صادرات دانش‌بنیان صنعت برق، رقبای جهانی را غافلگیر کرد
صادرات خدمات فنی و مهندسی و محصولات دانش‌بنیان در صنعت آب و برق، به عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور، در کانون توجه سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی قرار گرفته است.
رویداد ملی صادرکنندگان این خدمات، که با حضور وزیر نیرو، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، مقام‌های ارشد تجاری، نمایندگان مجلس و بخش خصوصی برگزار شد، سکویی برای بررسی چالش‌ها و فرصت‌های این حوزه بود. در این گردهمایی، مسئولان و کارشناسان بارها بر نقش کلیدی اقتصاد دانش‌بنیان در نفوذ دیپلماسی اقتصادی ایران و ارتقای جایگاه کشور در بازارهای جهانی تأکید کردند.
به گزارش عصراقتصاد، عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، با اشاره به تجربه موفق شرکت‌های ایرانی در اجرای پروژه‌های عظیم نیروگاهی در سوریه و عراق، گفت: «توان فنی و مهندسی ایران، امروز در جهان شناخته شده است. بسیاری از شرکت‌های داخلی در مناقصات بین‌المللی حتی رتبه‌های بالاتری از رقبا با سابقه جهانی کسب می‌کنند.» او، در عین حال، اذعان کرد که برخی موانع سیاسی و غیر فنی مانع واگذاری پروژه‌ها به شرکت‌های ایرانی شده است.
به گفته او، نگاه به صادرات باید یک استراتژی ملی باشد، نه صرفاً یک گزینه پیش‌رو. وزارت نیرو با فراهم‌کردن تسهیلات ارزان‌قیمت و رفع موانع اجرایی، قصد دارد حضور شرکت‌های خصوصی توانمند در بازارهای هدف را تسهیل کند.
وزیر نیرو صراحتاً اعلام کرد که روز موفقیت دیپلماسی اقتصادی ایران زمانی فرا می‌رسد که اقتصاد دانش‌بنیان کشور بتواند در جهان نفوذ معناداری پیدا کند. وی این رویکرد را در امتداد اسناد بالادستی، از جمله سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، بیانیه گام دوم انقلاب و برنامه‌های توسعه‌ای دانست که همگی بر نقش صادرات در تاب‌آوری اقتصادی و اشتغال پایدار تأکید دارند.
جایگاه صادرات در سیاست‌های کلان
محمدولی علاءالدینی، رئیس مرکز امور بین‌الملل وزارت نیرو، در همین رویداد یادآور شد که دستاوردهای صنعت آب و برق ایران نه‌تنها نیاز داخلی را تأمین کرده، بلکه حتی در شرایط تحریم نیز توان رقابت بین‌المللی پیدا کرده است.
به گفته او، امروز شرکت‌های ایرانی از طراحی و مشاوره تا ساخت نیروگاه‌ها، سدها، تصفیه‌خانه‌ها و خطوط انتقال را در بالاترین سطوح فنی انجام می‌دهند؛ ظرفیتی که اگر به‌درستی هدایت شود، می‌تواند بازارهای منطقه‌ای و جهانی را به روی ایران باز کند.
علاءالدینی همچنین به دستاورد سال گذشته اشاره کرد: بیش از ۸۰۰ میلیون دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی در حوزه آب و برق ثبت شده است. او این موفقیت را حاصل همکاری نزدیک بخش خصوصی و سیاست‌های حمایتی وزارت نیرو دانست، هرچند اذعان کرد که موانعی همچون مسائل بانکی و رویکردهای سیاسی بین‌المللی همچنان چالش‌برانگیز هستند.
نقش بخش خصوصی و مطالبه‌گری از سیاست‌گذاران
پیام باقری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران، در این همایش سخنان تندی نسبت به سیاست‌های ارزی موجود مطرح کرد. او معتقد است که برتری سیاست‌های بانک مرکزی بر سیاست‌های تجاری، مسیر رونق صادرات را مسدود کرده است.
باقری با بیان اینکه صادرات، موتور پیشران توسعه اقتصادی است، خاطرنشان کرد: «ارزش دلاری هر تن کالای وارداتی ایران تقریباً چهار برابر ارزش دلاری هر تن کالای صادراتی ماست، و این نشان‌دهنده کم‌بودن ارزش افزوده صادراتی است.» به باور او، باید به سمت صادرات غیرنفتی با ارزش افزوده بالا حرکت کرد؛ مسیری که صنایع دانش‌بنیان و به‌ویژه صنعت آب و برق توانایی پیش‌قراولی آن را دارند.
سخنان باقری، زنگ خطری برای تداوم الگوی خام‌فروشی در اقتصاد ایران بود. او تأکید کرد که خام‌فروشی نمی‌تواند توسعه پایدار به همراه بیاورد و نیاز به تغییر رویکرد فوری داریم. نمونه صنعت برق ایران، که از وابستگی کامل به خودکفایی و پیشتازی جهانی رسیده، باید الگوی سایر بخش‌ها شود. وی پیشنهاد کرد که دولت و قانون‌گذاران با شناسایی و تقویت صنایعی که ارزش افزوده ایجاد می‌کنند، نقشه‌راه صادرات آینده کشور را ترسیم کنند.
دیپلماسی چندجانبه و رفع موانع
یکی از محورهای پررنگ رویداد، ضرورت پیوند میان ظرفیت‌های فنی و دانش‌بنیان کشور با نیازهای واقعی بازارهای هدف بود. مسئولان تأکید کردند که صادرات صرفاً معرفی توانمندی‌ها در نمایشگاه‌ها نیست، بلکه شامل ایجاد زنجیره‌ای کامل از پشتیبانی فنی، تأمین مالی، شبکه‌سازی و ایجاد روابط پایدار با مشتریان خارجی است.
برگزاری این رویداد، فرصتی برای تبادل تجربه میان شرکت‌های صادرکننده، دستگاه‌های دولتی و نهادهای قانون‌گذار ایجاد کرد. از نگاه کارشناسان، تقویت دیپلماسی اقتصادی نیازمند همکاری وزارت نیرو با وزارت خارجه، سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی است تا موانع سیاسی و تجاری را در خارج از مرزها به حداقل برسانند.
جمع‌بندی این گردهمایی حاکی از آن بود که صنعت آب و برق می‌تواند پرچمدار صادرات ایران در عصر پساتحریم شود، به شرط آنکه مسیر توسعه صادرات دانش‌بنیان و ارزش افزوده‌دار با پشتیبانی سیاستی، بانکی و دیپلماتیک هموار شود. مسئولان تاکید کردند که تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، توسعه بازارهای خارجی و نفوذ در اقتصاد جهانی از مسیر دانش، فرمول موفقیت دیپلماسی اقتصادی ایران در دهه پیش‌رو خواهد بود.
