مترجم: علی اسدی خمامی
سیاست دولت روسیه برای تخصیص یارانه به پالایشگاه‌هایی که به هزینه‌کرد مبالغ زیاد برای نوسازی تمایل دارند، در حال تبدیل شدن به یک سیاست سرمایه‌گذاری است؛ در نتیجه تاسیسات ساده‌تر ممکن است ( در نتیجه این سیاست) بالاخره ناچار شوند با واقعیات بازار و تعطیلی مواجه شوند.
چرخ صنعت پالایشگاهی این کشور در ابتدا بر پایه تولید مازوت می‌چرخید، اما مشوق‌های مالی در چند سال اخیر تولید محصولات با ارزش بالاتر را برای بازار داخلی و صادراتی هدف‌گذاری کرده است. این سیاست به صورت گسترده تاثیرگذار بوده است، چراکه اکنون پالایشگاه‌های بزرگ سوخت‌های سبک‌تری را برای مصرف در داخل روسیه و بازارهای خارجی تولید می‌کنند.
ویتالی یرماکوف، پژوهشگر ارشد در اتاق فکر «موسسه مطالعات انرژی آکسفورد» در این باره می‌گوید: «طی ۱۰ سال اخیر بخش پالایشگاهی روسیه نوسازی را تجربه کرده است، یعنی فرآیندی که اولا تامین تقاضای داخلی روسیه برای بنزین اوکتان بالا و ثانیا توانایی این کشور برای تولید سوخت کم‌سولفور کشتی به منظور مصرف در بازار داخلی و صادرات را تضمین کرده است.»
نقطه ضعف این سیاست این است که یارانه‌ها باعث ادامه فعالیت برخی پالایشگاه‌ها شده است که ممکن بود بدون این یارانه‌ها تعطیل شوند و این اتفاق باعث ایجاد ظرفیت اضافی تولید شده است. تغییرات جاری مالیاتی امکان ادامه فعالیت پالایشگاه‌های ساده‌تر را سخت می‌کند. افزایش نرخ مالیات بر استخراج مواد معدنی، که به منظور جایگزینی تدریجی با درآمد مالیات صادراتی بر محصولات پالایشگاهی رخ می‌دهد، هزینه مواد خام پالایشگاهی را افزایش و سودآوری صنایع پالایشگاهی روسیه را کاهش داده است.
دولت سعی دارد از پالایشگاه‌های تحت فشار با استفاده از سیاست بازگشت مالیات حمایت کند، اما این مشوق‌ها تنها به بنگاه‌هایی که تاسیسات خود را به میزان کافی ارتقا دهند، تخصیص می‌یابد. در حالی که این سیاست به نفع تاسیسات پیچیده‌تر پالایشگاهی است، ایلیا لازارف، کارشناس بازر نفت حوزه سی‌آی‌اس در بنگاه داده «آی‌اچ‌اس مارکیت» می‌گوید: «اهرم‌های موجود در این فرآیند به طور فزآینده‌ای برای بنگاه‌های ساده نامطلوب است، به طوری که اپراتورهای این بنگاه‌ها را وادار به اتخاذ تصمیمات فوری می‌کند.»
دولت همچنین به تازگی سیاست‌های جدیدی را برای تشویق نوسازی پالایشگاهی و تولید محصولات با ارزش بالاتر اتخاذ کرده است. این سیاست‌ها شامل یک طرح حمایت از سرمایه‌گذاری برای تشویق سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد روبلی (۲.۶ میلیارد دلاری) در بخش پالایشگاهی می‌شود. شرکت‌ها باید دست‌کم به میزان ۵۰ میلیارد روبل سرمایه‌گذاری کنند تا شامل این طرح شوند.
یرماکوف در این باره می‌گوید: «طی پنج سال آینده، روسیه توان عملیاتی پالایشگاهی خود را بهینه‌سازی می‌کند و در موقعیت مناسبی برای پاسخگویی به تقاضای موجود قرار می‌گیرد. بهینه‌سازی بیشتر نیازمند تعطیل شدن پالایشگاه‌های ناکارآمد، به جای توسعه آن‌هاست.»
«لازارف» نیز می‌گوید: « یارانه‌های دولتی اکنون نتیجه داده‌اند. طیف وسیعی از پروژه‌ها در حال انجامند و دقیقا در پنج سال آینده شاهد بهبود مواد در سبد پالایشگاهی روسیه خواهیم بود.»
در ماه مارس، شرکت یکپارچه نفت و گاز «تاتنفت» روسیه یک قرارداد با دولت روسیه برای سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد روبلی در مجتمع «تانکو» نیژنکاماسک امضا کرد. این شرکت چهار واحد جدید تا پایان سال ۲۰۲۶ احداث خواهد کرد که تولید بنزین یورو ۵ و گازوئیلی را که با معیارهای سختگیرانه کشورهای اسکاندیناوی سازگار است، حداکثر می‌کند. ایلشات سالاخوف، مدیرکل شرکت نفت روسی «تانکو» می‌گوید: « این مکانیسم حمایت از سرمایه‌گذاری یک انگیزه اقتصادی موثر برای اجرای پروژه‌های بزرگ است.»
صنایع نفت سنگین «لوک‌اویل» نیز یک موافقت‌نامه با دولت روسیه برای دریافت تضمین سرمایه‌گذاری به منظور احداث واحدهای جدید در پالایگاه نیژنی‌نووگراد به امضا رسانده است. احداث این واحدها آغاز شده است و باید در نیمه چهارم سال جاری به پایان برسد. احداث این واحدها کاهش تولید مازوت و افزایش تولید محصولات سبک‌تر را هدف‌گذاری کرده است.
در حالی که صنایع پالایشگاهی روسیه به‌روز می‌شود، در کنار مزیت تولید بیشتر محصولات سبک‌تر، ریسک‌هایی را هم به همراه دارد. با وجود چشم‌انداز محدود رشد تقاضای داخلی، محصولات پالایشگاهی این کشور بیشتر در معرض ورود به بازارهای بین‌المللی قرار می‌گیرند.
لازارف می گوید: «پالایشگاه‌های پیشرفته در اروپا و ایالات متحده از محصولات نیمه‌تمام و سنگین روسیه برای بارگیری واحدهای فرآوری ثانویه خود استفاده می‌کنند. با افزایش ظرفیت تبدیل بالادست در روسیه، انتظار می‌رود این جریان‌ها کاهش یابد.»
او می‌افزاید: « نوسازی پالایشگاه‌های روسیه سبب می‌شود که محصولات این کشور به جای تکمیل محصولات اروپایی و آمریکایی، وارد رقابت با آن‌ها شود. ریسک دیگر این است که بازارهای رو به رشد در آسیا نیز سرمایه‌گذاری بزرگ در بخش پالایشگاهی را هدف‌گذاری کرده‌اند.»
سیاست «کم‌کربن» اروپا نیز تهدید دیگری برای بخش پالایشگاهی روسیه است. روسیه بعد از آمریکا دومین صادرکننده محصولات پالایشگاهی سنگین است و تقریبا مقصد نیمی از صادرات گازوئیل این کشور، اروپاست. این در حالی است بسیاری از کشورهای اروپایی قصد دارند استفاده از ماشین‌های گازوئیل‌سوز را ممنوع کنند و این می‌تواند به یک چالش برای روسیه در ۱۰ سال آینده تبدیل شود.
منبع: پترولیوم اکونومیست
