بحران در اکوسیستم تأمین ایران؛ راهبرد بقا یا توسعه؟
مهرین نظری
محمد مهدی بشیرنژاد، معاون بازرگانی شرکت فالنیک، در رویداد زیرساخت دیجیتال به بررسی چالش‌ها و دستاوردهای اخیر کسب و کارهای تأمین و توزیع پرداخت. او با تأکید بر لزوم تغییر استراتژی ها، مشکلات جاری و پیشنهادات خود را برای بهبود وضعیت اکوسیستم ارائه داد.
استراتژی بقا یا توسعه؟
بشیرنژاد سخنان خود را با اشاره به استراتژی‌های کسب‌وکارها آغاز کرد و گفت: «به طور کلی، شرکت‌ها دو نوع استراتژی دارند؛ یا به دنبال توسعه هستند یا برای بقا تلاش می‌کنند. در چند سال گذشته، بیشتر شرکت‌ها و کسب‌وکارها به دلیل شرایط اقتصادی و مهاجرت نیروی انسانی، به استراتژی بقا روی آورده‌اند.» او به موج گسترده مهاجرت اشاره کرد و افزود: «برای مثال، دیجی‌کالا ۲۵ درصد از ترک شغل‌های خود را به دلیل مهاجرت اعلام کرده است.»
لزوم تغییر رویکرد به سمت توسعه صادرات
در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی رشد اکوسیستم، بشیرنژاد بیان کرد: «استراتژی کنونی باید تغییر کند و به سمت توسعه صادرات یا جایگزینی واردات حرکت کنیم. واردات سخت شده و تولید سخت‌افزار در حوزه رقابتی عقب مانده است. فاصله تکنولوژی با دنیا به قدری زیاد شده که باید بر مزیت‌های نسبی خود تمرکز کنیم. در بخش خدمات، فرصت بیشتری داریم و می‌توانیم به عملکرد بهتری دست پیدا کنیم.»
او به تفاوت بزرگ در حوزه تولید اشاره کرد و گفت: «در مواردی مانند تولید ماشین‌های پردازشی، فاصله تکنولوژی بسیار زیاد شده و اغلب محصولات به صورت برچسب‌گذاری شده به عنوان تولید داخلی عرضه می‌شوند.»
چالش‌های تحریم و مقایسه با کشورهای منطقه
بشیرنژاد در ادامه به بررسی جایگاه ایران در بازارهای منطقه پرداخت و اظهار داشت: «امارات در بازارهای مالی جلوتر از ماست. ما به دلیل تحریم‌ها مجبور به واردات کالا و فناوری از طریق مسیرهای غیرمستقیم هستیم، که این مسئله هزینه‌ها و ریسک‌ها را افزایش می‌دهد.»
مشکلات رگولاتوری و تأثیر آن بر سرمایه‌گذاری
بشیرنژاد درباره مشکلات موجود در روند رگولاتوری و تأثیر آن بر اکوسیستم گفت: «بر اساس برنامه هفتم توسعه، رشد اقتصادی باید به ۸ درصد و رشد اقتصاد دیجیتال به ۱۱ درصد برسد. این امر نیازمند سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی است، اما سیاست‌های فعلی مانع جذب سرمایه‌گذاری شده‌اند. در سال ۱۳۹۵، اگر سفارشی داشتیم، ظرف یک ساعت در سامانه توسعه تجارت ثبت می‌کردیم، اما اکنون باید ۷۰ روز منتظر تخصیص ارز باشیم. این تأخیرها نقدینگی شرکت‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
تمرکز بر مزیت نسبی؛ راهی برای نجات کسب‌وکارها
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود به استراتژی پیشنهادی خود اشاره کرد و گفت: «تمرکز بر مزیت‌های نسبی بهترین رویکرد است. اگر بتوانیم روی این مزیت‌ها تمرکز کنیم و موانع موجود را برطرف کنیم، می‌توانیم تکنولوژی‌های روز جهان را در کمتر از ۶ ماه به کشور وارد کنیم. سیاست‌های نامنسجم باعث شده‌اند که نتوانیم در تمامی صنایع موفق باشیم؛ به جای تلاش برای ورود به همه حوزه‌ها، باید روی تعداد محدودی از صنایع تمرکز کنیم.»
عدم هماهنگی سیاست‌ها و مشکلات اجرایی
معاون بازرگانی فالنیک به عدم هماهنگی میان سیاست‌گذاری‌ها و واقعیت‌های بازار اشاره کرد و اظهار داشت: «برنامه‌ریزی‌های حاکمیت معمولاً فقط روی کاغذ نوشته می‌شوند و در عمل اجرا نمی‌شوند. قبلاً مهاجران ایرانی به سمت اروپا حرکت می‌کردند، اما اکنون مقصد آنها کشورهای عربی است. این نشان می‌دهد که مشکلات ساختاری و عدم انطباق سیاست‌ها با واقعیت، تأثیر منفی بر توان رقابتی بخش خصوصی دارد.»
او در پایان تأکید کرد: «مهم‌ترین اقدام برای نجات اکوسیستم، برداشتن موانع پیش‌روی بخش خصوصی است. اگر بخش خصوصی نتواند بر مزیت‌های نسبی خود تمرکز کند، به زودی از بازار حذف خواهد شد.»
