماه ژوئن، به حدود ۷۴ هزار بشکه در روز رسیده است؛ رقمی بی‌سابقه از ژوئیه ۲۰۲۲ تاکنون.
کشورهای مبدأ این واردات در هفته‌های اخیر شامل قبرس، روسیه، مصر و پرتغال بوده و اخیراً یونان، آمریکا و فرانسه نیز به جمع تأمین‌کنندگان پیوسته‌اند. همچنین، داده‌های موسسه کشتیرانی کپلر نشان می‌دهد میانگین واردات نفت سیاه اسرائیل در ماه ژوئن بالغ بر ۱۰۴ هزار بشکه در روز ثبت شده که باز هم بالاترین رقم طی دو سال اخیر است.
این اقدام در شرایطی صورت می‌گیرد که پالایشگاه تازه آسیب‌دیده حیفا و مجتمع شیمیایی بازان، به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه پالایشی اسرائیل، میزان بی‌سابقه‌ای از نفت خام را روزانه تا سقف ۲۰۰ هزار بشکه فرآوری می‌کرد. این پالایشگاه حدود ۶۵ درصد سوخت دیزل حمل‌ونقل و ۴۵ درصد گازوئیل مصرفی داخلی اسرائیل را تأمین می‌کند و بخشی از محصولات پالایشی و پتروشیمیایی آن نیز به سایر کشورهای منطقه مدیترانه مانند قبرس، ترکیه و یونان صادر می‌شد.
کلاف سردرگم تقاضا، ذخایر و ریسک کمبود سوخت
آن‌چه بحران سوخت در اسرائیل را تشدید می‌کند، هم‌زمانی حمله موشکی ایران با افزایش فصلی تقاضای سوخت است. با آغاز تابستان و رشد سفرها و نیاز معیشتی، مصرف بنزین، دیزل و نفت سیاه به‌شدت افزایش یافته است. از سوی دیگر، مقام‌های اسرائیلی به‌ویژه وزیر انرژی، ضمن خودداری از ارائه آمارهای دقیق درباره خسارت پالایشگاه حیفا، اعلام کرده‌اند ارزیابی خسارات و امکان بازگشایی کامل آن به‌صورت روزانه انجام می‌شود و بازان در عین تلاش برای بهبود اوضاع، زمان قطعی بازگشت به شرایط عادی را اعلام نکرده است.
همچنین حمله روز ۱۵ ژوئن که علاوه بر واحدهای پالایش نفت خام، زیرساخت‌های لوله و انتقال حیفا را هدف قرار داد، موجب شد شرکت بازان برای بازیابی ظرفیت تولید خود نیازمند همکاری نزدیک با شرکت برق اسرائیل باشد. این ضربه‌ها کارایی زنجیره تأمین انرژی کشور را کاهش داده و خطر کمبود سوخت را در افق تصمیم‌گیری قرار داده است.
با این حال، تحلیلگران معتقدند در کوتاه‌مدت، به لطف وجود ذخایر اضطراری سوخت و همچنین کاهش سفرهای جاده‌ای ناشی از ناامنی و شرایط جنگی، احتمال کمبود شدید سوخت پایین است. با این حال، اگر وضعیت بحرانی پالایشگاه ادامه پیدا کند و واردات نتواند نیازهای رو به رشد داخلی را پوشش دهد، اسرائیل در ماه‌های آینده با چالش جدی تأمین انرژی برای حمل‌ونقل، تولید برق و صنایع حیاتی خود روبه‌رو خواهد شد.
ابعاد منطقه‌ای و آینده بحران
پالایشگاه حیفا علاوه بر تأمین اصلی انرژی اسرائیل، سهم مهمی در صادرات محصولات پتروشیمی و سوخت به کشورهای مدیترانه‌ای دارد، و آسیب آن می‌تواند موجی از مشکلات لجستیکی و قیمتی در بازار منطقه ایجاد کند. اکنون بخش قابل توجهی از نیاز نفتی اسرائیل از بازار جهانی تأمین می‌شود و مشابه ۱۸ ماه گذشته، اختلال‌های امنیتی منطقه مستقیماً بر امنیت انرژی سرزمین‌های اشغالی اثر می‌گذارد.
حالا با ادامه عملیات ترمیم پالایشگاه بازان و افزایش ریسک خاموشی یا کمبود سوخت در تابستان داغ امسال، تحلیلگران تاکید دارند امنیت انرژی اسرائیل به یکی از آسیب‌پذیرترین نقاط راهبردی این رژیم بدل شده که هرگونه تهدید جدید می‌تواند اثرات شدیدی، نه فقط در داخل بلکه بر امنیت انرژی منطقه‌ی مدیترانه نیز داشته باشد.
