تلخی فساد و بی مهری در کام چای ارگانیک ایرانی!

یاسمین بلوردی

بعد از جریان دبش صادرات چای ممنوعه و واردات آن وعرضه در بازار ایران مهجور شد و تلخی فساد و بی مهری مسئولان در کام چایکاران و چای خوران ماند، در حالی که با پتانسیل تولید، فراوری و صادرات آن می توانستیم با یک برنامه ریزی صحیح هزاران هکتار باغات را احیا، درآمد ارزی را افزایش و اشتغال را در کشور بیشتر کنیم!

عصراقتصاد- چای در کشورها و فرهنگ های زیادی مورد استفاده قرار می گیرد و به همین دلیل است که همه ساله روز ۲۱ می ( اول خرداد ۱۴۰۳) روز جهانی چای و ۲۱ آوریل ( ۲ اردیبهشت ۱۴۰۳) نیز روز ملی چای نامیده می شود. این در حالی است که چای یک نوشیدنی ملی در کشور ایران و افغانستان محسوب می شود.

از سوی دیگر هر فرهنگی آداب و رسوم خاص خود را در مورد مصرف چای دارد. به عنوان مثال در ترکیه چای سیاه بسیار داغ را در لیوان های کوچک و شفاف همراه با حبه های قند سرو می کنند. در انگلستان و پاکستان چای اغلب با شیر مصرف می شود و در ایالات متحده ، چای سرد محبوبیت خاصی دارد.

یکی از محبوب ترین نوشیدنی ها در جهان است که بعد از آب در رتبه دوم قرار دارد. این در حالی است که بیش از هزاران گونه مختلف وجود دارد که از رایج ترین آنها را می توان به «چای سفید، سبز و سیاه» اشاره کرد. این طبقه بندی ها در درجه اکسیداسیون متفاوت هستند و چای سیاه بیشترین اکسید شدن را دارد و چای سبز و چای سفید اکسید نمی شوند در شرایطی که اکسیداسیون زمانی رخ می دهد که برگ های چای له می شوند و با هم مخلوط می شوند و طعم روشن و تند و محتوای کافئین بیشتری ایجاد می کند.

ارزش ۵۶ میلیارد دلاری بازار جهانی چای در سال ۲۰۲۴؛ ترکیه بیشترین مصرف چای در جهان را دارد

به گزارش عصر اقتصاد تقریبا ۱۵۰۰ نوع چای مختلف در جهان وجود دارد و طبق آمارهای سازمان فائو نیز کشورهایی همچون «چین، هند، کنیا، سریلانکا، ترکیه، اندونزی، ویتنام، ژاپن، ایران و آرژانتین» بزرگترین تولید کننده های این محصول محسوب می شوند.

همچنین داده های آماری فائو بیانگر این است که ترکیه بزرگترین مصرف کننده چای در جهان است و پس از آن نیز کشورهایی همچون «ایرلند، بریتانیا، ایران، روسیه، مراکش، نیوزلند، شیلی، مصر، لهستان و غیره» قرار دارند.

نکته قابل تامل اینکه طبق گزارش بازار جهانی چای شرکت تحقیقات تجاری در سال ۲۰۲۴، اندازه بازار چای در سال‌های اخیر به شدت رشد کرده است؛ به نحوی که پیش بینی می شود ارزش بازار جهانی چای از ۵۲.۷۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به ۵۶.۱۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ برسد. به این ترتیب برآورد می شود ارزش بازار جهانی چای نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) 6.4 درصد را به ثبت خواهد رساند و از ۵۶ میلیارد دلار هم فراتر می رود.

صادرات ۱۵ هزار چای خشک در سال ۱۴۰۲

بر اساس این گزارش ایران نیز به عنوان یکی از تولید کنندگان چای در جهان محسوب می شود که سالانه با تولید میانگین حدود ۳۰ هزار تن چای خشک بخش قابل توجهی از نیاز بازار داخل را تامین می کند و بخشی از تولیدات نیز اگرچه مقادیر ناچیز است اما به بازارهای جهانی صادر می شود.

صادق حسنی مدیر اجرایی سندیکای کارخانجات چای شمال در گفتگو با خبرنگار عصر اقتصاد می گوید: سال گذشته حدود ۳۳ هزار تن و سال قبل تر ۳۰ هزار تن تولید چای داشتیم و به طور میانگین سالانه حدود ۳۰ هزار تن تولید چای خشک داریم که بخشی از این تولیدات به طور ویژه به بازارهای آسیای میانه صادر می شود. به نحوی که سال قبل ۱۵ هزار تن چای به این کشورها صادر شد.

حسنی با اشاره به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور می گوید: چایکاران کشور نیز مانند دیگر بخش های تولید در فرایند تولید و بازار همواره با مسائل و چالش های بسیاری مواجه هستند به طوری که می توان گفت با افزایش قیمت ها و نرخ تورم موجود منِ تولید کننده روز به روز فقیر تر از قبل می شوم.

بزرگترین مزیت رقابتی چای ایران نسبت به دیگر کشورها ارگانیک بودن این محصول است. به طوری که بر خلاف بسیاری از کشورهای تولید کننده چای، در باغات ایران از هیچگونه سموم یا کودهای شیمیایی استفاده نمی شود

کاهش نقدینگی و سرمایه در گردش؛ چالش صنعت چای

وی ادامه داد: نقدینگی و سرمایه در گردش تولید کنندگان این حوزه هر سال کمتر می شود. به عبارت ساده تر بزرگترین چالش ما عدم نقدینگی کارخانجات چای سازی است که در پرداخت به موقع بهای چای سبز چایکاران و افزایش هزینه های تولید به مشکل می خورند.

وی افزود: ما باید بتوانیم به موقع چای خود را بفروشیم. به این معنا که مجبور نباشیم محصول را جهت تامین بهای برگ سبز ارزان بفروشیم. بنابراین کاهش نقدینگی مساله ای است که ما را به شدت اذیت می کند.

طبق این گزارش اگرچه تولید چای برای چایکاران و فعالان این حوزه با دشواری هایی همراه بوده است اما با این وجود چای ایران در بازارهای جهانی دارای یکسری مزیت های رقابتی هست. به نحوی که این مقام صنفی خاطر نشان می کند: شاید بتوان گفت بزرگترین مزیت رقابتی چای ایران نسبت به دیگر کشورها ارگانیک بودن این محصول است.

به طوری که بر خلاف بسیاری از کشورهای تولید کننده چای، در باغات ایران از هیچگونه سموم یا کودهای شیمیایی استفاده نمی شود. به همین دلیل است که با افزایش آگاهی ها نسبت به سلامت چای کشور شاهد هستیم مردم به تدریج به سمت استفاده از این محصول بیشتر ترغیب می شوند اگرچه چای ایران مانند چای دیگر کشورها رنگ مورد نظر مصرف کننده ها را ندارد در حالی که رنگ هیچگاه نشان دهنده کیفیت نیست.

گفتنی است طبق آمارهای موجود در حال حاضر حدود ۱۸ تا ۲۰ هزار هکتار سطح زیرکشت چای شمال ایران است و ۴۵ هزار خانوار عضو خانواده چایکاران هستند.

مدیر اجرایی سندیکای کارخانجات چای شمال همچنین می گوید: میزان عملکرد در واحد سطح در باغات چای کشور ۷ تن در هکتار است.

احیا ۸ هزار هکتار باغات با حمایت دولت

بر اساس این گزارش، در حوزه تولید چای، چایکاران علاوه بر داشتن شرایط آب و هوایی مناسب نیاز به یکسری تجهیزات و اقدامات اصلاحی نیز دارند تا بتوانند بیشترین بهره برداری را از باغات خود رقم بزنند. این در شرایطی است که به گفته کارشناسان، باغات چای کشور طی سال های اخیر تا حدودی رها شده است.

به نحوی که حسنی می گوید: ما می توانیم با یک برنامه ۵ ساله اگر دولت حمایت کند (که بعید است حمایت کند) می توانیم ۶ تا ۸ هزار هکتار رها شده باغات چای کشور را به چرخه تولید برگردانیم و با عملیات به زراعی و به سازی می توانیم تولید را در سطح افزایش دهیم البته باز هم تاکید می کنم مشروط بر اینکه دولت حمایت کند.

بر اساس داده های آماری سایت استاتیستا، در سال ۲۰۲۲- ۲۰۲۳ ایالات متحده با واردات تقریباً ۵۶۰ میلیون دلار آمریکا، پیشروترین کشور وارد کننده چای در جهان بود ضمن اینکه انگلیس نیز در آن سال با ارزش واردات چای در حدود ۳۵۶ میلیون دلار در رتبه دوم قرار گرفت

صادرات ۲ میلیارد دلاری چای چین به بازارهای جهانی

گفتنی است بر اساس داده های آماری سایت استاتیستا، در سال ۲۰۲۲- ۲۰۲۳ ایالات متحده با واردات تقریباً ۵۶۰ میلیون دلار آمریکا، پیشروترین کشور وارد کننده چای در جهان بود ضمن اینکه انگلیس نیز در آن سال با ارزش واردات چای در حدود ۳۵۶ میلیون دلار در رتبه دوم قرار گرفت. همچنین داده های آماری نشان می دهد: در حوزه صادرات چای کشور چین با به ثبت رساندن صادراتی به ارزش تقریبی ۲ میلیارد دلار بزرگترین صادر کننده است و پس از آن نیز سریلانکا و هند صادر کنندگان عمده چای در جهان محسوب می شوند.

این در حالی است که به گفته کارشناسان و تحلیلگران از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۰، بازار جهانی چای رشد ثابت و مثبتی را نشان می دهد که نشان دهنده چشم انداز مطلوبی برای صنعت است. این رشد توسط چندین عامل کلیدی، از جمله افزایش تقاضای مصرف کننده، پیشرفت در فناوری، و تغییر ترجیحات مصرف کننده به پیش می رود.

در حقیقت کارشناسان معتقدند یک محرک مهم بازار چای، آگاهی روزافزون مصرف کنندگان از سلامت و تندرستی است. این آگاهی افزایش یافته منجر به افزایش تقاضا برای محصول چای شده است که به عنوان جایگزین های سالم تر و طبیعی تلقی می شوند. علاوه بر این، پیشرفت‌های تکنولوژیکی در صنعت چای منجر به ظهور روش‌های تولید کارآمدتر و پایدارتر شده است که رشد بازار را رقم می زند.