گناه آهنگران آمریکایی و چینی؛ مجازات شرکت های فولادی!

وحید پور تجریشی

بازار فلزات طی سال ۲۰۲۴ وضعیت خوبی را تجربه نکردند. اگرچه طی سه ماهه نخست سال جاری، بازار برخی فلزات همچون مس از رونق چشمگیری برخوردار شدند، اما همین فلزات نیز در ادامه مسیر از رونق و حرکت صعودی قیمت باز ایستادند. همین روند منجر شد تا بازار فلزات صنعتی و اساسی طی نیمه دوم سال ۲۰۲۴، وضعیت نسبتا مشابهی را تجربه کند.

وضعیت کلی بازار سنگ آهن

به گزارش عصر اقتصاد، حجم کلی بازار سنگ آهن در سال ۲۰۲۴ رقمی حدود ۲۹۷.۸۲ میلیارد دلار ارزیابی شده و پیش بینی ها مبنی بر رشد ۲.۷ درصدی نرخ مرکب سالانه این بازار تا سال ۲۰۳۲ است. با این حساب، حجم کلی بازار آهن تا سال ۲۰۳۲ باید به رقمی حدود ۳۹۲.۱۱ میلیارد دلار افزایش یابد که نشانگر روند رو به رشد بازار سنگ آهن طی هشت سال آینده است.

رشد فاکتورهایی همچون صنعتی سازی، افزایش جمعیت شهرنشین و رشد اقتصادی را می توان مهمترین محرک های بازار آهن و فولاد قلمداد کرد. توسعه زیرساخت های حمل و نقلی همچون راه آهن، پل ها و ماشین آلات صنعتی در کشورهای صنعتی در کنار نرخ رشد چشمگیر مناطق در حال توسعه همچون خاورمیانه، رشد بازار مسکن به ویژه در دو اقتصاد نخست جهان یعنی آمریکا و چین، مهمترین پتانسیل های آهن برای رشد قیمت و تقاضا در بازارهای جهانی به حساب می آیند.

اگرچه آهن سومین فلز فراوان در کره زمین به حساب می آید، اما کاربرد فراوان فولاد و آهن در صنایع مختلف منجر به رشد روز افزون تقاضا برای این فلز شده که در صورت به هم خوردن توازن در عرضه و تقاضا، می توان شاهد رشد شدید قیمت سنگ آهن بود؛ اتفاقی که در ژوئن سال ۲۰۲۱ رخ داده و قیمت سنگ آهن را به ۲۱۴ دلار در هر تن افزایش داد. با این حال دیروز سنگ اهن ۱۰۲ دلار بود. رقمی که نشان می دهد از ابتدای سال جاری میلادی بیش از ۲۹ درصد کاهش قیمت داشته است.

فاکتورهای موثر بر قیمت سنگ آهن

بازار آهن نیز درست مانند هر بازار دیگری، متاثر از فاکتورهای متعددی بوده که برآیند آنها، روند قیمت را در بازار تعیین خواهد کرد. اما با توجه به ماهیت صنعتی فولاد، میزان در هم تنیدگی بازار آهن با سایر بازارها را می توان بیش از سایر فلزات دانست.

در ادامه، تلاش خواهیم کرد تا مهمترین فاکتورهای اثرگذار بر روند این فلز صنعتی رو مورد بررسی قرار دهیم:

۱- اقتصاد و بازار مسکن آمریکا

بدون شک، آخرین وضعیت و رشد اقتصادی آمریکا را می توان تاثیرگذارترین فاکتور در تعیین روند قیمت آهن ارزیابی کرد. همانطور که در نمودار زیر مشاهده می فرمایید، میزان مصرف فولاد در صنایع مختلف آمریکا طی سه سال منتهی به سال ۲۰۲۳، تغییر چندانی نداشته و به نسبت سال های ۲۰۰۶ الی ۲۰۱۴ باکاهش چشمگیر مواجه بوده است.

از سوی دیگر، عمده بازارهای مالی روی خوشی به پیروزی دونالد ترامپ در آمریکا نشان داده و طی روزهای گذشته، از رشد خوبی برخوردار شده اند. فعالیت خانواده ترامپ در صنعت ساختمان نیز این امید را در بازار جهانی آهن ایجاد کرده که با رونق صنعت ساختمان در ایالات متحده، میزان تقاضا برای آهن و فولاد نیز افزایش یابد. چنین روندی بدون شک منجر به افزایش قیمت آهن و بازگشت رونق به این بازار خواهد شد.

قیمت آهن و بسیاری از فلزات اساسی در بازارهای جهانی، طی ماه های اخیر روندی ریزشی داشته و به نظر می رسد دستکم برای سه ماهه نخست سال آینده میلادی نیز، شرایط فعلی بازار همچنان حکمفرما باشد

همچنین، روند فعلی کاهش نرخ بهره بانکی از سوی فدرال رزرو آمریکا نیز دومین محرک بازار آهن در این کشور به حساب می آید. افزایش نرخ بهره بانکی از سوی فدرال رزرو طی دو سال گذشته، اگرچه بالاترین نرخ تورم طی چهل سال گذشته در آمریکا را کنترل کرد، اما منجر به بروز رکود، افزایش بیکاری و کاهش شاخص اشتغالزایی در این کشور شد. بر همین اساس، فدرال رزرو از نیمه دوم سال جاری میلادی اقدام به آغاز کاهش پله ای نرخ بهره بانکی نمود که این روند منجر به سرازیر شدن مجدد دارایی سرمایه گذاران به بخش های مختلف بازارهای مالی از جمله بازار فلزاتی چون آهن خواهد شد.

۲- وضعیت اقتصادی چین و تاثیر مستقیم بر بازار آهن

چینی ها بزرگترین تولید کننده فولاد و انواع محصولات تابعه آن در جهان به شمار می آیند که همین امر، منجر به نقش آفرینی مستقیم آنها در صنعت فولاد شده است. در چین نیز دقیقا با فاکتورهایی مشابه آمریکا، به ویژه بازار مسکن، خودروسازی و دیگر صنایع تاثیرگذار بر فولاد مواجه هستیم. ورشکستگی شرکت های بزرگ انبوه ساز مسکن در چین طی دو سال گذشته و کاهش نقدینگی مورد نیاز آنها برای ساخت مسکن را باید یکی از عوامل منفی تاثیرگذار بر بازار جهانی فولاد و آهن دانست.

همانطور که در نمودارها ملاحظه می فرمایید، نرخ تولید مسکن در چین از سال ۲۰۱۹ به این سو، روندی کاهش داشته و این در حالیست که این نرخ در سال ۲۰۲۴ به ۴- درصد رسیده است. دقیقا یکی از عوامل مهم عدم رشد قیمت سنگ آهن در بازارهای جهانی نیز همین عامل بوده و دولت چین در تلاش است تا با اصلاحات اقتصادی اخیر خود در بخش مسکن، از طریق تزریق منابع مالی جدید در قالب تسهیلات به بانک ها، صنعت مسکن خود را احیا نماید.

نکته دیگر مرتبط با بازار آهن در چین به بخش خودروسازی بازمی گردد. کاهش میل بازارهای جهانی به خرید خودروهای برقی چینی و افزایش تعرفه واردات برای خودروهای عادی تولید این کشور در اتحادیه اروپا از جمله عوامل محدود کننده چینی ها در صادرات خودرو و در نتیجه، کاهش تقاضای خودروسازان چینی برای فولاد محسوب می شود. ضمن اینکه بازگشت دونالد ترامپ به قدرت نیز این بیم را در بازارهای جهانی ایجاد کرده است که تعرفه های سنگین واردات فولاد چینی به بازار آمریکا بازگردد که این موضوع می تواند وضعیت را بیش از پیش پیچیده سازد.

۳- رقابت ناسالم آمریکا و چین در بازار فلزات

ایالات متحده از دوران نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ به این سو، سیاست افزایش تعرفه واردات سنگین را علیه واردات فولاد، مس و دیگر فلزات اساسی از چین در پیش گرفته است. هدف از اعمال این تعرفه ها، حمایت از تولید داخلی در آمریکا و افزایش توان رقابت شرکت های تولیدی آمریکایی در برابر کالای ارزان قیمت وارداتی از چین بوده است؛ موضوعی که به شدت مورد اعتراض چینی ها قرار گرفته و منجر به شکرآب شدن روابط تجاری میان دو کشور طی سال های اخیر شده است.

از سوی دیگر، طی ماه های گذشته از سال ۲۰۲۴، شاهد شکل گیری سیاست جدید و منسجمی از سوی چینی ها در بازارهای جهانی به ویژه در خصوص دو فلز مس و فولاد بودیم. کاهش تقاضا برای فولاد و مس شرکت های چینی طی دو سال گذشته، دو راه را پیش پای سیاستمداران این کشور قرار می داد: تعطیلی کارخانه ها به دلیل زیان ده بودن آنها و روانه کردن هزاران کارگر به خانه های خود و یا ادامه فعالیت کارخانه های تولیدی و صادرات محصولات به بازارهای جهانی با تخفیف های چشمگیر.

چینی ها راه دوم را انتخاب کرده و طی ماه های اخیر، شاهد فروش گسترده و عرضه مازاد کارخانه های چینی در سطح جهانی بودیم. با توجه به اوضاع تجاری نامساعد جهانی و عدم افزایش تقاضا از سوی کشورهای صنعتی همچون آلمان، عرضه مازاد فولاد و مس تولید چین به این بازارها منجر به ریزش های سنگین هر دو فلز در بازارهای جهانی شد. تاثیر منفی این سیاست چینی ها تا حدی بود که نه تنها جلو رشد فلز مس از سه ماهه دوم سال جاری میلادی را گرفت، بلکه این فلز را به مسیر نزولی قیمت بازگرداند.

سوتیتر: حجم کلی بازار سنگ آهن در سال ۲۰۲۴ رقمی حدود ۲۹۷.۸۲ میلیارد دلار ارزیابی شده و پیش بینی ها مبنی بر رشد ۲.۷ درصدی نرخ مرکب سالانه این بازار تا سال ۲۰۳۲ است. با این حساب، حجم کلی بازار آهن تا سال ۲۰۳۲ باید به رقمی حدود ۳۹۲.۱۱ میلیارد دلار افزایش یابد

به نظر می رسد چینی ها در دوره ترامپ نیز این سیاست خود را با جدیت بیشتری دنبال کرده و درصدد باشند تا هرگونه اقدام احتمالی رئیس جمهوری منتخب آمریکا برای وضع تعرفه های گمرکی جدید و بالاتر بر کالاهای چینی را از طریق افزایش عرضه مازاد تولید خود در دیگر بازارهای جهانی پاسخ داده و با اتکا به این رویکرد، علاوه بر حفظ درآمدهای ارزی خود، بازار فولاد صادراتی آمریکا را به چالش بکشند. بدیهی است که با وجود فولاد ارزان قیمت و تخفیف دار چین آن هم با توجه به وضعیت کنونی اقتصادی در جهان، کمتر مشتری حاضر به خرید فولاد صادراتی آمریکا با قیمتی بسیار بالاتر از چین باشد!

لذا، به نظر می رسد که چینی ها در حال پیشبرد این استراتژی هستند که در صورت عدم توانایی صادرات فولاد خود به بازارهای آمریکا، فولاد ارزان قیمت را به بازارهای جهانی تزریق کرده و بازار فولاد صادراتی گران قیمت آمریکایی را به ویژه در اروپا محدود کنند. چنین استراتژی و رقابت تجاری میان آمریکا و چین در بازار فلزات، به ویژه در بخش آهن و مس، منجر به وارد آمدن آسیب جدی به دیگر تولید کنندگان فولاد و سنگ آهن در کشورهای مختلف خواهد شد.

انرژی ارزان قیمت، مانع از رشد قیمت آهن

آخرین فاکتور مهم و تاثیرگذار بر روند قیمت آهن در بازارهای جهانی، به موضوع نفت ارزان قیمت بازمیگردد. کاهش تقاضا برای نفت در بازارهای جهانی، شکل گیری بحران در خاورمیانه و سوق پیدا کردن سرمایه ها به بازارهای امن تر و عرضه نفت ارزان قیمت روسیه به هند و چین منجر به ریزش سنگین قیمت نفت طی ماه های گذشته شده است.

همین امر، به چینی ها کمک خواهد کرد تا فولاد صادراتی خود را به قیمتی بسیار پایین تر از گذشته تولید کرده و در نتیجه، با قیمت ارزان تر از روند متداول آن، در بازارهای جهان عرضه نمایند. علاوه بر این، دستیابی به انرژی ارزان قیمت منجر به کاهش هزینه حمل محصول به بازارهای هدف نیز خواهد شد.

لذا، می توان اینگونه ادعا کرد که تا زمان قرار گرفتن متوسط قیمت نفت جهان در کانال های ۶۰ و ۷۰ دلاری، توان رقابتی چینی ها برای تولید و صادرات فولاد ارزان قیمت در بازارهای جهانی حفظ شده و بر همین اساس، نباید شاهد افزایش تند و تیز قیمت آهن طی ماه های آتی باشیم.