برآورد پتانسیل ایران برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر
مینو غلامی، رئیس گروه ارزیابی تلفیقی و آمایش سرزمین ساتبا
با توجه به نیاز روزافزون جوامع امروزی به انرژی برای تأمین نیازهای متفاوت، دانشمندان و محققان کشورهای متعددی از جمله ایران، دستیابی به انرژی‌های تجدیدپذیر را به عنوان رویکردی اساسی در دستور کار خود قرار داده‌اند. دانشمندان معتقدند انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک با توجه به محدود بودن منابع سوخت‌های فسیلی و مسائل زیست‌محیطی می‌تواند به گزینه با اولویت بالا برای تولید انرژی تبدیل شوند.
کشور ما نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی خود ظرفیت‌های متعددی در حوزه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارد که باعث شده است توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در دستور کار مسئولان قرار گیرد. ضرورت سیاستگذاری صحیح با کمترین امکان خطا و بالاترین دقت برای استفاده از این منابع، از اولویت‌های استراتژیک مدیریت کشور محسوب می‌شود. با توجه به گستردگی منابع تجدیدپذیر و نقش موثر این مهم در توسعه کشور، تدوین یک برنامه استراتژیک برای بهبود اقدامات سیاسی و اجرایی ضروری است.
دستیابی به سطح معینی از درجه اطمینان برای اجرایی کردن اقدامات در حوزه توسعه تجدیدپذیرها با ابزار پتانسیل‌سنجی منابع عملی خواهد شد. بنابراین پتانسیل‌سنجی از اقدامات مهم در حوزه مدیریت منابع انرژی‌های تجدید پذیر در کشور است. تهیه اطلاعات پایه و اولیه از پتانسیل بالقوه کلیه منابع انرژی‌های تجدیدپذیر و تحصیل میزان قابلیت بالفعل شدن آنها، از اقدامات اجرایی مهم در این حوزه است. همچنین جمعآوری، پردازش، تدقیق و در نهایت اولویت‌بندی منابع انرژی‌های تجدید پذیر به تفکیک هر استان، یک اهرم سیاستگذاری در سمت و سو دادن سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی ایجاد خواهد کرد.
شناسایی نقاط پرپتانسیل در حوزه منابع مختلف انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله بادی، خورشیدی، زمین‌گرمایی، زیست‌توده و برقابی کوچک در چند فاز انجام می‌گیرد. فاز اولف پتانسیل‌سنجی تئوری یا نظری است که طی آن با انطباق اطلس اختصاصی از صور گوناگون انرژی تجدیدپذیر با نقشه کل کشور و بررسی راه‌ها و جاده‌های دسترسی و خطوط انتقال نیرو با مد نظر قرار دادن اوضاع جغرافیایی و استفاده از نرم‌افزارهای مرتبط، کلیه نقاط کشور به تفکیک ۳۱ استان، از لحاظ مستعد بودن در هر حوزه انرژی‌های تجدید پذیر بررسی و معرفی می‌شوند. فاز بعدی، پتانسیل‌سنجی فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی است که منجر به تدقیق پتانسیل برآوردشده، به‌روزرسانی و نزدیک‌تر به واقعیت شدن پیش‌بینی‌ها می‌شود.
بررسی مجدد ساختگاه‌‌های منتخب در پتانسیل‌سنجی نظری از طریق اطلاعات اطلس‌های به‌روزشده، بررسی اقلیم، هواشناسی و رژیم باد، وجود گسل و زلزلهخیزی، نوع خاک و لایه‌های زمینشناسی، پهنه‌های سیلابی و آبراه، شبکه انتقال برق، حریم خطوط انتقال نفت و گاز و تداخل ساختگاه با مناطق احداث‌شده مسکونی، معدنی و صنعتی و نظامی و نیروگاه های فسیلی و تجدیدپذیر در این مرحله انجام می‌گیرد.
مجموع پتانسیل نظری یا تئوری انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور در حوزه انرژی خورشیدی، حدود ۷۰هزار مگاوات برآورد شده است که نیمی از این پتانسیل در استان‌های کرمان، فارس، یزد، اصفهان، خراسان جنوبی و رضوی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و سمنان شناسایی شده‌اند. پتانسیل نظری انرژی بادی در کشور بالغ بر ۴۷هزار مگاوات محاسبه شده است. بالاترین ظرفیت برآوردشده در استان های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و جنوبی است.
پتانسیل نظری انرژی زیست‌توده در کشور نیز حدود ۱۰۰۰ مگاوات براورد شده است. استان‌های تهران، مازندران، اصفهان و خراسان رضوی در این حوزه بالاترین ظرفیت‌ها را به خود اختصاص دادند. همچنین پتانسیل نظری انرژی زمین گرمایی در کشور بالغ بر ۱۰۰۰ مگاوات محاسبه شده است که استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، در اولویت مستعد‌ترین استان ها قرار گرفته‌اند و در نهایت پتانسیل نظری انرژی برقابی کوچک در کشور حدود ۲۵۰۰ مگاوات برآورد شده است که استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، فارس و کهگیلیوبه و بویر احمد بالاترین ظرفیت در این حوزه را دارا هستند.
در عمل تامین انرژی بدون درنظر گرفتن استراتژی انرژی نه‌تنها منجربه انتخاب‌های صحیح، آینده‌نگرانه و برنامه‌ریزی‌های درست و اصولی انرژی نخواهد شد بلکه با رشد و توسعه اقتصاد ملی و منافع کشور در تعارض و تضاد خواهد بود. بررسی پتانسیل‌ها و تحلیل‌های استانی و کشوری منابع تجدیدپذیر انرژی به عنوان پیش‌نیاز رسیدن به توسعه انرژی‌های نو در کشور، در بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین تولید و استفاده از منابع نوین و تجدیدپذیر انرژی است؛ چرا که مدرن‌سازی صنایع وتوجه به منابع و صنایع نوین تولید انرژی به مثابه دشت‌های هموار در مسیر رسیدن به توسعه پایاست.
در نهایت، مدیریت صحیح منابعی که میهن نابمان، سخاوتمندانه در اختیارمان قرار داده است، منجر به سرافرازی سرزمین نظر کرده‌مان و پاسداشت ودیعه پروردگار منعم خواهد شد.
