مسعود وطن‌خواه
در حالی که عرضه صندوق پالایشی یکم ناموفق بود و در این مورد گروهی از مردم زیان کردند، گروهی از کارشناسان معتقدند که کاهش قیمت صندوق پالایشی یکم عادی است.
کاهش ارزش پول ملی و اصرار بر سیستم چند نرخی درباره ارز در دو سال اخیر اقتصاد کشور را جولانگاه سوداگران کرده است و در این فضا نقدینگی برای سود بیشتر به بازارهای طلا، مسکن، خودرو و غیره سر می‌زد. این در حالی است که اقتصادانان درباره اشتباه بودن این چرخه تورم و کاهش پول ملی همراه با سرکوب قیمت، سال‌هاست که هشدار می‌دهند.
در این اوضاع مردم عادی که هر روز و حتی ساعتی کاهش دارایی خود را مشاهده می‌کنند، به دنبال راهی برای حفظ قدرت خرید خود می‌گردند. در این میان، رشد بازار سرمایه نظر بسیاری را جلب کرد اما چه کسی است که نداند بورس بازی پرخطر و ریسک است و چه بسا، برای افراد عادی زیان‌آور باشد چراکه با تحلیل و تجربه باید این وارد بازار شد. اما پذیره‌نویسی دارای یکم و به دنبال آن بازگشایی و بازدهی بالای ۱۰۰ درصدی ETF بانکی نظر عموم را به پذیره‌نویسی‌ها جلب کرد؛ اتفاقی که درباره پالایشی یکم تکرار نشد.
یکی از خریداران دانشجویی است که مقداری از پس‌انداز خود را برای خرید پذیره‌نویسی صندوق پاداش یکم اختصاص داد و اکنون در زیان است. محمد ارفع که برای درامان ماندن از تورم وحفظ قدرت خریدش، در نظر داشت با پس‌انداز خود، سکه خریداری کند ترغیب شد که در پذیره‌نویسی پالایش یکم شرکت کند.
قیمت عرضه هر واحد صندوق پالایشی ۱۰هزار تومان بود که هرکدام ۲۵% تخفیف داشتند از این ۲۵درصد تخفیف ۵درصد بنابر مصوبه هیات دولت به بازارگردانی این صندوق تخصیص یافت و ۲۰درصد نیز به خریداران تخفیف داده شد؛ به عبارت دیگر، هر واحد این صندوق‌های پالایشی ۱۲۵۰۰تومان بود که با قیمت ۱۰هزار تومان پذیره‌نویسی شد اما با کمال تعجب، این روزها شاهد معاملاتی زیر ۱۰هزار تومان را در این صندوق‌ها شاهدیم. ارفع که پس‌انداز خود را به جای خرید سکه وارد صندوق پالایشی کرده است، می‌گوید در تاریخ ۱۷ شهریور که صندوق پالایشی خریده است، قیمت روز سکه ۱۱ میلیون ۳۸۵ هزار تومان بود.
قیمت سکه در دوره انتظار بازگشایی نماد پالایشی یکم و قابل معامله شدن آن تا ۱۶ میلیون تومان هم بالا رفت و پس از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا سیر نزولی پیدا کرد. قیمت سکه در معاملات دیروز (سه‌شنبه) ۱۲ میلیون و ۵۰ هزار تومان بود این در حالی است که قیمت هر واحد پالایشی یکم در همین تاریخ به مرز هفت‌هزار تومان (به طور دقیق ۷۳۴۲ تومان) رسیده است.
این دانشجو می‌افزاید: من سود که نکردم از اصل پول خود نیز ضرر هم کرده‌ام و به نوعی از خرید پشیمان هستم.
در این میان، گروهی از کارشناسان بر این عقیده هستند که علت قیمت بالای صندوق پالایشی مربوط به زمان تخصیص این واحدهای صندوق است چرا که آن روز شاخص بورس بالاتر از رقم امروز بود.
سعید نجفی، یکی از کارشناسان بازار سرمایه می‌گوید نزول قیمتی صندوق پالایشی ارتباط مستقیم با قیمت‌های ۴ شرکت پالایشی (بندرعباس، تبریز، اصفهان و تهران) دارد؛ به گونه‌ای که هر تغییری (افزایش/کاهش) در قیمت‌های سهام این چهار شرکت، تاثیر مستقیم در ارزش صندوق پالایشی و به تبع آن (افزایش/کاهش) قیمت در واحدهای پالایشی یکم می‌شود.
تخفیف در نظر گرفته‌شده ، برای خرید پالایشی یکم ابتدا ۲۰درصد بود که در ادامه با اصلاح مصوبه هیات وزیران به ۳۰درصد افزایش پیدا کرد، اما روند نزولی بورس در زمان پذیره‌نویسی پالایشی یکم سبب شد که حدود ۲۰درصد از واحدهای این صندوق فروخته شود.
هیأت وزیران در جلسه یکشنبه، ۲شهریور با توجه به ضرورت واگذاری سهام صندوق سرمایه گذاری پالایشی یکم (دارا دوم)، درباره تعیین مبنای محاسبه قیمت برای اعمال تخفیف در صندوق دارا دوم تصمیم‌گیری کرد. به موجب تصمیم دولت، مبنای محاسبه قیمت برای اعمال تخفیف صرفاً برای سهام قابل واگذاری به صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم (دارا دوم)، قیمت پایانی روز معاملاتی قبل از شروع پذیره‌نویسی صندوق یادشده خواهد بود.
مبنای محاسبه قیمت برای اعمال تخفیف صرفاً برای سهام قابل واگذاری به صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم (پالایش)، قیمت پایانی روز معاملاتی قبل از شروع پذیره‌نویسی صندوق (سه‌شنبه، ۴ شهریور) یادشده تعیین شد.
در تاریخ یادشده (شروع پذیره‌نویسی)، قیمت‌های چهار شرکت پالایشی بندرعباس، تبریز، اصفهان و تهران به‌ترتیب حدود ۴ هزار، ۴هزار و ۳۰۰، ۳هزار و ۵۰۰ و ۳هزار و ۴۰۰تومان بود این روزها قیمت‌های چهار شرکت پالایشی بندرعباس، تبریز، اصفهان و تهران به‌ترتیب در محدوده ۲هزار و ۴۰۰، ۲هزار و ۷۰۰، هزار و ۱۵۰ و ۹۸۰ تومان دادوستد می‌شود. از چهار شرکت یادشده، دو شرکت پالایشی تهران و اصفهان افزایش سرمایه‌ای در حدود ۸۰درصد از محل اندوخته دادند.
برای محاسبه ارزش شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری از NAV استفاده می‌شود که بیان‌کننده ارزش خالص دارایی‌های یک شرکت و به عبارت دیگر، ارزش کل دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌ها است. محاسبه NAV در مورد شرکت‌های سرمایه‌گذاری مناسب‌ترین روش جهت ارزش‌گذاری سهام است.
NAV صندوق پالایشی یکم بر اساس داده‌های دیروز تارنمای TSETMC، حدود ۷هزار و ۱۲۰تومان است که حدود ۳۰درصد از قیمت پذیره‌نویسی و حدود ۴۵درصد از ارزش این صندوق بدون احتساب تخفیف ۳۰درصدی کمتر است.
نجفی جذابیت بالای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها را یک از دلایلی می‌داند که نقدینگی به سمت صنعت پالایشی گسیل کرد اما به گفته او، انتشار گزارش افزایش سرمایه تجدید ارزیابی دارایی‌ها در حد۱۰۰ درصد سبب شده است که تمایل سرمایه‌گذاران نسبت به این شرکت کاهش پیدا کند
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه زمین‌های پالایشگاه اصفهان از قرار معلوم وقفی است، افزود: بلاتکلیفی در مالکیت زمین‌های پالایشگاه اصفهان سبب شد که این شرکت نتواند افزایش سرمایه از محل زمین‌های پالایشگاه بدهد که این موضوع نیز نقش مهمی در کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به این شرکت داشته است.
این کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: با این حال، نوسان جز ذات بازار سرمایه است و از آنجا که این روزها کلیت بورس کاهش قیمت را تجربه کرده است افت قیمت در واحدهای صندوق پالایشی نیز طبیعی است.
