اهمیت مبارزه با پولشویی از دیدگاه حسابداران رسمی

دکتر رضا ویسی- تحلیلگر اقتصادی

درک حسابداران رسمی از نحـوه عمـل پولشویی، ریسک‌‌های پنهان در آن و معیارهایی که می‌‌تواند این ریسک‌‌ها را کاهش دهد و کمک‌‌های مثبتی که در جهت منافـع عموم از ایـن طریق می‌‌توان برداشت، بسیار مهم است.

پولشویی؛ فرآیندی تبدیل پول کثیف به پولی با ظاهر قانونی است تا همانند پول ناشی از منابع قانونی مورد استفاده قرار گیرد.

پولشویی، منابع حاصل از جرایم را به صورت قانونی درمی‌آورد و اجازه می‌‌دهد که باندهای قاچاق مواد مخدر، قاچاقچیان انسان و سایر جنایتکاران عملیات خود را توسعه دهند و از این توسعه بهره‌مند شوند.

تخمین زده می‌‌شود که میزان بالقوه سالیانه پولشویی در سطح جهان ممکن است از یک تریلیون دلار نیز افزون‌‌تر باشد.

مبارزه با پولشویی، تنها یک آزمون رعایت نیست. جرایم اقتصادی شامل پولشویی، غالباً شهروندان بیشتری را از هرگونه تهدید امنیتی دیگر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

پولشویی بخش قابل توجهی از جامعه را آلوده می‌کند، چـه این عمل از سرمایـه‌گذاری نامشروع در دارایی‌های گران‌قیمت، خشونت‌های حاصل از مواد مخدر در بخش‌های محروم جامعه، یا درد و رنج حاصل از قاچاق انسان یا برده‌داری مدرن ناشی شود. جنایتکاران از محروم‌ترین اقشار جامعه سوءاستفاده می‌کنند و به این ترتیب، مواد مخدر، قاچاق و خشونت را به خیابان‌ها می‌کشانند و درنتیجه، به بافت اجتماعی زیان می‌رسانند.

از دید یک حرفه حافظ منافع عمومی باید سهم خود را در حفظ سلامت جامعه ایفا نماییم. بنابراین، حسابداران رسمی، به‌عنوان پاسداران سیستم‌های مالی در خط مقدم دفاع برای پیشگیری از ورود پول‌های قاچاق و غیر قانونی به اقتصاد هستند.

ریسک پولشویی از دیدگاه حسابرسان رسمی

پولشویی، حسابداران رسمی را با سه ریسک کلیدی رو به‌رو می‌‌سازد. بنابراین، حسابداران رسمی ممکن است:

برای مقاصد پولشویی مورد سوءاستفاده قرار گیرند (برای مثال، با نگهداری ماحصل پول ناشی از اعمال مجرمانه در یک حساب بانکی یا به‌عهده گرفتن نقشی در سازوکاری که صاحبان اصلی وجوه مجرمانه را مخفی نگه می‌دارد).

در تسهیل شستشوی پول توسط شخص دیگری مورد سوء استفاده قرار گیرند (برای مثال، با ایجاد محملی برای شستشوی پول یا با معرفی پولشوی به مشاور حرفه‌‌ای دیگر).

دچار پی‌آمدهای قانونی، حرفه‌ای یا اعتبار حرفه‌ای خود شوند؛ زیرا، یک کارفرما (یا یکی از همکاران آن) پولشویی کرده و حسابدار رسمی، خطوط قرمز چنین رفتاری را کشف و گزارش نکرده است.

فرایند پولشویی چگونه است؟

پولشویی، وجوه بدست آمده از فعالیت‌‌های غیر قانونی را با جایگذاری، لایه‌چینی و ادغام در سیستم مالی قانونی از منشأ مجرمانه آن جدا می‌کند.

جایگذاری: پولشویی، منافع غیرقانونی را با تقسیم وجوه نقد بسیار بزرگ به مبالغ کوچک‌تر و سپرده‌کردن آن‌ها در حساب‌های بانکی یا با خریداری یک سری ابزارهای مالی (چک، دستور پرداخت و امثالهم) و نقد کردن آن‌ها و سپرده کردن آن‌ها در محل‌های دیگر، پولشویی می‌کند. روش‌های عملی عبارتند از:

تبدیل به ارز، جابجایی وجه نقد، سپرده‌‌های نقدی و لایه چینی

 فرد مجرم یا پولشو با یک سری تغییر و تبدیل‌‌ها یا جابجایی وجوه، این وجوه را از منبع اصلی خود دور می‌کند. وجوه ممکن است از طریق خرید و فروش ابزارهای سرمایه‌گذاری نقل و انتقال یابند یا پولشو ممکن است وجوه را از طریق سپرده‌گذاری در حساب‌های گوناگون در بانک‌های مختلف دنیا جابجا کند.

استفاده از حساب‌های متعدد و پخش شده برای پولشویی، به‌ویژه در آن دسته از قلمروهای قضایی بیشتر بکار می‌رود که در بازرسی‌های مربوط به مبارزه با پولشویی همکاری نمی‌کنند.

در بعضی از موارد، پولشو ممکن  است از نقل و انتقالات پول یا خرید کالاها یا خدمات استفاده کند و به این ترتیب، صورت قانونی به این وجوه بدهد. روش‌های عملی عبارتند از:

حواله‌های بانکی (نقل و انتقال بانکی)، برداشت وجه نقد از بانک و تفکیک و ادغام حساب‌‌ها (ی بانکی)

ادغام: وجوه غیرقانونی به اقتصاد مشروع باز می‌‌گردد. این وجوه ممکن است در املاک، کالاهای لوکس یا انواع کسب و کارها سرمایه‌گذاری شوند. روش‌‌های ممکن عبارتند از:

وام‌ها/ فروش/ قراردادهای سوری، پنهان داشتن مالکیت دارایی‌ها و استفاده در معاملات با اشخاص ثالث.

اصل آداب و رفتار حرفه‌ای، رعایت قوانین و مقررات مربوط را برای حسابداران رسمی، الزامی کرده است. بخش‌های چگونگی برخورد با موارد عدم رعایت قوانین و مقررات در آیین رفتار حرفه‌ای استانداردهای اخلاقی برای حسابداران رسمی تهیه و منتشر شده توسط هیأت بین‌المللی  استانداردهای رفتار حرفه‌ای برای حسابداران رسمی، حسابداران رسمی را  به  گزارش  موارد عدم رعایت قوانین و مقررات مرتبط، شامل قانون و مقررات مبارزه با پولشویی، یا موارد مشکوک به عدم رعایت قوانین و مقررات ملزم کرده است.

 بنابراین در مجموع، حسابداران رسمی به ‌عنوان عضوی از حرفه حافظ منافع عمومی، نقش مهمی را در مبارزه با پولشویی به‌عهده دارند. حسابداران رسمی برای انجام مبارزه‌ای مؤثر باید درک روشنی از ریسک‌های پولشویی در کشورهایی که در آن کار می‌کنند، ماهیت خدماتی که ارائه می‌کنند و شناختی کافی از صاحبکارانی که از این خدمات بهره‌مند می‌شوند، داشته باشند. این بخش، مبانی یک روش مبتنی بر مدیریت ریسک را برای مبارزه با پولشویی بررسی می‌کند که می‌تواند مورد استفاده حسابداران رسمی قرار بگیرد.