سرنوشت اینترنت ماهواره ای در ایران چه خواهد شد؟
در چند روز اخیر خبر‌ها درباره توسعه دسترسی به خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک برای مردم ایران مورد توجه زیادی قرار گرفته است. توجه به این اخبار بیش از همه، به دلیل محدودشدن دسترسی به اینترنت بین‌المللی در ایران است. اما، با توجه به قوانین حاکم بر کشور و بن بست تأمین تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای، سرنوشت اینترنت ماهواره‌ای در ایران چه خواهد بود؟
اقتصاد آنلاین – سپیده قاسمی، پس از صدور مجوز توسعه دسترسی به خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک برای مردم ایران توسط وزارت خارجه امریکا، ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس‌ایکس و شرکت استارلینک، اعلام کرد؛ “در حال فعال کردن اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران است”.
حالا خبر رسیده است که، از شب گذشته امکان دسترسی به وبسایت استارلینک بدون استفاده از ابزار‌های تغییر آی پی در بسیاری از اپراتور‌های موبایل و ثابت ممکن نیست. به عبارت دیگر، اولین قدم برای مقابله با اینترنت ماهواره‌ای در کشور با محدود کردن امکان ثبت سفارش برداشته شده است.
قوانین مانع‌زا برای توسعه اینترنت ماهواره‌ای
این در حالی است که، وزیر ارتباطات هفته گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت در واکنش به ارائه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران، گفت: ” شورای عالی فضای مجازی برای اپراتور‌هایی که بخواهند به طور قانونی سرویس اینترنت ماهواره‌ای ارائه دهند، قواعد و مقرراتی تنظیم کرده است. شرکت‌های خواهان مجوز نیز بایستی این موارد را در نظر بگیرند. براساس قواعد بین‌المللی، اپراتور‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت ماهواره‌ای بایستی قواعد اینترنتی کشور‌ها را رعایت کنند”
به نظر می‌رسد، سخنان وزیر ارتباطات اشاره به تیرماه سال ۱۳۹۹ دارد که کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، با تصویب “مصوبه مقررات حاکم بر حقوق سرزمینی ارائه خدمات ماهواره‌ای در ایران”، مقررات حقوقی فعالیت اپراتور‌های داخلی و خارجی ماهواره در کشور را وضع کرد.
بر اساس این قوانین، اپراتور‌های ارائه خدمات ماهواره‌ای می‌توانند خدمات مبتنی بر تلفن ثابت و همراه، پیامک، اینترنت همراه و ثابت، پخش همگانی، انتقال داده و دورنگار به پایانه‌های ماهواره‌ای ثابت، قابل حمل (پرتابل) و یا متحرک مشترکان را مبتنی بر ارتباطات ماهواره‌ای را ارائه دهند. اما به شرط آنکه اپراتور‌های ماهواره باید در زمان تأسیس شبکه ماهواره‌ای، مقررات رادیویی بین‌المللی تعیین شده توسط اتحادیه جهانی مخابرات را رعایت کرده باشند و داشتن موافقت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به هنگام تأسیس یا قبل از شروع ارائه خدمات، الزامی است.
در این قانون ارائه خدمات ماهواره‌ای توسط اپراتور ماهواره‌ای هم فقط از طریق قرارداد با دارندگان پروانه مجاز به ارائه خدمات دسترسی ماهواره‌ای، مجاز است، اپراتور ماهواره موظف است نماینده دارای اختیار‌های لازم خود در خصوص مسائل فنی، مقرراتی و سایر امور مربوط به این مصوبه را معرفی کند و این نماینده در موارد لزوم باید به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مراجعه کند.
اپراتور خارجی ماهواره‌ای تا زمانی امکان ارائه خدمات در کشور را خواهد داشت که اپراتور داخلی به دلیل ناکافی بودن ظرفیت یا عدم بلوغ فناوری، امکان ارائه آن خدمات را نداشته باشد.
به اعتقاد کارشناسان؛ با توجه به تحریم‌ها و ارتباط کشور ما با امریکا، این قوانین دست کم درباره شرکت اسپیس ایکس قابل اجرا نباشد.
بن بست تأمین تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای
در تأمین تجهیزات نیز شرایط به همین پیچیدگی است. رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی و ارتباطی و لوازم جانبی، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین درباره شرایط و امکان تأمین تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک یادآور شد: به رغم آنکه از وظایف اتحادیه تأمین تجهیزات مرتبط است اما، تصمیم گیرنده در این حوزه نیست.
وی تاکید کرد: بخش خصوصی دخالتی در تصمیمات این حوزه ندارند و نظراتشان در نظر گرفته نمی‌شود. به گفته محبی؛ اگر تصمیم به واردات تجهیزات اینترنتی نیز گرفت شود، این امر توسط شرکت‌های نیمه دولتی یا همان خصولتی‌ها انجام خواهد شد.
همچنین کارشناسان بر این باورند، محدودسازی یا مسدودسازی راه‌های قانونی ورود تجهیزات مورد نیاز فناوری‌های نوین موجب توسعه بازار قاچاق آن‌ها همراه با خسارت به اقتصاد کشور می‌شود.
فیلترینگ اینترنت ماهواره‌ای عبث و بی‌نتیجه است
تجربه نشان داده است، فیلترینگ از اصلی‌ترین اقدامات ایران در مواجه با هر نوع تکنولوژی روز است که البته همواره همراه با هزینه بوده است اما، آیا می‌توان این راه مقابله را برای اینترنت ماهواره‌ای استارلینک نیز به کار گرفت.
علی کیائی فر، کارشناسان حوزه فناوری، پیش‌تر از این در گفت و گو با اقتصاد آنلاین پرداختن به فیلترینگ اینترنت ماهواره‌ای را بحث عبث و بی‌نتیجه عنوان کرده و افزود بود: فیلترینگ در شرایطی امکان‌پذیر است که اینترنت از طریق اپراتور ثابت یا سیار داخلی به کاربر برسد، اما در اینترنت ماهواره‌ای خدمات از مسیری غیر از مسیر اپراتور‌های داخلی به دست کاربران می‌رسد.
وی یادآور شد: در شرایطی که اینترنت از مسیری خارج از اپراتور‌های داخلی به دست کاربر می‌رسد، اعمال نظر حاکمیت و رگلاتوری امکان‌پذیر نخواهد بود.
بر اساس این گزارش؛ فناوری اینترنت ماهواره‌ای در حال فتح جهان است، ایران نیز مانند تمام کشورهای جهان در نهایت مجبور به پذیرش آن خواهد بود، اما، به نظر می‌رسد، مانند گذشته قرار بر پذیرش این فناوری نوین با هزینه برای کشور است.
