یکی از راه‌های توسعه هر منطقه استفاده از اماکن تاریخی و آرامگاه‌های چهره‌های نامدار عرصه فرهنگ برای جذب گردشگر است، وجود مجموعه تاریخی بسطام شهرستان شاهرود در شرق استان سمنان امتیاز بزرگی است که ثبت جهانی آن می‌تواند آن را به قطب گردشگری تبدیل کند.
به گزارش ایرنا ، ثبت جهانی اثر تاریخی بسطام که علاوه بر آرامگاه سلطان‌العارفین بایزید بسطامی شامل اماکن تاریخی و مذهبی دوره سلجوقی می‌شود ، یکی از خواسته‌های مهم مردم این شهر است که در دوره‌های مختلف قول‌هایی برای پیگیری آن داده شده است.
بسطام در پنج کیلومتری شمال شرقی شاهرود واقع شده و بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، جمعیت آن برابر با هشت هزار و ۶۰۹ نفر است.
شهر بسطام از غرب به رشته کوه‌های شاهوار، شهر مجن و از شرق به منطقه میامی و دشت کویر و از شمال و شمال غرب به استان گلستان مرتبط است. قدمت این شهر به هشت هزارسال قبل از میلاد مسیح می رسد و یکی از آثار معروف آن تپه معروف سنگ چخماق در شمال بسطام نشانه ای از دیرینگی و قدمت تاریخی این شهر است.
این شهر از سویی به سبب مجاورت کوه‌های شاهوار و ابر دارای زمستان‌های سرد و طولانی و از طرفی دیگر به دلیل همجواری با کویر دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای است و بی شک یکی از خوش آب و هواترین نقاط استان سمنان محسوب می شود.
مجموعه تاریخی بسطام شامل آرامگاه بایزید، رواق صفوی، منار بسطام، مسجد بایزید بسطامی، مسجد بسطام، امامزاده محمد، برج کاشانه، گنبد غازان خان و مدرسه شاهرخیه است. مجموعه آثار تاریخی باقیمانده در این شهر از دوره سلجوقی به بعد است و در کنار آن آرامگاه متعلق به ابویزید طیفور بی عیسی بن سروشان بسطام ملقب به «سلطان العارفین » و از عرفای نامی و مشهور ایران در قرن سوم هجری قمری قرار دارد.
چندسالی است که مردم و مسوولان برای حفظ این آثار و همچنین توسعه صنعت گردشگری بسطام درخواست ثبت جهانی این مجموعه را دارند اما این مساله در طول این سال ها با مشکلاتی روبرو بود که مانع از ثبت جهانی آن شده است.
۲۰ میلیارد ریال اعتبار برای ثبت جهانی بسطام اختصاص یافت
به گفته مهدی جمال مدیرکل سابق میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان، ۲۰ میلیارد ریال اعتبار برای ثبت جهانی بسطام و خرقان اختصاص یافت، اما قرار گرفتن پرونده این آثار در ردیف ثبت جهانی نیاز به رعایت ضوابط سازمان جهانی یونسکو دارد.
مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی مجموعه بسطام و خرقان در اینباره به خبرنگار ایرنا گفت: کارهای زیرساختی از جمله جداره‌سازی، مرمت سقف، طراحی و ساخت در و محوطه‌سازی در سالهای اخیر در این ۲ مجموعه انجام شد.
حامد عادل با بیان اینکه پایگاه میراث‌فرهنگی مجموعه بسطام و خرقان جزو ۱۰ پایگاه فرهنگی برتر کشور است، افزود: تمام هزینه‌کردها به دقت و در مسیر ثبت جهانی انجام می شود.
بخش بسطام نزدیک به ۵۰ هزار تن جمعیت دارد و دارای ۲ نقطه شهری و ۲۰ روستا است.
محمد سلیمانپور شهردار بسطام هم در این باره گفت: در سال ۲۰۰۷ چندین اثر تاریخی در شرف ثبت جهانی قرار گرفت اما این اتفاق برای شهر بسطام محقق نشد.
اوقاف برای ثبت جهانی مجموعه تاریخی بسطام همکاری می‌کند
از آنجا که متولی بخشی از مجموعه تاریخی بسطام اداره اوقاف و امور خیریه است، برخی دوستداران این مجموعه معتقد هستند این امر در ثبت جهانی اثر تاثیرگذار است.
رییس اداره اوقاف و امور خیریه شاهرود در این خصوص به ایرنا گفت: این اداره هر گونه همکاری که نیاز باشد، به عمل خواهد آورد.
حجت‌الاسلام محمدرضا بخش افزود: آرامگاه امامزاده محمد (ع) که در جوار مزار بایزید بسطامی قرار دارد از سوی هیات امنا اداره می‌شود.
وی ادامه داد : اداره اوقاف و امور خیریه با هر طرحی که به نفع توسعه منطقه باشد موافقت می‌کند ، از سویی نیاز است اداره میراث فرهنگی الزاماتی که برای ثبت جهانی لازم است را اعلام کند تا اوقاف در آن مسیر گام بردارد.
ضرورت تشکیل کارگروه ثبت جهانی بسطام
شهردار بسطام گفت: سال گذشته وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با حضور در این شهر برای تشکیل کارگروه ثبت جهانی بسطام قول مساعد داد.
محمد سلیمانپور با اشاره به اینکه تمامی ارکان ها از جمله اوقاف، شهرداری، امام جمعه و مسوولان شهر آمادگی خود را برای این امر اعلام کردند، افزود: ثبت جهانی این مجموعه تاریخی می تواند نقش بسیار اساسی و تاثیرگذاری در معیشت مردم منطقه داشته باشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر ثبت جهانی ملاحظاتی برای ساخت و سازها به همراه دارد که در توسعه شهری باید مورد توجه باشد.
بسطام ظرفیت تبدیل شدن به قطب گردشگری عرفانی دارد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان هم گفت: شهر بسطام به عنوان یکی از شهرهای نمونه گردشگری و دارا بودن قطب های تاریخی و طبیعی یکی از شهرهای مهم استان، منطقه و ملی است.
حمیدرضا دوست محمدی با بیان اینکه مجموعه تاریخی بسطام با ظرفیت های موجود می تواند به صورت جهانی هم مطرح شود، افزود: قطب عرفان در این مجموعه با وجود آرامگاه بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی می تواند نماد تجاری جهانی برای این مجموعه ایجاد کند.
وی با اشاره به اینکه بخش بسطام دارای ۲ هتل، ۳۰ بومگردی، ۲ سفره خانه و یک مرکز باغ گردشگری است، ابراز داشت: تلاش بر این است که هم راستا با فعالیت های توسعه گردشگری خدماتی مناسب به گردشگران ارایه شود.
دوست محمدی ایجاد پایگاه مجموعه تاریخی بسطام را مناسب ترین حرکت برای ثبت جهانی خواند و اظهار داشت: شورای راهبردی متشکل از کارشناسان و مدیران دستگاه های داخلی سازمان و کارشناسان کشوری سیاستگذاری می کنند که این مجموعه به چه سمت و سویی حرکت کند تا به ثبت جهانی برسد.
گردشگری شکل درآمدزایی مردم بسطام را تغییر می‌دهد
استاندار سمنان هم در نشست تخصصی بررسی طرح جامع پیشنهادی گردشگری بسطام و ابرسج با تاکید بر لزوم احصاء و رفع موانع موجود در راه ثبت جهانی بسطام، گفت : بسطام دارای ظرفیت های بسیار مهم و غنی در حوزه صنعت گردشگری است.
سید محمد رضا هاشمی با اشاره به اینکه طرح های حوزه گردشگری، جزو طرح های زود بازده و پرمنفعت اقتصادی است، افزود: باید روش تامین درآمد اقتصادی در شهر بسطام تغییر کند و از ظرفیت ارزشمند گردشگری و تفریحی این منطقه استفاده مناسب به عمل آید.
به گفته وی اقدامات مرتبط با ثبت جهانی بسطام با جدیت از سوی دستگاه های مسئول پیگیری می شود.
بسطام یکی از دو شهر نمونه گردشگری استان سمنان، دارای مجموعه تاریخی است که موانع متعددی بر سر راه ثبت جهانی آن وجود دارد. موانعی که از یک سو هیات امنا، اوقاف و از سوی دیگر میراث فرهنگی باید آنها را برطرف کنند.
اوقاف و امور خیریه، هیات امنا، مدیریت شهری و میراث فرهنگی باید موانع ثبت جهانی را احصاء کنند و سپس برای رفع آن با همدلی تلاش کنند.
علاوه بر خواست علاقمندان و فعالان به حوزه گردشگری و آثار تاریخی ، و با نگاهی به دیدگاه های مسوولان ، به ظاهر هیچ مشکلی برای این که ثبت جهانی مجموعه تاریخی بسطام در ردیف موضوعات اعلامی برای یونسکو وجود ندارد.
مردم بخش بسطام که بیشتر امور زندگی آن ها از فعالیت در باغداری و دامپروری می گذرد ، حدود ۱۰ سال است که با مشکلات کمی آب ، خشکسالی و سرمازدگی محصولات کشاورزی و باغی و چند مشکل دیگر دست و پنجه نرم کرده و اکنون اوضاع اقتصادی خوبی ندارند.
آنان از مسوولان امر انتظار دارند با پیگیری موضوع ثبت جهانی مجموعه تاریخی بسطام و فراهم ساختن شرایط ورود گردشگران خارجی ، معیشت آن ها رونق بگیرد.
شهرستان های شاهرود و میامی در شرق استان سمنان دارای مناطق نمونه و روستای های هدف گردشگری متعددی هستند .
بزرگ‌ترین مجموعه کاروانسرای های ایران ، جنگل ابر ، منطقه تفریحی آبشار ،جنگل کالپوش ،روستای هدف گردشگری قلعه بالا در این شهرستان ها قرار دارد.
۱۴۸ اثر تاریخی و طبیعی شاهرود در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است که با وجود این همه ظرفیت کم نظیر، بخش گردشگری کمترین نقش را در توسعه اقتصادی منطقه داشته است.
از مجموع ۴۰ اقامتگاه بومگردی استان سمنان ، ۱۵ مورد در شهرستان شاهرود قرار دارد. شهرستان شاهرود دارای ۱۴۸ اثر تاریخی در فهرست میراث ملی است که از این تعداد، ۶۳ اثر مربوط به بناها و محوطه های تاریخی، ۷۳ تپه تاریخی و ۱۱ اثر معنوی است.
در تعطیلات نوروزی امسال بیش از ۱۶۰ هزار نفر از جاذبه های شهرستان شاهرود دیدن کردند.شهرستان ۲۴۰ هزار نفری شاهرود یک شهر ، هشت روستا و هشت منطقه نمونه گردشگری دارد.
