فرصت های مورد غفلت واقع شده در اقتصاد گردشگری روستاهای مازندران
دکتر ملیکا ملک آرا / مشاور استراتژی کسب و کار و پژوهشگر کارآفرینی اجتماعی
از زمانی که یک فرد سفر خود را آغاز می‌کند تا زمانی که از محل مقصد به مبدا خود بازمی‌گردد، یک سری فعالیت‌های اقتصادی انجام می‌شود که در حیطه اقتصاد گردشگری قرار می‌گیرد.
منظور از اقتصاد گردشگری، هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم انجام شده حوزه گردشگری در بخش‌های گوناگون شامل حمل و نقل، هتل و اقامتگاه، رستوران‌ها، مراکز تفریحی، جاذبه‌های طبیعی، آداب و رسوم، مکان‌ها و بنا‌های تاریخی، میراث فرهنگی و… است.
در این میان، استان مازندران یکی از استان های کشور با ویژگی های منحصر به فردی است که پتانسیل فوق العاده زیادی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد.
استان مازندارن با دارا بودن ۲۲ شهرستان، در کنار چهار کشور مجاور دریای خزر به نام‌های ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است.
امکان حمل و نقل دریایی با کشورهای همسایه از طریق منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد، بندر فریدون‌کنار و بندر نوشهر و پایانه و سکوی نفتی بهشهر در شرق مازندران، اتصال آن به راه‌آهن سراسری ایران، وجود فرودگاه‌های بین‌المللی نظیر فرودگاه بین‌المللی دشت ناز ساری، نوشهر و رامسر، برخورداری از سه جاده ارتباطی با استان تهران و طرح در دست ساخت آزادراه تهران – شمال با امکان دسترسی سریع با فاصله کوتاه ۱۲۱ کیلومتر با تهران، عبور خطوط بین‌المللی فیبر نوری، شبکه ارتباطی در مسیر کریدور بین‌المللی شمال ـ جنوب از هلسینکی فنلاند به بندر لاوان روسیه تا ساحل دریای خزر از امتیازات این استان است. بر اساس آخرین سرشماری نفوس سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، استان مازندران حدود سه میلیون و دویست و هشتاد هزار نفر جمعیت دارد که در حدود ۶۰ نقطه شهری و بیش از سه هزار پارچه آبادی سکونت دارند.
جاذبه های طبیعی این استان برای گردشگران فراوان است که از آن جمله می توان به جنگل‌های مختلط کاسپینی هیرکانی اشاره کرد که یک زیست‌منطقه در زیست‌بوم جنگل‌های مختلطِ پهن‌برگِ حاشیه جنوبی دریای خزر به مساحت ۵۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع است یاد کرد.
این جنگل ها در حاشیه جنوبی و جنوب غربی دریای خزر و در دو کشورِ ایران و جمهوری آذربایجان است. این جنگل با قدمت ۴۰ میلیون سال یکی از ارزشمندترین جنگل‌های جهان به‌شمار می‌آید و از آن به عنوان موزه طبیعی یاد می‌شود. قله دماوند مرتفع‌ترین کوه ایران و بلندترین آتشفشان آسیا و خاورمیانه در مازندران و در شهرستان آمل قرار دارد. باداب سورت ساری به عنوان دومین میراث طبیعی بعد از کوه دماوند در شهر ساری ثبت شده است.
از صنایع دستی موجود در استان مازندران می‌توان به قالی بافی، گلیم بافی، جاجیمچه بافی، بافت گلیچه، چوقا، شمد و ملحفه، سوزن دوزی، رنگرزی و چاپ سنتی سفالگری و سرامیک سازی، فراورده‌های پوست و چرم، هنرهای مرتبط با فلز، هنرهای مرتبط با چوب، حصیر بافی، طراحی سنتی و نگارگری، صحافی و جلدسازی سنتی، صنایع دستی دریایی عروسک‌سازی اشاره کرد.
روستاهای ایران را می‌توان سرپنجه تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و صنعتی کشور در نظر گرفت. در واقع محصولات روستا، رکن اصلی اقتصاد روستایی هستند. لذا لزوم برنامه‌ریزی کارآمد جهت مدیریت صفر تا صد این محصولات، بیش از پیش احساس می‌شود. اگر تولیدات روستایی با سلایق جامعه همسو و مورد هدایت‌های صنعتی قرار گیرد می‌توان شاهد افق روشنی در کسب و کارهای روستایی و به تبع آن اشتغال بود.
لزوماً برای احیای بسیاری از روستاها نباید صرفاً به صنعت توجه کرد، بلکه هر منطقه ظرفیت ها و ویژگی‌های خاص خود را دارد و باید توانایی هر روستا در زمینه‌های گوناگون گردشگری، کشاورزی و دامداری نیز مورد توجه قرار گیرد.
