صف مدعیان غلبه بر چالش های اقتصادی

محمد ارفع

انتخاب وزیر برای وزارتخانه‌های امور اقتصادی، نفت، راه و شهرسازی و صمت به عنوان ۴ وزارتخانه مهم اقتصادی دولت سیزدهم در واقع نقشه راه اقتصاد را در دولت رئیسی مشخص می‌کند.

مرد اقتصادی دولت باید به جنگ تورم برود

ابرچالش پیش‌روی دولت سیزدهم در وزارت اقتصاد را روند فزاینده نرخ تورم تشکیل می‌دهد که نقطه اصلی شروع آن افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت بنزین و سایر فرآورده‌های نفتی در سال ۹۸ بود و آن بحران بزرگ اجتماعی را هم به همراه داشت اما آمارها حاکی از رویارویی کشور با یک ابرتورم بی سابقه است که وضع اقتصاد ایران را می‎تواند از ونزوئلا هم جلو تر ببرد.

طبق آمار بانک مرکزی میزان نقدینگی از ۳۷۰۰ هزار میلیارد عبور کرده و نسبت به دو سال پیش ۲ برابر شده است. اما گزارش‌های سال ۹۹ نیز حقایق ترسناکی را مطرح می‌کنند؛ بعد از انتشار گزارش رشد بی‌سابقه نقدینگی، مرکز آمار گزارشی را منتشر کرده که نشان می‌دهد تورم نقطه‌ای اقلام وارداتی در زمستان ۹۹ سه رقمی و ۵۵۸ درصد ثبت شده است.

به همین خاطر به نظر می‌رسد که مرد اقتصادی دولت سیزدهم برای تصدی وزارت اقتصاد باید مهم‎تر از هر عملی به جنگ تورم برود تا این لحظه رسانه‎ها گمانه‎زنی کرده‎اند که علی طیب نیا وزیر سابق اقتصاد در دولت اول روحانی، محمد علیزاده اقتصاددان و استاد دانشگاه، سید احسان خاندوزی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، رضا راعی معاون سابق بانک مرکزی، فرهاد رهبر مشاور اقتصادی ابراهیم رئیسی در آستان قدس، فرشاد مومنی رئیس موسسه مطالعاتی دین و اقتصاد و منصور مولایی پور معاون فعلی وزیر اقتصاد به عنوان گزینه های اصلی تصدی وزارت امور اقتصاد و دارایی دولت سیزدهم به شمار می روند.

وزارت نفت چالش برانگیز و مهم

وزارت نفت در شرایط  کنونی با چالش های فراوانی روبه رو است اما با این حال در کشور نفت خیز ایران به دلیل آنکه معمولا وظیفه اصلی تامین بودجه دولت برعهده این وزارتخانه است جزو مهم ترین وزارتخانه هایی است که باید در دولت جدید وزیر آن با حساسیت انتخاب شود.

چندی پیش رسانه «خبرفوری» چالش‌های پیش‌روی وزیر نفت دولت آینده را لیست کرده بود که در ذیل آمده است:

الف. تحریم‎ های نفتی سنگین علیه ایران و عدم لغو آن ازسوی دولت جدید آمریکا

ب. کاهش خرید نفت ایران ازسوی کشورهای شرقی هند و چین

ج. تعلل در احیاء برجام و عدم تعامل نفتی ایران و اروپا به علت به هم خوردن ارتباط سیاسی دو طرف

د. اختصاص نیافتن وقت و بودجه جهت توسعه پتروشیمی‌ها و تنوع تولیدات نفتی و دوری از خام فروشی

ن. افزایش قدرت لابی با کشورهای قدرتمند نفت و به خصوص اوپک و اوپک پلاس

ه. وجود نداشتن یک نگاه استراتژیک دراز مدت و همه‎ جانبه در بخش صنعت نفت که همه اجزای حاکمیت بر آن توافق داشته باشند

با این حال در میان گزینه‎های مطرح شده در رسانه‎ ها برای هدایت وزارت نفت در دولت جدید نام اشخاصی چون رستم قاسمی وزیر نفت دولت دوم محمود احمدی نژاد، مسعود میرکاظمی وزیر بسیار جنجالی نفت در دوره محمود احمدی ‎نژاد، مهدی دوستی مجری پروژه پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس و معاون فنی هلدینگ نفت و گاز قرارگاه خاتم‎الانبیاء و هدایت الله خادمی کمیسیون سابق انرژی مجلس و منتقد وزیر نفت روحانی به چشم می‌خورد.

وزارت راه‌ و شهرسازی یا دو وزارتخانه مسکن و راه

وزارت راه و شهرسازی یکی از ان وزارتخانه های اقتصادی است که در همه دولت‌ها جزو وزارت خانه‎های مهم بوده است در اوضاع فعلی کشور و طرح مجلس برای چابکسازی این وزارتخانه برای رسیدن به اهداف مطلوب بسیاری از کارشناسات و صاحب نظران معتقد هستند که باید این وزارت خانه به دو وزارتخانه مسکن و راه و ترابری جدا شود.

سپس برای هر بخش یک وزیر متخصص انتخاب شود به همین علت پیشنهاد اول کارشناسانی که در این روزها در رسانه‎ ها مصاحبه می‌کنند به دولت قبل ازانتخاب یک وزیر، انتخاب یک سرپرست برای اجرای مقدمات تفکیک این وزارتخانه با هدف بالابردن سطح تمرکز و چابکی وزیر مسکن و شهرسازی بر روی وعده چهار میلیون خانه طی ۴ سال و انتخاب وزیر متخصص راه و ترابری برای ساماندهی کاستی‌های حوزه حمل‌ونقل، اصلاح ساختار و عملکرد شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه از سنتی به پیشرفته و تحول در این حوزه است. این موضوع چندین مرتبه در دولت و مجلس کلید خورد اما با لابیگری هربار شکست خورده است.

پس از بررسی و تحقیق در مورد کارنامه افراد مختلف در حوزه‎ های مسکن و حمل و نقل بر پایه گمانه ‎زنی‎ های رسانه ای تا این لحظه مقداد همتی نماینده تام‎الاختیار علی نیکزاد در مسکن مهر، علیرضا جاوید معاون سابق فنی عمرانی شهرداری تهران،‌ سید علی لطفی‎زاده معاون سابق وزیر راه و شهرسازی،‌ پرویز فتاح رئیس بنیاد مستضعفان، سعید محمد فرمانده سابق قرارگاه سازندگی خاتم‎الانبیا، شهریار افندی‌زاده استاد تمام رشته حمل‌ونقل و ترافیک و معاون سابق وزارت راه و شهرسازی جزو گزینه‌های مد نظر رئیس‌جمهوری دولت سیزدهم برای انتخاب به عنوان وزیر راه و شهرسازی هستند.

وزارت صمت پرحاشیه ‎ترین بخش دولت

حوزه صنایع و معادن و بازرگانی ایران طی چهار دهه پس از انقلاب، بیشترین ادغام و تفکیک‌ها را در دولت تجربه کرده است و اکنون فعالیت‌های این حوزه در قالب وزارت صنعت، معدن و تجارت، مورد سیاست‌گذاری و نظارت قرار می‌‎گیرد.

وزارت صنایع و معادن تا پیش از ادغام با وزارت بازرگانی تجربه تفکیک و پیشینه چند وزارتخانه را دارد. به طوریکه پس از انقلاب، وزارت صنایع و معادن به صورت مستقل در حال اجرای ماموریت و تکالیف خود بود، پس از مدتی به سه وزارتخانه «صنایع و معادن»، «صنایع سنگین»، «معادن و فلزات» تبدیل شد که نشان از تکثر دیدگاه مسئولان نسبت به یکی از مهمترین دستگاه‌های اجرایی و سیاست‎گذار در حوزه تولید دارد که همین مساله این وزارتخانه را دستخوش پرحاشیه‎ترین بخش دولت می‌کند.

همچنین با مرور بر چالش‌های وزرت صمت که طیف وسیعی از فعالان اقتصادی کشور و کارگران را دربرمی‌گیرد، پی می‌بریم که رئیس جمهوری آینده با چه معادله چندمجهولی مواجه است و وزیر منتخب وی چه راه سخت و دشواری برای حل این معادله پیش رو دارد.

تا این لحظه گمانه‌زنی‎ های رسانه ‎ای سید رضا فاطمی امین، قائم مقام آستان قدس رضوی در زمان ریاست آیت‎الله رئیسی،‌ قاسم احمدی لاشکی نمایده سابق مجلس شورای اسلامی، مهرداد بذرپاش رئیس فعلی دیوان محاسبات، مهدی غضنفری وزیر سابق صمت در دولت دهم، سید احسان خاندوزی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به عنوان گزینه‎ های وزیر صمت مطرح می‌شوند.